Wat zal Donald Trump doen met zijn indianen? Nog een Wounded Knee?

Camiel Van Breedam is assemblagekunstenaar en curator van de huidige tentoonstelling ROOD huid. Christophe Busch is algemeen directeur van Kazerne Dossin, waar deze tentoonstelling te zien is.

Op 27 februari 1973 bezetten zo'n 200 Sioux (Native Americans) de plaats Wounded Knee in het indianenreservaat Pine Ridge in Zuid-Dakota. Ze kozen deze symbolische plaats, omdat daar in 1890 ongeveer 300 Sioux werden vermoord door de 7e cavalerie van het Amerikaanse leger.

De bezetting, wegens het niet naleven van de verdragen met de inheemse bevolking, zou in totaal 71 dagen duren en kostte niet alleen het leven aan twee Sioux-mannen, maar leidde ook tot vele gewonden door het wapengeweld tussen de inheemse bevolking (American Indian Movement) en de federale agenten.

De protesten in Wounded Knee kenden in de jaren 70 een wijdverspreide steun bij diverse activisten, prominente publieke figuren en Afrikaans-Amerikaanse Congresleden.

De plaats en de bezetting groeiden uit tot een symbool voor de eeuwenlange vernedering en totale uitzichtloosheid van de nog resterende indiaanse gemeenschappen. Zo was Wounded Knee een van de armste gemeenschappen van de Verenigde Staten en werd het, net zoals in de andere reservaten, gekenmerkt door een bijzonder lage levensverwachting.

Waar de vorige generatie van Native Americans een levensverwachting hadden van circa 50 jaar, is dat tot op vandaag maar gestegen tot ongeveer 62 jaar. In schril contrast natuurlijk met de gemiddelde levensverwachting van 81 jaar voor de blanke bevolking.

De indiaanse geschiedenis op het Amerikaanse continent is in Europa nauwelijks bekend en blijft binnen het kinderlijke referentiekader van "cowboy en indiaantje". Ik herinner me nog hoe ik op school leerde hoe Christoffel Columbus op 12 oktober 1492 Amerika 'ontdekte'. Maar daar werd niet bij verteld dat deze Europese kolonisering van het Amerikaanse continent zou leiden tot de actieve uitroeiing van 95% van de inheemse bevolking gedurende de 500 jaar die daarop zouden volgen.

Tussen de 74 en 94 miljoen indianen stierven door moord, uitputting door dwangarbeid of ziekte, soms zelfs opzettelijk door besmetting van voedsel en kleding. Het was de befaamde Holocaust-expert David Cesarani die als eerste het overheidsbeleid van de Verenigde Staten tegenover de inheemse bevolking als genocide benoemde.

In zijn boek: "Holocaust: critical concepts in historical studies", concludeert hij:

"In terms of sheer numbers killed, the Native American genocide exceeds that of the Holocaust."

De Amerikaanse overheid vertaalde haar expansionistische drang in een vanzelfsprekend recht om de VS uit te breiden en te koloniseren. Het geloof in haar eigen superioriteit stuwde dit 'beschavingsoffensief' voort en verdreef op moorddadige wijze de inheemse bevolking. Iets wat ze toen zelf benoemden als "A Manifest Destiny". Een historische variant van "make America great again"?

Opnieuw herhaalt zich vandaag een pijnlijk verleden. Al maandenlang protesteren American Natives samen met (milieu)actiegroepen tegen de komst van de Dakota Access-pijpleiding, die de gewonnen schalie-olie van Noord-Dakota naar Illinois moet transporteren.

Het tracé van deze pijpleiding loopt door het Sioux-reservaat Standing Rock en heeft niet alleen het risico dat ze het drinkwater zou bevuilen, maar loopt ook door sacrale indiaanse (begraaf)plaatsen. Initiële protesten onder oud-president Barack Obama hadden ertoe geleid dat het Army Corps of Engineers de voorgestelde route hadden geschrapt en tevens een milieueffectenstudie hadden vooropgesteld.

Maar president Donald Trump, die expliciet wil inzetten op fossiele brandstoffen en Amerikaanse werkgelegenheid, tekende op 24 januari een presidentieel decreet om de bouw van de pijplijn opnieuw te starten onder nader "te onderhandelen termen en voorwaarden". Op 7 februari autoriseerde hij het Army Corps of Engineers om voort te gaan met de aanleg van de pijpleiding en beëindigde daarmee de milieu-impactstudie en de daarbijbehorende mogelijkheid tot publieke inspraak.

Het is dan ook te verwachten dat de grassroots inheemse bevolking zich hier niet zal bij neerleggen en massaal in opstand zal komen.

Een nieuw explosief conflict dient zich aan, waarbij er veel kans is dat Trumps "America First"-politiek klaarblijkelijk niet zal gelden voor de eerste Amerikanen van het continent. Het broedende verzet heeft veel kans om wederom gewelddadig te worden neergeslagen, maar er is geen enkele gemeenschap die zo goed weet welk historisch patroon zich opnieuw zal voltrekken.

Reeds in 1854 verkondigde Chief Seattle in een befaamd geworden speech het als volgt:

"Het grote opperhoofd in Washington heeft gesproken: hij wenst ons land te kopen. Het grote opperhoofd heeft ook woorden gesproken van vriendschap en vrede. Dat is zeer goed van hem, omdat we weten dat hij onze vriendschap niet nodig heeft.

Maar we zullen over uw aanbod beraadslagen, want we weten dat als wij ons land niet verkopen de blanke man met zijn geweren komt en het in bezit neemt."

Vandaag op 27 februari is mijn hart in Wounded Knee en bij de indiaanse bevolking, deze van 1890, deze van 1973 en deze van vandaag in Dakota en ver daarbuiten.

We leren bijzonder weinig uit de geschiedenis en blijven zeer zelfingenomen onze minderheden en medemensen verdrukken voor eigen belangen en economische motieven. Het is nog steeds zoals Chief Seattle betoogde in 1854:

"Wij weten dat de blanke man onze manier van leven niet begrijpt. Voor hem is het ene stuk grond gelijk aan het andere, want hij is een vreemde, die in de nacht komt en van het land neemt wat hij nodig heeft."

A Manifest Destiny? Het noodlot?  Zal de geschiedenis zich herhalen?