"De VS is een land van mensen die een betere toekomst zoeken"

Iemand zet twee vingers tegen de slaap, en haalt de trekker over. De barvrouw rolt haar ogen bijna uit de kassen. De hotelbediende zegt verveeld "Oh boy..." en begint groen te lachen. Het zijn de reacties die je krijgt wanneer je in Los Angeles aan mensen vertelt dat je hier bent om reportages te maken over 100 dagen Trump. Want Californië heeft het niet zo voor president Trump.

Californië is progressief. En is daar trots op. Ze stemden hier in grote meerderheid voor Hillary Clinton. Dat Donald Trump 100 dagen geleden voor het capitool de eed mocht afleggen vervult de mensen hier van schaamte. Schaamte, weerzin en angst. Sindsdien heeft de staat Californië zich opgeworpen als leider in het verzet tegen de president. Bijna elke dag is er wel ergens een betoging. De steden, de gouverneur en de politici in de senaat, willen hun volledige macht gebruiken om zijn beleid tegen te werken.

De angst komt voornamelijk vanuit de gemeenschap van immigranten die zonder papieren in Californië wonen. Ze zijn met 2,5 miljoen, dat is ongeveer een kwart van het totale aantal in de VS. Ze maken een belangrijk deel uit van de economie. 1 op de 10 werknemers is illegaal in het land. Maar onder president Trump voelen ze zich aangeschoten wild. Trump ondertekende in zijn eerste twee weken een presidentieel besluit waarin hij zich voornam veel strenger op te treden. De prioriteit zou gaan naar criminelen die illegaal in het land verblijven. Maar volgens de omschrijving is bijna iedereen een crimineel. De kleinste overtreding of een verdenking kan aanleiding zijn voor deportatie.

“Mijn vrouw en ik hebben altijd 100 dollar bij. Je weet nooit dat je plots over de grens in Tijuana staat. Dan hebben we tenminste wat geld om de bus te nemen.” Angel woont al 20 jaar met zijn gezin in Los Angeles, zonder papieren. De laatste maanden heeft hij zijn levenswijze aangepast. “We gaan enkel ’s avonds en ’s nachts naar de winkel. Sommige routes nemen we niet meer, omdat we weten dat er vaak controles zijn. Ik heb altijd schrik te snel te rijden, of fout te parkeren.”

Angel vertelt dat zijn vrouw onlangs gevolgd werd door een auto, van haar werk naar huis. Of het immigratiediensten waren, weten ze niet. Maar de paranoia is er. Angel en zijn vrouw wilden na hun pensioen terug naar Mexico verhuizen. Maar door het huidige klimaat doen ze dat volgende maand al. “Als ik terugga naar Mexico wil ik dat met waardigheid doen. Niet als een crimineel met handboeien aan.” Het is geen deportatie. Maar het netto resultaat is hetzelfde. Trump heeft gewonnen.

Wanneer je rondloopt in Los Angeles en praat met mensen zonder papieren wordt het beleid van Trump plots heel concreet. Het gaat hier niet over zijn tweetgedrag of golftrips. Niet over of hij al dan niet in kamerjas naar Fox kijkt. Hier stellen ze de vraag of ze hun familie wel nog zullen terugzien wanneer ze naar huis gaan ’s avonds. Maar wat je in de steden ook voelt is erg veel solidariteit en begrip. De VS is een land van immigranten. Mensen die een betere toekomst zoeken. Of ze dat doen met of zonder papieren maakt hier voor velen niets uit. Of toch niet in de steden.

Want zoals op zoveel plekken in de VS is het beeld op het platteland van Californië anders. Wij gingen naar Bakersfield. Een kleinere stad, in de Central Valley. Olie en landbouw zijn hier de belangrijkste industrieën. “Hier zijn we meer… conservatief, meneer", zegt een aannemer met wie we aan de praat geraken op straat. Er komt vaak een aarzeling voor het woord conservatief. Ik weet nog steeds niet waarom precies. Is het omdat dat onbetamelijk is in Californië? Is het omdat ze eigenlijk een ander woord willen gebruiken? Soms krijg ik het gevoel dat ze willen zeggen: hier zijn we meer… normaal, meneer. “Wij zijn gewoon hardwerkende mensen,” zegt hij. De implicatie lijkt: in tegenstelling tot de liberalen aan de kust en in de steden. De weinige progressieven hier noemen het dan weer een “alt-right” gebied. Het is de enige plek waar wij tijdens het filmen een paar keer getrakteerd werden op opgestoken middelvingers en kreten als “fake!”.

Bakersfield is een vreemde plek. Aan de ene kant lijkt een plek van overvloed. Het smeltwater uit de Sierra Nevada maakt hier van de woestijn een paradijs. Het gebied hier wordt ook de “slakom” van de VS genoemd. Quasi alle groenten, fruit en noten komen hier vandaan. De groene velden zijn eindeloos op sommige plekken. Het contrast kan bijna niet groter zijn met de andere kant van Bakersfield. Olievelden zo ver je kunt kijken. Het ziet er post-apocalyptisch uit. Iets uit Mad Max of zo. Bakersfield is olie, gas en landbouw. En de inwoners zijn daar trots op. Trots op hun industrie. Trots op hun noeste arbeid die de natie van voedsel en energie voorziet. Zij maken America great, en de nieuwe president gaat hen daar nog meer in steunen.

“Bakersfield is een goede plek om te leven. En nog betaalbaar”, vertelt de aannemer nog. Maar dat lijkt toch een kwestie van interpretatie. Door de vele industrie hier is Bakersfield eigenlijk één van de ongezondste plekken om te wonen in de VS. De luchtverontreiniging is enorm. En doordat Bakersfield in een vallei ligt, blijft die slechte lucht vaak lange tijd hangen boven het gebied. Long-, hart- en vaatziekten komen hier 40% meer voor dan op andere plekken in Californië. Het beleid van Trump zal op dit vlak geen verlichting brengen. Hij wil de milieuregels versoepelen. Meer armslag geven aan de industrie en opnieuw meer inzetten op fossiele brandstoffen. En hij wil de gezondheidszorgverzekering van president Obama hervormen. Maar het grote deel van de inwoners hier vindt dat allemaal best. De industrie hier biedt jobs, belangrijke producten en trots. Waarom zou je dat willen tegenwerken of onderuit halen? Je moet bovendien nog geloven dat de industrie zorgt voor vervuiling en gezondheidsproblemen.

In de landbouw is er eenzelfde contradictie te vinden. Ook de boeren in deze regio hebben voor een groot deel op Trump gestemd. Ze voelden zich jarenlang genegeerd of tegengewerkt door strikte regelgeving van Obama en de democraten. Ze stemden op Trump omdat ze hoopten dat hij hen meer slagkracht zou geven. Maar door de strenge immigratiepolitiek van Trump stelt zich plots een heel ander probleem. Zo goed als 100% van de arbeiders op de velden zijn immigranten. Naar schatting drie kwart zonder papieren. Het was de voorbije jaren al moeilijk om voldoende werkkrachten te vinden om de oogst binnen te halen. Onder Trump dreigt een echte ramp.

Mensen blijven in Mexico, omdat ze het geld niet meer hebben om de grens over gesmokkeld te worden. En de mensen die al in de VS zijn durven vaak niet te veel meer te reizen. Ze willen niet opvallen, want dan dreigen ze gearresteerd en gedeporteerd te worden. Voor de boeren en hun oogst is dat dramatisch. En het “buy American, hire American”-mantra van Trump zal hier geen hulp bieden. “We hebben ooit een vacature uitgeschreven voor arbeiders in Napa Valley. Een groep Amerikaanse werklozen bood zich aan om als arbeider in de wijngaarden te werken. Ze hebben het geen week uitgehouden.” zegt Joe Garcia, een koppelbaas. “Dit werk is niet voor iedereen. Als we de immigranten niet hebben, zal niemand hun plaats innemen.”

Californië is de zesde grootste economie ter wereld. Ter wereld, inderdaad. Het is niet overdreven te zeggen dat dat ook dankzij immigranten zonder papieren komt. In Californië zijn ze zich daarvan bewust. De staat Californië wil haar inwoners zonder papieren beschermen tegen deze constante dreiging. Californië had al verschillende sanctuary cities: Steden die hun immigranten zonder papieren beschermen, door niet mee te werken met de federale immigratiediensten. De senaatsvoorzitter van Californië, Kevin De Léon heeft nu een wetsvoorstel ingediend dat van Californië een “sanctuary state” moet maken. Een vrijhaven, waar immigranten die illegaal in het land verblijven –tot op zekere hoogte- in rust en vrede kunnen leven. Want Californië deelt voor het grootste deel niet de politieke meningen van Trump’s Amerika. En dat willen ze zo houden. Desnoods worden ze onafhankelijk. Maar dat is een ander verhaal...