Merkel: "Het is beter met elkaar te praten dan over elkaar"

Verrassend was dat Trump zijn korte toespraak op de persconferentie begon door te zeggen dat er een vruchtbaar gesprek was geweest over de opleiding van werknemers met de CEO's van BMW en Siemens, die Merkel mee heeft gebracht naar Washington. Duitsland is erg goed in het opleiden van werknemers, en de regering-Trump die de Amerikaanse industrie wil hervormen, kan daar haar voordeel mee doen, zo zei Trump.

Vervolgens zei Trump dat hij tegenover Merkel onderstreept heeft dat hij de NAVO erg steunt, maar dat hij ook heeft duidelijk gemaakt dat de bondgenoten hun aandeel in de kosten moeten betalen. Veel NAVO-landen moeten nog grote sommen betalen, zo zei hij, en dat is erg oneerlijk tegenover de Verenigde Staten. Hij bedankte Merkel voor de toezegging van de Duitse regering om de defensieuitgaven te verhogen en te werken naar een bijdrage van minstens twee procent van het BBP voor de NAVO.

Hij bedankte Duitsland ook voor zijn steun in Afghanistan, die ten koste is gegaan van zware offers en waar een aantal Duitse soldaten het leven hebben gelaten.

Immigratie is een gunst en geen recht, zo zei Trump, en de veiligheid van de eigen burgers moet op de eerste plaats komen. Immigratie is een van de punten waarop de standpunten van Trump en Merkel erg ver uit elkaar liggen. 

President Trump besloot zijn korte toespraak door te zeggen dat een vreedzame oplossing in Oekraïne nodig is. Hij bedankte Merkel en de Franse president François Hollande voor hun inspanningen om tot een oplossing te komen in Oekraïne.

Toen er na de toespraken een vraag werd gesteld over de bewering van Trump, zonder bewijs, dat zijn voorganger Obama hem afgeluisterd heeft, zei Trump dat dat dan "tenminste al iets was dat Merkel en hij gemeen hadden, misschien". Dat leverde hem een lachsalvo van de journalisten op. Tijdens het presidentschap van Obama deden er geruchten de ronde dat de VS de telefoon van Merkel zou afgeluisterd hebben.

Hij zei dat hij "zeer zelden" spijt heeft van iets dat hij getweet heeft. De beschuldiging aan het adres van Obama had Trump voor het eerst geuit in een reeks tweets, vroeg in de ochtend.

Trump zei ook nog dat hij geen isolationist is, maar een voorstander van vrije handel, maar dat die handel dan wel eerlijk moet zijn. In het verleden is dat niet altijd het geval geweest en Amerika is daardoor fel benadeeld geweest, zo zei hij, maar dat zou nu allemaal veranderen.

Tegen een Duitse journalist die zei dat Trumps kritiek op handelsovereenkomsten geïnterpreteerd kon worden als isolationistisch, zei hij "Ik weet niet welke krant je leest, maar ik vermoed dat dat een voorbeeld van 'fake news' zou zijn." Hij voegde er aan toe dat hij verwacht dat de VS het "fantastisch goed" zullen doen in de handel met Duitsland.

Merkel begon haar korte toespraak door te zeggen dat het beter is om met elkaar te praten dan over elkaar, een verwijzing naar de verwijten die Trump haar gemaakt had tijdens zijn verkiezingscampagne. Ze zei dat ze het bemoedigend vond dat Trump de NAVO steunt en dat ze hem verzekerd had dat Duitsland zijn NAVO-verplichtingen zal nakomen. 

Zij en Trump hebben de missie in Afghanistan besproken, zo zei ze, en het voortzetten van die missie.

De kanselier zei dat de relaties met Rusland moeten verbeteren maar dat daarvoor eerst de problemen in Oekraïne opgelost moeten worden.

Trump en zij hadden van gedachten gewisseld over immigratie en vluchtelingen, zo zei ze, zonder daarop verder in te gaan.

Na de persconferentie staat er een werklunch gepland, en aan gespreksonderwerpen zullen Merkel en Trump geen gebrek hebben. 

Volgens VS-correspondent Bjorn Soenens moet de relatie tussen beiden werken, ook al zijn ze totaal verschillende persoonlijkheden. Trump is impulsief en wispelturig, Merkel is zakelijk, onderkoeld en zeer goed voorbereid, maar ze moeten wel overeenkomen want er staat zeer veel op het spel.

Merkel benadrukte dat ze niet alleen Duitsland vertegenwoordigt maar de hele Europese Unie, en ze hoopt dat ze, samen met de EU, handelsakkoorden met de VS zal kunnen afsluiten, zoals het TTIP-akkoord dat momenteel volkomen stil ligt, zo zei Soenens in "Terzake". 

Trump van zijn kant zit met het handelstekort van de VS tegenover Duitsland in zijn maag. Duitsland, de belangrijkste handelspartner van de VS, voert veel meer uit naar de VS dan omgekeerd en het tekort bedraagt momenteel 65 miljard dollar. Trump heeft Merkel er al van beschuldigd dat ze de koers van de euro manipuleert, maar dat kan Duitsland natuurlijk niet, de euro is een EU-munt en Duitsland heeft daar weinig in de pap te brokken, aldus Soenens. Hoe dan ook, wil Trump dat handelstekort ongedaan maken.

Ook de muur die Trump wil optrekken aan de grens met Mexico, is een gespreksonderwerp. In de VS is er veel kritiek op de denkbeelden van Duitsland over immigratie. Eerst laten ze 1 miljard vluchtelingen binnen, en vervolgens sluiten ze een akkoord met Turkije om de vluchtelingen tegen te houden. Dat noemen ze in de VS het bureaucratisch alternatief voor de muur, en veel Amerikanen vinden Duitsland dan ook hypocriet op dat vlak, zo zei Soenens. 

Het was de eerste keer dat Trump en Merkel elkaar ontmoetten, en naar de ontmoeting werd met spanning uitgekeken.

Mogelijk wordt het een nieuwe start voor een relatie, die nog voor ze goed en wel begonnen is, bemoeilijkt werd door de retoriek van Trump tijdens zijn campagne. Gedurende bijna heel het jaar 2016 heeft Trump afgegeven op premier Merkel, die hij er van beschuldigde Duitsland te "ruïneren" door een toestroom van Syrische en andere vluchtelingen toe te laten.

"Kijk maar wat er gebeurt met Angela Merkel, die ik altijd beschouwd heb als een erg goede leider, tot ze dit gedaan heeft. Ik weet niet wat er mis is gegaan met haar", zei Trump op een verkiezingsmeeting in Virgina in augustus. "Wat is er mis gegaan? Angela, wat is er gebeurd?"

Trump gebruikte Merkel als slechts voorbeeld op zijn verkiezingsbijeenkomsten, en verweet zijn rivale Hillary Clinton dat ze "de Amerikaanse Angela Merkel" wilde zijn. Hij haalde ook uit naar "Time Magazine" toen het Merkel in 2015 tot "Persoon van het jaar" uitriep in plaats van hem. 

Trump, die toen er niet veel om leek te geven dat dit wel eens tot gênante situaties zou kunnen leiden als hij verkozen zou worden, gaf Merkel ook wel eens een compliment. Toen een tv-station hem in september vroeg een wereldleider te noemen die hij bewonderde, noemde hij Merkel. 

Het contrast is des te groter omdat Merkel een zeer goede band had met president Barack Obama. Merkel was de laatste van Obama's belangrijkste bondgenoten die nog aan de macht was, toen Obama het Witte Huis verliet. 

De dag voor de inauguratie van Trump, belden Barack en Michel Obama met Angela Merkel om haar te bedanken voor haar "krachtig, dapper en standvastig leiderschap". Volgens adviseurs van Obama was dat zijn laatste telefoontje met een buitenlandse leider.

Angela Merkel en Ivanka Trump praten met elkaar voor het begin van de ontmoeting met Donald Trump.

Tijdens het fotomoment in het Oval Office negeerde president Trump de vraag om kanselier Merkel een hand te geven, na hun gezamenlijke persconferentie bleek dat geen enkel probleem.

President Trump en kanselier Merkel in het Oval Office in het Witte Huis.

Trump en Merkel verlaten de perszaal na hun persconferentie.