"Cumulitis", scandalitis, "fiscalitis" - Michel Maus
Michel Maus is hoogleraar (VUB) en advocaat gespecialiseerd in fiscaal recht.
De politiek maakt moeilijke tijden door. Het lijkt wel alsof in 2017 alle deksels van de politieke riolen worden gelicht en de schandalen ons rond de oren vliegen. Na Publifin, Telenet, Samusocial en andere schandalen is het vertrouwen in de politiek tot een absoluut dieptepunt gedaald.
En het moet worden gezegd, het is geen fraai zicht. Figuren als Yvan Mayeur die gaan schnabbelen op het budget van daklozen? Il faut le faire.
Een oude krokodil als Herman De Croo stelde onmiddellijk dat de rotte appels eruit moeten. Gelijk heeft hij, maar het zijn niet enkel de appels die het probleem zijn, het ligt ook aan de appelboom zelf. Zo is en blijft het zeer moeilijk te geloven dat de bestaande praktijken al die tijd onopgemerkt zijn gebleven in de politieke wereld.
En precies daarom is het politieke toneel nu zo schrijnend. Partijvoorzitters schreeuwen moord en brand als er een nieuw schandaal opduikt bij andere partijen, blijkbaar niet beseffende dat de boemerang ondertussen al quasi alle politieke formaties vol in het gezicht heeft geraakt.
Maar de klap op de vuurpijl is de politieke démarche van CDH die van het Samusocial-schandaal gebruikt maakt om “verontwaardigd” de PS ter zijde te schuiven en de hand te reiken naar MR, Ecolo en Défi.
Pardon? Is de CDH haar eigen schandaaltje rond Joëlle Milquet vergeten? En regeren met de MR die gebukt gaat onder het Kazachgate-schandaal is dit dan geen probleem?
Dit staaltje van gespeelde ethische verontwaardiging is dan ook even walgelijk als het politieke schandaal zelf. Maar soit, lijkenpikkers en aasgieren, ze bestaan ook in de politiek.
We moeten uiteraard gedegouteerd zijn over de schandalen, maar ook over de politieke spelletjes die nu gespeeld worden. Het is tijd dat de politiek over de partijgrenzen heen tot een ethisch besef komt en gaat samenwerken aan een ethisch charter voor cumulerende politici.
"Fiscalitis"
De politiek moet beseffen dat politieke mandaten vergoed worden met belastinggeld en dat de belastingbetaler recht heeft op verantwoording.
Je kan zo'n misbruik door "cumulitis" een nieuwe naam geven: "fiscalitis". We betalen belastingen voor foute dingen.
En hoe moet het nu verder? Wel de oplossing lijkt relatief simpel, laat politici mandaten cumuleren maar geen vergoedingen. Als politici de macht rond hun persoon willen concentreren door bijvoorbeeld en burgemeester en parlementslid te zijn, of door naast een substantieel politiek mandaat nog tal van politieke bestuursmandaten te willen bekleden geen probleem, maar dan niet langer op kosten van de belastingbetaler.
Momenteel is er geen algemeen wettelijk verbod voor politici om naast hun politieke functie nog andere activiteiten uit te oefenen. Zij kunnen dus cumuleren hoewel niet alles mogelijk is.
Parlementsleden bijvoorbeeld kunnen geen ambtenaar of bezoldigd werknemer van de federale overheid zijn, maar een cumul met een functie als schepen of burgemeester kan perfect. Ook een cumul met een job in de privé-sector is geen probleem.
Cumulplafond?
Politieke mandatarissen kunnen dus politiek maar ook financieel cumuleren. Politici zijn er echter als de kippen bij om te stellen dat het cumul financieel begrensd is. Dit klopt maar gedeeltelijk. De vergoeding die parlementairen mogen ontvangen voor openbare mandaten of functies mag de helft van de parlementaire vergoeding niet overschrijden.
Dit geldt ook voor burgemeesters en schepenen wiens gecumuleerd politiek inkomen ook niet meer mag bedragen dan 150% van een parlementaire wedde. Deze begrenzing geldt echter enkel voor openbare mandaten of functies, maar niet voor andere vergoedingen gekoppeld aan een beroepsactiviteit in de openbare of de particuliere sector.
En net daar schuilt het probleem. Zoals de recente schandalen hebben aangetoond leidt het cumulsysteem tot excessen en dit vraagt een remediëring.
Wie een substantieel politiek mandaat uitoefent, zou wel politiek maar niet langer financieel mogen cumuleren.
Dit is het geval voor parlementsleden, maar ook voor burgemeesters en schepenen van een gemeente met meer dan 35.000 inwoners, want zij worden vergoed op basis van een voltijdse parlementaire wedde. De parlementaire wedde is bedoeld als een voltijdse verloning, dus wie naast zijn substantieel politiek mandaat nog een ander mandaat wil uitoefenen, is per definitie niet meer voltijds beschikbaar voor zijn basisambt.
De logica is dan ook dat zij met hun gecumuleerde vergoedingen uit de openbare sector het inkomstenniveau van een voltijds parlementslid niet kunnen overstijgen. Op die manier worden misbruiken uitgesloten en wordt er ook gezorgd voor politieke diversifiëring want het zal de partijen ook aanzetten tot het lanceren van nieuw bloed.
Ook voor cumul met een privé-job
Hetzelfde geldt voor politici met een substantieel politiek mandaat die hun mandaat cumuleren met een job in de privé-sector. Ook zij zijn in tegenstelling tot de beroepspolitici, niet voltijds voor hun ambt beschikbaar. Dit is hun goed recht en vaak ook politiek wenselijk naar expertise toe, maar dan moet de gemeenschap hen ook niet voltijds voor hun mandaat vergoeden met belastinggeld en is een proportionele herleiding wenselijk.
Indien de politiek niet in staat is om financiële ethiek boven alles te plaatsen, dan moet cumulitis met regelitis worden aangepakt. Het zij zo.
VRT Nieuws wil op deredactie.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Voorstellen voor opinieteksten kunnen gestuurd worden naar moderator@vrt.be.