Trumps grote beloftes: waar staan we na 100 dagen?

"Repeal and replace Obamacare" (Obamacare herroepen en vervangen). Al jaren is het een strijdkreet van de Republikeinen, die de hervorming in de gezondheidszorg van Obama onverteerbaar vinden. Trump maakte er een van zijn belangrijkste agendapunten van, maar het plan van de Republikeinse partijtop, de "American Healthcare Act" -door tegenstanders ook wel Trumpcare genoemd- kan niet anders dan een mislukking genoemd worden.

Trump schaarde zich helemaal achter het plan, maar dat ging ten onder door de verdeeldheid binnen de partij. Voor de hardliners leek het te veel op Obamacare en voor een aantal gematigden ging het dan weer te ver. Uiteindelijk werd de stemming in het Congres ingetrokken omdat er niet genoeg "ja"-stemmen zouden zijn. En dus blijft Obamacare voorlopig van kracht. Hoe het de komende jaren verder moet met de gezondheidszorg, is onduidelijk.

Waar Trump op elke campagnebijeenkomst mee scoorde, was zijn belofte om een "grote, mooie" muur te bouwen tussen de VS en Mexico, om illegale migratie tegen te gaan. En de Mexicanen zouden volgens Trump zelf opdraaien voor de kosten van het bouwen van die muur.

Trump verzekert in interviews dat de muur er zeker komt. Maar hoever staat het intussen met de plannen? Er is een openbare aanbesteding uitgeschreven waarbij bedrijven voorstellen konden insturen. Maar voor er echt gebouwd kan worden, moeten er nog heel wat hindernissen genomen worden. Bovendien is het nog onduidelijk wat het allemaal gaat kosten, en dat Mexico gaat meebetalen is zeer onwaarschijnlijk. De nieuwe regering heeft voorts ook al laten uitschijnen dat delen van de muur wellicht uit hekken zullen bestaan.

Trumps meest omstreden campagnebelofte was die om moslims de toegang tot de VS te ontzeggen. Later werd dat bijgesteld naar "extreme vetting", zeer grondige background-checks. Na de verkiezingen vaardigde Trump via een executive order een inreisverbod uit voor mensen uit 7 moslimlanden, volgens critici de moslimban in een andere vorm. Het plan hield ook beperking van het aantal toegelaten vluchtelingen in.

Het inreisverbod stuitte op heel wat protest en werd al snel opgeschort door de rechter. Een tweede, wat afgezwakte versie sneuvelde eveneens voor de rechtbank. Trump wil in hoger beroep wel zijn gelijk halen, maar voorlopig blijft het inreisverbod dus dode letter.

Trump haalde heel wat stemmen in de traditioneel democratisch stemmende "Rust Belt", staten als Wisconsin en Pennsylvania, met de belofte om jobs terug te brengen in de steenkoolindustrie. Eind maart ondertekende Trump een presidentieel decreet waarmee hij de belangrijkste punten van het milieubeleid van Obama terugschroeft. "Hiermee komt een einde aan de oorlog tegen steenkool", aldus Trump.

Of de steenkoolmijnen effectief opnieuw gaan opleven door de maatregelen van Trump en of daar dan veel jobs mee gepaard zullen gaan, het is nog te vroeg om daarop te kunnen antwoorden. In de decreten staat overigens niets over het grote klimaatakkoord van Parijs. Trump heeft lang gezegd dat hij dat een oneerlijke en slechte deal vindt, maar de jongste tijd klinkt het wat genuanceerder. Een beslissing is er nog niet genomen.

Op zijn eerste werkdag ondertekende Trump een decreet om de VS terug te trekken uit het TPP-handelsverdrag (Trans-Pacific Partnership), zoals hij beloofd had tijdens de campagne. Wat betreft TTIP, het veelbesproken handelsverdrag dat in de maak was tussen de VS en de EU, zijn de gesprekken volledig stilgevallen, maar nog niet officieel doodverklaard.

NAFTA, het belangrijke handelsverdrag tussen de VS en zijn buren Canada en Mexico, wil Trump heronderhandelen en desnoods opschorten. Maar voorlopig blijft het bij aankondigingen. De onderhandelingen, die overigens jaren zouden kunnen duren, zijn nog niet begonnen.

Een belofte die Trump al heeft kunnen waarmaken, is het benoemen van een conservatieve rechter in de Supreme Court, het Amerikaanse hooggerechtshof. Al waren er uitzonderlijke maatregelen nodig om de benoeming van Neil Gorsuch door het Congres te krijgen. Met Gorsuch erbij zijn de conservatieve rechters nu in de meerderheid (5 tegen 4). Dat heeft grote gevolgen, want het hooggerechtshof is de belangrijkste rechtbank van het land en de rechters zijn benoemd voor het leven.

Tijdens de campagne beloofde Trump om miljoenen mensen die zonder papieren in de VS verblijven, het land uit te zetten. De nieuwe president heeft de bevoegde diensten daarvoor meer middelen en meer armslag gegeven. De cijfers zijn nog erg voorlopig, maar in de eerste maanden van zijn presidentschap is het aantal opgepakte en uitgewezen immigranten inderdaad een heel stuk de hoogte ingegaan, in vergelijking met de laatste 2 jaar onder Obama.

• Belastingverlagingen en grote investeringen in infrastructuur

Het is de verwachting dat Trump zich weldra zal richten op zijn plannen voor een belastinghervorming. Daarnaast wil hij ook grote investeringen doen in wegen en infrastructuur. Zo wil hij extra jobs creëren. Of hij de medewerking gaat krijgen van het Republikeinse Congres valt echter nog af te wachten.

• Foltering terugbrengen

Dat idee is van de baan, want Trump legt zich neer bij het oordeel van de nieuwe minister van Defensie en de nieuwe CIA-directeur. Beiden zijn tegen het gebruik van foltertechnieken.

• De nucleaire deal met Iran intrekken

Trump is een felle tegenstander van de nucleaire deal met Iran, een van de grote verwezenlijkingen van Obama. Het akkoord wordt momenteel "herbekeken" door de Trump-administratie, maar blijft voorlopig wel gelden.

• Hillary Clinton laten opsluiten

Een belofte waarmee Trump zijn aanhangers opzweepte op elke campagnebijeenkomst. Na de verkiezingen maakte hij echter al snel duidelijk dat hij geen concrete stappen zou ondernemen.

• De banden met Rusland aanhalen

Trump kreeg al veel kritiek te slikken voor zijn "geflirt" met de Russische leider Vladimir Poetin. Maar de jongste tijd is er van een betere verstandhouding geen sprake meer. Zo is Rusland allesbehalve opgezet met de Amerikaanse raketaanval op een Syrische legerbasis. Daarnaast heeft Trump ook zijn houding tegenover de NAVO helemaal veranderd, die vindt hij niet langer "achterhaald".