"Meisjes en oudste kinderen zijn meer geneigd taken van ouders over te nemen"

De groep kinderen die worden ingeschakeld om voor een zieke ouder te zorgen, wordt groter. "De ochtend" op Radio 1 vroeg Mark Kinet, psychiater en auteur van het boek "Parentificatie. Als het kind te snel ouder wordt", of hem dat verbaast.

"Het verbaast me niet echt. Er zijn tegenwoordig heel wat gewijzigde samenlevingsvormen. Er zijn veel gebroken en éénoudergezinnen. Het is al geen sinecure voor een kind om op te groeien in een normaal gezin, laat staan in gezinnen die wat complexer in elkaar zitten. Dat leidt vaak tot moeilijkheden en complicaties", vertelt Kinet.

Zijn er kinderen die meer risico lopen? "Meisjes zijn eerder geneigd om taken van hun ouders over te nemen, net als het oudste kind in een gezin."

"Maar veel heeft ook te maken met iemands karakter en situatie. Stel dat een meisje denkt dat haar moeder meer houdt van haar broer dan van haar, omdat hij betere rapporten heeft dan zij. Dan zal ze haar moeders liefde misschien proberen te verdienen door het huishouden op zich te nemen", zegt Kinet.

"Ook kinderen van alleenstaande ouders nemen het vaker over van hun zieke vader of moeder. Zeker als er niet veel vrienden of familieleden zijn die kunnen bijspringen", aldus de psychiater.

Dat oudere kinderen willen helpen waar nodig is, is misschien normaal, maar vanaf wanneer wordt het problematisch? Waar ligt de grens?

"Het maakt deel uit van een goede ontwikkeling of een goede opvoeding om ook aangesproken te worden over het helpen van de ouders, zo kan het kind ook eigen krachten en mogelijkheden mobiliseren", zegt Kinet.

"Het wordt problematisch als de ouders er zich niet of onvoldoende van bewust zijn dat het kind zorgtaken op zich neemt of als het kind daar onvoldoende voor wordt erkend of in wordt begeleid", zegt Kinet.

De psychiater benadrukt ook nog eens dat er kinderen zijn die zich inzetten om ouders met allerlei lichamelijke en materiële problemen te helpen, maar dat er nog een grotere groep is van ouders met psychische problemen, die vaak onzichtbaar is. "De problemen manifesteren zich daar vaak slechts in de gesloten huiskring, waarbij kinderen zonder dat iemand het weet of beseft, zich geroepen voelen om emotionele zorgen op zich te nemen."

"De gevolgen zijn een risicofactor voor verschillende vormen van psychopathologie. Het kind neemt bepaalde manieren van in relatie treden aan, die manieren ontwikkelen zich en drukken hun stempel op latere relatievormen."

"Zo zullen die kinderen vaak vallen op een partner die zelf in nood is en blijven ze op die manier steken in het patroon van moedige en dappere hulpverlener", zegt Kinet.

"Wat ook gebeurt: als de kinderen klein zijn, moeten ze groot zijn en als ze volwassen zijn, merken ze dat ze met onvoldoende bevredigde kinderlijke noden rondlopen die zich toch in min of meerdere mate kunnen wreken", voegt de psychiater er nog aan toe.

Hoe moeten we er als maatschappij mee omgaan om hen te helpen? "Bewustwording is een noodzakelijke voorwaarde voor emancipatie. Bewustwording dat het probleem zich voor kan doen, het erkennen en het kunnen verduidelijken, heeft een beschermend effect."

"Kinderen van ouders met psychische problemen moeten op tijd informatie krijgen, waardoor ze een mogelijke impact van de moeilijkheden van hun ouders veel meer uitgelegd krijgen. Precies door er een zicht op te hebben, kunnen ze zich misschien meer van de negatieve impact van zulke zaken vrijwaren", besluit psychiater Kinet.