VX, het gas dat Kim Jong-nam doodde: geur- en smaakloos, maar extreem dodelijk
Het ziet eruit en voelt ook een beetje aan als motorolie, het goedje dat in de jaren 50 door Britse wetenschappers werd ontwikkeld. Maar VXl is extreem dodelijk: wie ermee in contact komt, krijgt binnen een tijdspanne van enkele minuten stuiptrekkingen, verliest het bewustzijn, raakt verlamd en houdt op met ademen.
In wetenschappelijke kringen was agent VX tot nog toe enkel bekend als middel voor chemische oorlogsvoering. Het middel staat op de lijst van massavernietigingswapens van de Verenigde Naties en is naar alle waarschijnlijkheid ingezet in de oorlog tussen Iran en Irak in de jaren 80.
Meer recent, in 2015, werden sporen van VX teruggevonden in een militaire onderzoeksbasis in Syrië, samen met sporen van sarin-gas. Dat laatste is eveneens een zenuwgas, en vooral bekend van de dodelijke aanslag in de metro van Tokio in 1995. Sarin werd in 2013 ook gebruikt in Syrië en maakte toen honderden doden.
Nog veel dodelijker dan sarin
VX is echter veel krachtiger en dus veel dodelijker dan sarin of andere bekende zenuwgassen. In tegenstelling tot sarin verdampt VX niet op de huid. Wie met VX-damp in contact komt, vertoont al na enkele seconden geen syptomen meer. In vloeibare toepassing zijn de symptomen na maximaal 18 uur verdwenen.
"Je kan VX het beste omschrijven als een pesticide op steroïden", zegt de Amerikaanse defensiespecialist Bruce Bennet die verbonden is aan de RAND-Corporation. "Het is een extreem giftige substantie. Grofweg 1/100 van een gram of een derde van een druppel op de huid is voldoende om iemand te doden."
Wie kan het maken?
VX is geen middeltje van de huis-, tuin, en keukenterrorist. Het is erg moeilijk om te produceren, en er zijn maar weinig landen die het kunnen maken, laat staan stockeren. Rusland en de Verenigde Staten hebben er een voorraad van.
Sarin en VX zouden volgens buurland Zuid-Korea de hoofdbestanddelen vormen van het Noord-Koreaanse chemische wapenprogramma. Pyongyang heeft dat altijd met klem ontkend.
De geur- en smaakloosheid van VX verklaart wellicht waarom het goedje ongemerkt voorbij de luchthavendetectors is kunnen geraken. Noord-Korea probeerde vergeefs de autopsie op het lichaam van Kim Jong-nam tegen te houden. Waarnemers vermoedden dat het hiermee wilde proberen om de autopsie uit te stellen zodat de sporen van het middel niet meer zichtbaar zouden zijn.