Fact Check: Bent u in een "veilige" gemeente echt zeker van stroom?

Hoe ziet het afschakelingsplan er precies uit? Het plan toont de locaties van de elektriciteitscabines die in geval van nood kunnen worden afgeschakeld. In België zijn er in het totaal 97.941 cabines voor 589 gemeenten. Hiervan kunnen er 51.336 worden afgeschakeld in het geval van een stroomtekort. Dat is zo’n 52 procent. Op de site van de Federale Overheidsdienst Economie kan iedereen nagaan hoeveel van die cabines zich op het grondgebied van zijn of haar gemeente bevinden.

Wat staat nog in het afschakelingsplan? De cabines zijn onderverdeeld in 6 verschillende zones of schijven. De cabines die zich in schijf 1 of 2 bevinden, worden doorgaans het eerst afgeschakeld in geval van nood - wanneer er bijvoorbeeld een wagen tegen een hoogspanningsmast rijdt.
 

Om personen uit zones 1 en 2 te ontzien (zij worden namelijk het vaakst geplaagd door een stroomtekort), wordt bij een aangekondigd stroomtekort geopteerd om in de omgekeerde volgorde te werken: eerst wordt schijf 6 afgeschakeld, dan schijf 5, enzovoort. Wanneer het stroomtekort verschillende dagen zou aanhouden, worden de schijven in een beurtrol afgeschakeld. Het is volgens de netbeheerders onwaarschijnlijk maar niet uitgesloten dat er 2 of meer schijven tegelijk moeten afgekoppeld worden.

Hoe lang komen de afgeschakelde gebieden zonder stroom te zitten? De netbeheerders hebben gemiddelden berekend voor de verschillende scenario’s. In deze scenario’s hangt alles af van de weersomstandigheden.

Grosso modo komt het op het volgende neer: bij een gewone winter zijn er 49 risico-uren, gespreid over 2 à 3 uur per dag gedurende 20 dagen. Bij een strenge winter komen we snel aan 4 à 5 uren zonder stroom gedurende dertig à veertig dagen. Bij een bijzonder strenge winter zou dit zelfs opgetrokken kunnen worden tot 6 à 8 uur.

Zelfs bij een gewone winter zullen dus alle zones aan de beurt komen. De netbeheerders en de minister benadrukken wel dat tekorten kunnen vermeden worden indien iedereen deze winter spaarzaam omgaat met energie.
 

De dag na de persconferentie publiceerden kranten De Standaard en Het Laatste Nieuws kaarten waarop het risico op een stroomonderbreking per gemeente werd weergegeven. Opvallend: de kranten spreken elkaar helemaal tegen. Zo is Brugge is volgens De Standaard grotendeels gevrijwaard. Maar volgens Het Laatste Nieuws loopt deze stad net het meeste risico om zonder stroom gezet te worden. Antwerpen behoort volgens Het Laatste Nieuws tot de zone met het meeste risico, maar zou volgens De Standaard grotendeels gevrijwaard zijn van afkoppeling van het netwerk.
 

Hoe komen de kranten tot volledig tegengestelde voorspellingen voor steden Brugge en Antwerpen? We namen een kijkje op de site van de FOD Economie en kwamen het volgende te weten.
 

Wat blijkt uit deze cijfers? In Brugge zijn er 1.201 cabines, waarvan iets meer dan 99 procent gevrijwaard is van afschakeling. In Antwerpen zijn er 2.576 cabines waarvan meer dan 92 procent buiten schot blijft. Bruggelingen en Antwerpenaren hoeven zich dus - in tegenstelling van wat Het Laatste Nieuws beweert - niet erg veel zorgen te maken. De Standaard had het bij het juiste eind.
 

Maar niet steeds. Neem bijvoorbeeld de gemeente Wachtebeke. Uit de kaart van De Standaard valt op te maken dat Wachtebeke, aan de rand van de Gentse haven, grotendeels gevrijwaard blijft van stroomonderbrekingen. Wanneer we de kaart van Het Laatste Nieuws erbij nemen, blijkt het omgekeerde: Wachtebeke loopt er net het meeste risico op afschakeling.
 

Wat zegt het officiële afschakelingsplan? In Wachtebeke gaan 2 cabines uit wanneer zone 1 wordt stilgelegd. 77 cabines gaan stil wanneer schijf 6 wordt afgelegd. Er staan 79 cabines op het grondgebied van Wachtebeke. Met andere woorden: 100 procent van de cabines worden stilgelegd in geval van een langdurig stroomtekort.

Nog een kanttekening: het plan zegt eigenlijk niets over gemeenten. Enkel de locatie van de elektriciteitscabines - met de bijbehorende schijf - staat erin. “Dat is nog geen bijzonder gedetailleerde informatie”, zegt Peter Mertens, woordvoerder van het Crisiscentrum, “het is namelijk niet omdat je in een gemeente woont waar alle cabines gevrijwaard zijn dat er zekerheid is dat je niet in het donker komt te zitten. Jouw straat kan gevoed worden door een cabine in een andere gemeente die wel uitgeschakeld wordt.”

“Op dit moment weten we nog niet precies welke straten door welke cabines worden gevoed”, gaat Mertens verder, “er bestaan namelijk geen kaarten van de dekkingsgebieden van de cabines. Burgemeesters gaan in de loop van de volgende maanden samenzitten met de netbeheerders om te bekijken welke de dekkingsgebieden zijn. Tegen de winter zullen zij over meer gedetailleerde informatie beschikken.”

De huidige gegevens geven dus enkel een indicatie van het risico om zonder stroom te vallen, zonder enige zekerheid. “Indien u in een gemeente woont waar slechts 1 cabine afgeschakeld wordt, is de kans toch bijzonder klein dat u ooit zonder stroom komt te zitten”, aldus Barbara Verhaeghen, woordvoerder van Elia.