EU bedreigt Polen met sancties als gerecht niet onafhankelijk blijft

De EU is al langer erg bezorgd over de ontwikkelingen in Polen, maar vanmiddag is Frans Timmermans, de vicevoorzitter van de Commissie, wel hard van leer getrokken tegen Warschau. 

Volgens Timmermans dreigt de geplande hervorming van het gerecht in Polen de rechtsstaat en de scheiding der machten in het gedrang te brengen en zou de justitie onder de volledige controle van de regering komen.

Timmermans eist dat de rechts-populistische regering in Polen de hervorming meteen opschort en de dialoog met de oppositie en de EU aangaat over de kwestie.

Als dat niet gebeurt, zouden er begin volgende week al sancties tegen Polen kunnen genomen worden. "Het hoeft niemand te verbazen dat we de activering van artikel 7 (van het EU-verdrag van Lissabon) naderen", zei Timmermans nog.

De Poolse regering heeft de kritiek van de Europese commissie op de hervorming van het justitieapparaat bestempeld als "vroegtijdig en ongerechtvaardigd". De wetgevingsprocedure is nog niet afgerond, verdedigde het ministerie van Buitenlandse Zaken zich. Ook neemt de regering het niet dat het buitenland zich mengt. "Hier is er geen plaats voor een persoonlijke missie", valt ze de Commissie Frans Timmermans aan.

Dat artikel 7 van het Hervormingsverdrag van Lissabon waarborgt dat alle lidstaten van de EU de democratie en de rechtsstaat respecteren. Als Europa vindt dat een lidstaat dat niet langer doet, laat dat artikel toe dat er sancties tegen de land komen.

Uiteindelijk zou het stemrecht van een lidstaat in de Europese Raad opgeschort kunnen worden. Met andere woorden: dat land weegt dan tijdelijk niet langer op de beslissingen van de EU. Dat kan in de raad gestemd worden met een gekwalificeerde meerderheid. Met uitsluiting van het land in kwestie moet minstens 72% van de stemmen van de lidstaten die motie goedkeuren en die moeten 65% van de bevolking van de EU vertegenwoordigen. 

Of men in Warschau de Europese bui zag hangen of niet, feit is dat het parlement vanochtend met een ruime meerderheid beslist heeft om het omstreden wetsontwerp over de hervorming van het gerecht naar een speciale onderzoekscommissie te sturen. Het is niet duidelijk hoe lang die commissie het ontwerp zal bestuderen, maar een stemming lijkt voorlopig van de baan.

Ook had president Andrzej Duda gezegd dat hij de wet niet zou ondertekenen als er geen aanpassing komt. Zo wilde hij dat er een ruimere meerderheid in plaats van een gewone meerderheid in het parlement nodig zou zijn om rechters te benoemen. In dat geval zou de populistische Gerechtigheidspartij (PiS) dan de steun van minstens één andere partij nodig hebben. 

Door de geplande hervorming zou het parlement voortaan de leden van een commissie kunnen kiezen die nieuwe rechters kunnen benoemen. Tot nu toe worden rechters aangesteld door andere rechters.

De oppositie en veel gewone Polen vrezen dat op die manier het gerecht ondergeschikt zou worden gemaakt aan de regering en dat de scheiding der machten opgeheven zou worden. Daarom wordt er al meer dan een week massaal betoogd tegen de hervorming.

Eerder had de conservatieve regering in Warschau al wetten goedgekeurd waardoor ze ook meer greep kreeg op de administratie en op de media. Zo zou de regering voortaan de toplui van de publieke omroepen kunnen aanwijzen.