Het Verenigd Koninkrijk wil uit de EU, hoe gaat dat verder?

May heeft er haar tijd voor genomen, wellicht om de neuzen in eigen land en vooral in haar eigen partij min of meer in dezelfde richting te krijgen voor wat toch de belangrijkste Britse beslissing van de eeuw zal worden.

Artikel 50 bevat niets meer of minder dan de officiële bekendmaking van de Britten aan de andere EU-lidstaten (voortaan de EU-27 genoemd) om uit de Europese Unie te stappen. In principe hebben beide partijen nu twee jaar de tijd om het eens te worden over de voorwaarden van die "boedelscheiding".

Het is de eerste keer dat artikel 50 wordt ingeroepen en dat een lidstaat uit de EU stapt. In de jaren 80 is Groenland na een referendum wel uit de Europese Gemeenschap gestapt, maar dat eiland is een autonoom onderdeel van Denemarken en dus geen staat op zich. Hoe dan ook is de brexit een historisch enorm belangrijke stap in de geschiedenis van Europa. Hoe belangrijk, zal afhangen van wat er de volgende twee jaar gaat gebeuren.

1. Any Member State may decide to withdraw from the Union in accordance with its own constitutional requirements.

2. A Member State which decides to withdraw shall notify the European Council of its intention. In the light of the guidelines provided by the European Council, the Union shall negotiate and conclude an agreement with that State, setting out the arrangements for its withdrawal, taking account of the framework for its future relationship with the Union. That agreement shall be negotiated in accordance with Article 218(3) of the Treaty on the Functioning of the European Union. It shall be concluded on behalf of the Union by the Council, acting by a qualified majority, after obtaining the consent of the European Parliament.

3. The Treaties shall cease to apply to the State in question from the date of entry into force of the withdrawal agreement or, failing that, two years after the notification referred to in paragraph 2, unless the European Council, in agreement with the Member State concerned, unanimously decides to extend this period.

4. For the purposes of paragraphs 2 and 3, the member of the European Council or of the Council representing the withdrawing Member State shall not participate in the discussions of the European Council or Council or in decisions concerning it.

A qualified majority shall be defined in accordance with Article 238(3)(b) of the Treaty on the Functioning of the European Union.

5. If a State which has withdrawn from the Union asks to rejoin, its request shall be subject to the procedure referred to in Article 49.

Eens May op de knop van artikel 50 heeft gedrukt, ligt het initiatief van de overige EU-lidstaten, de EU-27. Die moeten het in april of mei dan eens worden over de grote principes waarop de exit-onderhandelingen gebaseerd zullen zijn en waarop de Unie niet wil toegeven.

Dan worden ook de onderhandelingsmarges mee vastgelegd en worden de Europese Commissie en EU-toponderhandelaar, de Fransman Michel Barnier (foto in tekst), officieel belast met een onderhandelingsmandaat. Al die zaken moeten bekrachtigd worden op een Europese top.

Tot dat gebeurd is, kunnen er geen onderhandelingen met Londen plaatsvinden. Wel zal de regering-May de krijtlijnen uittekenen van de Great Repeal Bill, de wet die de brexit mogelijk moet maken. De contouren daarvan zullen duidelijk worden in de toespraak van koningin Elisabeth II -opgesteld door de regering- in mei.

Die Repeal Bill moet een juridisch raamwerk bieden voor het herroepen van de toetredingswet uit 1972 en het invoeren van Europese regels in de Britse wetgeving, "daar waar het past". Die wet treedt echter enkel in werking na de officiële uittrede van het Verenigd Koninkrijk uit de EU.

Dat proces is uiteraard afhankelijk van de resultaten van de tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen op 7 mei en de Duitse verkiezingen op 24 september.

Bij het vallen van de bladeren en eens de nieuwe Duitse regering in het zadel zit, kunnen de onderhandelingen tussen de EU-27 en het VK dan beginnen. Toch is er nu al onenigheid over de procedure.

EU-onderhandelaar Michel Barnier wil eerst een deelakkoord sluiten over de principes van de brexit en de rechten van EU-burgers die in Groot-Brittannië wonen. Dat zou eind december al kunnen rond zijn, denkt hij. Pas daarna wil Barnier praten over eventuele handelsakkoorden tussen de EU-27 en het VK. Dan komen grote happen zoals het al dan niet behoud van de douaneunie, de eenheidsmarkt en dergelijke op tafel.

De Britten willen die twee luiken samen onderhandelen om qua handelsbeleid niet met de rug tegen de muur te staan, maar probleem is dat de meeste EU-lidstaten Barnier steunen en pas over handel willen praten als de "boedelscheiding" geregeld is.

Tegen maart 2018 wil Londen duidelijkheid over de grote lijnen van de brexit en het handelsluik. Grote internationale bedrijven nemen immers grote beslissingen over investeringen en dergelijke op termijn en aanhoudende onduidelijkheid zou het VK vanaf dan zuur kunnen opbreken. Zo verkopen luchtvaartmaatschappijen tickets vaak een jaar op voorhand en willen die dus duidelijkheid over "open skies agreements". Tegen dan moet ook duidelijk worden of we gaan naar een "harde" of een "softe" brexit, wat ook veel bedrijven willen weten.

In oktober 2018 moet er volgens de EU dan een akkoord zijn om beide partijen toe te laten dat te laten ratificeren tegen de deadline van 29 maart 2019. Tegen die datum moet officieel het brexitakkoord worden geratificeerd, niet enkel door het Britse parlement, maar ook door door alle andere EU-lidstaten, door de Europese Raad en het Europese Parlement. De tijd dringt, want in mei 2019 zijn er Europese verkiezingen.

In principe moet alles geregeld zijn op 29 maart 2019, net twee jaar nadat May artikel 50 heeft ingeroepen. Die datum kan evenwel volgens het EU-verdrag verschoven worden mits toestemming van de Britten en alle andere lidstaten. Analisten gaan ervan uit dat de erg complexe onderhandelingen veel langer gaan duren.

Hoe dan ook zal Groot-Brittannië na het inroepen van artikel 50 niet meer deelnemen aan grote Europese toppen en kan Londen tegelijk niet onderhandelen over handelsakkoorden met andere staten of blokken. Ook dat bemoeilijkt de hele procedure.

Hoe dan ook betekent dat ingewikkelde kluwen werkzekerheid en flinke inkomsten voor hele legers van dure consultants, analisten, experten, advocaten, lobbyisten en dergelijke meer. Of dat ook geldt voor de gewone Britse en EU-burgers moet nog blijken.