Wist je het al? Het gaat goed met je. En met de wereld! - Hans Bevers

Hans Bevers is hoofdeconoom bij de bank Degroof Petercam en schrijft regelmatig opinieteksten voor deredactie.be over Belgische of internationale economische thema's.

Er heerst vandaag een algemeen pessimisme over de wereldwijde gang van zaken. Slechts een absolute minderheid denkt dat onze globale samenleving erop vooruit gaat. Dat is natuurlijk niet onbegrijpelijk in het licht van de naweeën van de Grote Recessie, de onstabiele geopolitieke situatie, de klimaatopwarming, de ongelijkheid en de terreur.

Toch is het zo dat de dagelijkse snelle actualiteit onze aandacht wegtrekt van veel tragere, onderbelichte maar vaak meer fundamentele ontwikkelingen.

De vorige week overleden Zweedse statisticus en geneeskundige Hans Rosling toonde de wereld op grafische wijze dat er veel positieve evoluties aan ons voorbijgaan.

Vooruitgangsoptimisten als Steven Pinker, Max Roser en Johan Norberg zullen zijn werk ongetwijfeld voortzetten en onderbouwen hun stelling met cijferreeksen die ver teruggaan in de tijd.

Enkele cijfers in perspectief:

Neem het voorbeeld van de extreme armoede. Tweehonderd jaar geleden leefde ongeveer 90% van de mensen in levensomstandigheden die we vandaag als extreme armoede zouden bestempelen.

De forse productiviteitswinst gedreven door de industrialisering maakte dat die extreme armoede gaandeweg werd teruggedrongen. Toch leefde in 1950 nog altijd driekwart van de mensen wereldwijd in extreme armoede. Begin jaren tachtig was dat nog steeds 44%. In 2015 daarentegen was dat cijfer gezakt tot 10%.

Dat is toch een bijzondere prestatie, zeker als je weet dat de wereldbevolking de voorbije twee eeuwen verzevenvoudigd is.

Ook de algemene gezondheidstoestand is spectaculair verbeterd. In 1800 stierven gemiddeld 40% van de boorlingen voor hun vijfde verjaardag. Anno 2015 ligt dat cijfer op 4%.

Bedroeg de gemiddelde wereldwijde levensverwachting in het begin van de twintigste eeuw 30 jaar dan is dat vandaag iets meer dan 70 jaar. En was de helft van de wereldbevolking in 1947 chronisch ondervoed, dan is dat anno 2017 teruggevallen tot iets meer dan 10%.

De verbetering van de gezondheidstoestand gaat bovendien hand in hand met de verbetering van het onderwijs en de terugdringing van de ongeletterdheid.

Volgens cijfers van de OESO kon tweehonderd jaar geleden slechts 12% van de wereldbevolking lezen en schrijven. Dat cijfer steeg in de 19de eeuw tot 20%, tot 40% in 1950 en maar liefst tot 86% vandaag. Terwijl een kind in 1950 gemiddeld slechts 3,2 jaar naar school ging, ligt het globaal gemiddelde vandaag op bijna acht jaar.

Er zijn nog andere positieve evoluties aan te halen, bijvoorbeeld als het gaat over de geleidelijke toename van het democratisch bestuur of de daling van de CO2-intensiteit van de economie.

In het algemeen beseffen we te weinig dat de mensheid erin slaagt duidelijke sprongen voorwaarts te maken.

Negatieve gebeurtenissen laten bovendien meestal een sterkere indruk na dan positieve. Dat heeft allicht te maken met de menselijke evolutie waarbij vrees en waakzaamheid de kans op een beter en langer leven duidelijk vergrootten.

Een andere verklaring waarom het positieve vaak te weinig aandacht krijgt, heeft volgens Steven Pinker te maken met de psychologie van het moraliseren. Klagen over problemen laat bijvoorbeeld zien dat je er aandacht aan besteed.

Ook de lokroep van gouden tijden in het verleden, ook al hebben die nooit bestaan, speelt mee. De romantisering van de zorgeloze kindertijd is hiervan een mooie illustratie.

Er zijn wel degelijk een aantal zorgwekkende evoluties. Denk bijvoorbeeld aan de opwarming van de aarde. Bedreigde ecosystemen kunnen het leven van miljoenen mensen veranderen. De levensomstandigheden op vele plaatsen zijn nog altijd erbarmelijk te noemen en onderdrukking is nog steeds een wijdverspreid fenomeen.

Denk ook aan de toenemende inkomens- en vermogensongelijkheid in grote delen van de wereld. Mondialisering en technologische vooruitgang zorgen ongetwijfeld voor welvaartstoename maar creëren ook winnaars en verliezers.

Vooruitgang kent bovendien niet altijd een lineaire evolutie. Zo vraagt het vandaag weinig verbeelding om ons een nieuw grootschalig militair conflict voor te stellen. Redenen genoeg dus om bezorgd, waakzaam en verontwaardigd te blijven, zeker in het licht van de recente politieke uitkomsten.

Zelf ben ik ook niet altijd de meest optimistisch gestemde econoom. Toch kan het af en toe geen kwaad om stil te staan bij wat er zich onder de waterlijn afspeelt.