Vlaming in Mosul: "Ouders moesten hun favoriete kind aanwijzen en dat werd dan onthoofd"

Dagelijks bereiken ons verhalen over gevechten en doden in en rond de Noord-Iraakse stad Mosul. Het grootste deel van de stad en van de dorpen rond de stad zijn intussen heroverd op IS door het Iraakse leger. Iemand die de ellende vanaf de eerste rij beleeft, is de Vlaamse psycholoog Koen Sevenants. In een pakkende getuigenis met VRT NWS vertelt hij over zijn leven en werk aan het front.

Koen Sevenants (links op foto hieronder) is doctor in de psychologie en werkt in en rond Mosul voor de humanitaire organisatie Action Against Hunger. Die leidt hulpverleners op om mentale ondersteuning te bieden aan mensen die trauma’s hebben opgelopen in de oorlog. Het team van Sevenants werkt in vluchtelingenkampen, maar volgt ook de frontlijn om mensen bij te staan in pas bevrijd gebied.

“Wij zijn voor alle duidelijkheid niet het eerste team dat in die dorpen aankomt. Voor ons is er altijd een veiligheidsteam dat eerst de situatie ter plaatse checkt. Is het dorp effectief heroverd of zijn er nog slapende IS-cellen? Als wij als tweede team arriveren, zijn we meestal heel welkom. De mensen zijn blij met alles en iedereen die hulp kan bieden. En mentale steun is een van de hoogste noden.”

"Een heel hoge graad van post-traumatische stress"

“De mensen die we aantreffen in dat pas bevrijd gebied lijden aan toxische stress” zegt Koen Sevenants. Vooral voor kinderen is dat op lange termijn gevaarlijk. (toxische stress is chronische stress die de kinderen zodanig 'vergiftigt' dat hun hersenontwikkeling in gevaar komt).

"Kinderen praten bijvoorbeeld de hele tijd over monsters omdat ze zoveel gruwelen hebben doorgemaakt. Ze hebben sleutelpersonen in hun leven verloren en hebben bloed gezien. Die kinderen zijn hyperalert. Ook al zijn ze in veiligheid, ze blijven vrezen voor hun leven. Hun geheugen is helemaal in de war, ze hebben last van bedplassen. Allemaal tekenen die wijzen op een heel hoge graad van post-traumatische stress.”

Gruwelijke verhalen

Bij de bevolking die sinds 2014 onder de bezetting van IS heeft geleefd, horen Koen Sevenants en zijn team de meest gruwelijke verhalen. “Ouders vertellen ons dat ze hun geliefkoosde kind moesten aanwijzen en dat kind werd dan voor hun ogen onthoofd. Vanmorgen sprak ik nog met een familie die is moeten vluchten met een pick-up-truck, die achteraan open was. Door de hobbelige weg is hun dochter uit de laadbak gevallen. Maar stoppen konden ze niet omdat ze achtervolgd werden door IS strijders.”

Bij mensen die al eerder voor het geweld van IS zijn gevlucht en al even in vluchtelingenkampen leven, ervaart Sevenants een ander soort stress. “Dat zijn mensen die hun herinneringen eerder onderdrukken. Ze ontkennen alles wat er gebeurd is. Ze leven met “future memories”, “toekomstige herinneringen”. Dat is hun bron van geluk. Ze geloven dat ze terug zullen gaan naar hun dorp of stad en dat alles daar bij het oude is gebleven. Maar dat is natuurlijk niet zo.”

"Gevoel van veiligheid versterken"

Met zijn vier teams van telkens 12 mensen probeert Sevenants in de eerste plaats het gevoel van veiligheid bij de bevolking te versterken.

“We proberen weeskinderen bij families onder te brengen omdat families de belangrijkste bron van veiligheid en geluk zijn voor een kind. In een latere fase beginnen we te werken rond trauma’s of de ontkenning van trauma’s. Dat is heel zwaar want soms willen mensen niet terug naar de realiteit. Dan komen de nachtmerries en de flash-backs en de pijn.”

"Geen vertrouwen en wraakacties"

Intussen gaat de opmars van de Iraakse troepen in het noorden van Irak verder en wordt steeds meer gebied heroverd op IS. Maar dat is niet het einde van alle ellende voor de bevolking, zegt Sevenants.

“Nu is het een symmetrische oorlog. Met één partij aan de ene kant en een andere partij aan de andere kant. Als IS verslagen is, ontstaan er slapende cellen. En de verschillende fracties die samen tegen IS hebben gevochten beginnen dan tegen elkaar te strijden. Het gevolg is dat er geen vertrouwen is bij de bevolking. Er zijn ook wraakacties tegen mensen die met IS hebben samengewerkt. De situatie is dus erg gespannen.”

"Het gaat nog heel lang duren om alle wonden te helen"

Sevenants besluit met een sombere noot. “We gaan hier nog heel lang moeten werken. Als de camera’s en de microfoons weg zijn uit Mosul omdat de oorlog zogezegd is afgelopen, begint de individuele, interne oorlog tussen de mensen. De inwoners gaan nog veel pijn lijden op emotioneel vlak. Dit is een zwaar getraumatiseerde samenleving. Het gaat nog heel lang duren om alle wonden hier te helen.”

Meest gelezen