Christophe Ketels / COMPAGNIE GAGARINE

Waarom systeem- en constructiefouten België verlammen

Het stond in de sterren geschreven dat het land in de ban van communautair geneuzel zou raken zodra het al jaren aanslepende "klotedossier" van de geluidsnormen en nachtvluchten weer opdook. Is dit een nieuw B-H-V, waarover de regering in 2010 viel? Dat kan altijd, natuurlijk. Maar er zijn toch een aantal belangrijke verschillen met toen.
analyse
Analyse
Christophe Ketels / COMPAGNIE GAGARINE

Fabian Lefevere is nieuwsmanager bij VRT Nieuws en volgt de Belgische politiek al jaren.

Herinnert u het zich nog, hoe de federale regering bij haar aantreden een kamikazecoalitie genoemd werd? De naam was met een sterk ontwikkeld gevoel voor drama gelanceerd, zeer zeker, maar het wàs natuurlijk wel een onuitgegeven formule: alle Vlaamse (centrum)rechtse partijen op een kluitje en de MR als enig Franstalige tegengewicht, met een hijgende linkse oppositie in haar nek. En bovenal: die linkse oppositie bemande ook nog eens de regeringen in Brussel en Wallonië.

Zo werd het voorspeld, maar zo is het (voorlopig) niet gebeurd. De aandacht verschoof van de kamikazecoalitie naar het kibbelkabinet (wat een lelijke Suske en Wiske-benaming blijft dat toch, en heel erg belegen intussen). De Vlaamse partijen, die allemaal in dezelfde electorale vijver vissen, lieten de voorbije jaren geen kans onbenut om elkaar de duvel aan te doen.

Intussen verkoos de PS een sterke profilering in de Waalse en Brusselse regeringen, eerder dan een nietsontziende oppositie tegen het federale niveau, daarvoor is Elio Di Rupo wellicht te presidentieel.

Geen communautaire rust

Het is evenwel niet omdat haast niemand nog over een kamikazecoalitie spreekt, dat de constructiefout van bij het begin weg is. Wel integendeel. Het stond in de sterren geschreven dat het land in de ban van communautair geneuzel zou raken zodra het al jaren aanslepende “klotedossier” van de geluidsnormen en nachtvluchten weer opdook. Het was een illusie van Charles Michel om te denken, zoals hij bij zijn aantreden in 2014 deed, dat we vijf jaar communautaire rust tegemoet gingen.

Een nieuw B-H-V?

Is dit een nieuw B-H-V, waarover de regering in 2010 viel? Dat kan altijd, natuurlijk. Het zou nauwelijks verwonderen als deze regering voortijdig struikelt over een communautair dossier, wat dan weer communautaire verkiezingen uitlokt, waar de N-VA niet tegen is, dat spreekt.

Maar er zijn belangrijke verschillen met toen: B-H-V was een conflict tussen de partijen in de federale regering (in wording). De geluidsoverlast van Zaventem daarentegen is een conflict tussen verschillende regeringen, die bovendien door andere partijen bevolkt worden. Een val van de regering, met vervroegde verkiezingen, zou helemaal niets oplossen.

Bovendien is het moment daarvoor nog niet gekomen: de federale regeringspartijen moeten nog de vruchten plukken van wat op een economische heropleving lijkt en hervormingen (de vennootschapsbelasting en/of zoiets als een meerwaardebelasting) doorvoeren, wil ze een legacy opbouwen.

Systeemfout

Maar het probleem met Zaventem gaat veel verder dan deze regering. Natuurlijk, het legt de constructiefout in het kabinet-Michel bloot, maar nog veel meer legt het de systeemfout in de Belgische staatsstructuur bloot. Het is niet normaal dat één enkel gewest zo de wet kan dicteren, en uit kortzichtige electorale belangen de werkgelegenheid potentieel schade toebrengt.

Een verstandige staatshervorming had moeten uitgaan van het principe van homogene bevoegdheidspakketten en niet, zoals nu, dat één enkele bevoegdheid vaak over verschillende beleidsniveaus versnipperd zit. En voor die bevoegdheden die de grenzen van het gewest overschrijden, had een hiërarchie tussen niveaus behouden moeten blijven, al helemaal voor die momenten zoals nu, dat verschillende coalities regeren op verschillende niveaus. Met partijen die elkaar bovendien naar het leven staan, denk maar aan de recente ruzie tussen Charles Michel en Elio Di Rupo.

Nee, het zijn waarlijk slechte tijden voor de politiek. Na alle heisa over begrotingstekorten en mandaten, dreigen we nu weer in communautair gehakketak te belanden. En met wat minder partijpolitiek en electorale belangen, en wat meer vooruitziendheid had het allemaal vermeden kunnen worden.

Meest gelezen