UZ Gent test kandidaat-vaccin tegen Lyme op mensen

De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. Je loopt een infectie op door een beet van een teek die daarmee besmet is. Lyme komt niet heel vaak voor, maar de gevolgen kunnen wel heel ernstig zijn als het niet meteen opgemerkt en behandeld wordt. Momenteel ligt de nadruk vooral op praktische preventie, er bestaat nog geen vaccin.

Het Oostenrijkse biotechbedrijf Valneva, gespecialiseerd in onderzoek naar en ontwikkeling van vaccins, heeft een "kandidaat-vaccin" ontwikkeld om volwassenen te beschermen tegen de ziekte van Lyme. Het Centrum voor Vaccinologie van het UZ Gent, kortweg CEVAC genoemd, werkt als enige instituut in België mee aan het internationale onderzoek waarin dat op mensen getest wordt.

“Het is de eerste keer dat er een studie uitgevoerd worden naar de effecten van dit kandidaat-vaccin bij mensen”, zegt professor Geert Leroux-Roels, oprichter en diensthoofd van CEVAC, aan onze redactie. "In totaal nemen 180 mensen aan deze studie deel. 140 van hen worden gerekruteerd en ingeënt in Gent, de rest in de VS."

"Fase 1-studies zoals deze zijn heel belangrijk. Zij bepalen in grote mate of een vaccin verder ontwikkeld kan/zal worden en leveren doorgaans interessante wetenschappelijke resultaten op."

Het kandidaat-vaccin wordt aangemaakt in drie verschillende doseringen van de entstof, elk opgelost in een van twee formules. Op die manier ontstaan 6 verschillende varianten. Elke deelnemer zal driemaal worden gevaccineerd met een van deze varianten.

De studie in Gent startte eind januari 2017 en verloopt in twee fasen. Eerst kregen 4 mensen een eerste dosis van de laagst gedoseerde entstof in formule A. Toen bleek dat er geen enkel noemenswaardig neveneffect was, kregen de volgende 4 mensen de laagst gedoseerde entstof in formule B. Toen ook hier alles vlekkeloos verliep, werd een wat hogere dosering van de entstof in formule A toegediend aan 4 andere personen, vervolgens de mediumdosering in formule B en ten slotte de hoogste dosering, eerst in formule A en vervolgens in formule B. Daarna werden de 2e en de 3e dosis van elke vaccinformule op dezelfde getrapte wijze aan deze 24 vrijwilligers toegediend.

Nadat duidelijk was dat al die dosissen en formules goed werden verdragen door die 24 mensen, krijgen de overige 116 deelnemers de verschillende vaccinformules toegediend. Dat is fase 2 van het onderzoek, en die is nu volop aan de gang. De deelnemers zijn gezonde mannen en vrouwen tussen 18 en 40 jaar die nooit in contact zijn geweest met Borrelia. Elke deelnemer zal ongeveer 1 jaar worden opgevolgd.

"De eerste en belangrijkste doelstelling van dit onderzoek bestaat erin de veiligheid van dit kandidaat-vaccin aan te tonen", zegt professor Leroux-Roels.

"Heeft de deelnemer al dan niet last van pijn, zwelling of roodheid op de plaats van de inenting? Treedt er koorts op, hoofdpijn of spierpijn, voelt de deelnemer zich onwel, op de dag van de vaccintoediening tot 7 dagen erna?" Ten slotte moet dit onderzoek ons leren of de vaccintoedieningen de gewenste antistoffen tegen Borrelia (kleine foto) opwekken en of er meetbare verschillen zijn in de hoeveelheden van deze antistoffen in functie van de vaccinvariant die werd toegediend.

"We kunnen op dit moment zeggen dat er nog geen noemenswaardige nevenverschijnselen opgetreden zijn", zegt Leroux-Roels. "De analyse van de antistoffen in de bloedstalen die worden afgenomen zal ons leren welke van de 6 vaccinformules als beste kan worden beschouwd en zal worden geselecteerd voor verdere ontwikkeling."

Als het Gentse onderzoeksluik afgerond is, betekent dat nog niet dat een vaccin snel beschikbaar zal zijn in de apotheek. Er is nog heel wat wetenschappelijk en klinisch onderzoek nodig. Na de uitvoering van de nodige klinische studies zal Valneva studierapporten en dossiers moeten opstellen om de finale toestemming te krijgen om het vaccin op de markt te brengen.

"Je mag schatten dat dit hele proces nog heel veel tijd in beslag zal nemen”, aldus professor Geert Leroux-Roels. "Het onderzoek in Gent is een allereerste stap in een verhaal dat gemakkelijk nog 5 tot 10 jaar kan duren."

De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door een borrelia-bacterie, die je kan oplopen door een tekenbeet. De infectieziekte is genoemd naar het dorpje Lyme, in de Amerikaanse staat Connecticut, waar in 1975 een epidemie van de ziekte uitbrak.

In een eerste gaat de ziekte van Lyme gepaard met huiduitslag, maar als de ziekte niet wordt behandeld, kan ze leiden tot hartritmestoornissen, gewrichtsbeschadiging, hersenvliesontsteking en gedragsproblemen.