Opwarming aarde verandert leven in de bergen fundamenteel

De meeste berggebieden ter wereld warmen tweemaal zo snel op als het wereldwijde gemiddelde, en dat stimuleert de microbiologische activiteit, de activiteit van microben in de grond. Als gevolg daarvan verschuift de balans razendsnel tussen twee belangrijke voedingstoffen voor planten: stikstof en fosfor.

Wetenschappers van de Universiteit van Vermont bestudeerden die verschuiving in zeven bergketens overal ter wereld: in Nieuw-Zeeland, de Verenigde Staten, Canada, Australië, Europa, Japan en Patagonië.

Ze voorspellen dat de ingrijpende veranderingen soorten zullen doen verschuiven en sommige zelfs helemaal doen verdwijnen. Dat kan een aantal functies verstoren die nodig zijn voor het functioneren van de ecosystemen in de bergen.

De nieuwe studie overwon een probleem waar veel klimaatonderzoekers mee kampen: dat de effecten van de klimaatverandering zich voltrekken over een veel langere periode dan een traditioneel onderzoek kan vaststellen.

In de bergen konden de onderzoekers dat probleem echter omzeilen door op verschillende hoogtes te meten. Een daling met zo'n driehonderd meter is immers vergelijkbaar met het warmere klimaat over zo'n tachtig jaar.

"Die aanpak liet ons toe om voorspellingen te doen over de effecten van de opwarming in bergachtige ecosystemen zonder de problemen waar experimenten in een lab mee gepaard gaan", zegt Jordan Mayor, die de studie leidde aan de Zweedse Universiteit voor Landbouwwetenschappen.

De voorspellingen die de onderzoekers zo konden doen, zijn zorgwekkend. Zo stellen de wetenschappers vast dat de stikstofcyclus sneller verloopt als de temperatuur daalt, maar dat het aanbod aan fosfor in de grond gelijk blijft.

"Met andere woorden, naarmate bergtoppen warmer worden, krijg je een ontkoppeling tussen de twee voedingscycli die nodig zijn om plantenleven mogelijk te maken", zegt Aimée Classen, medeauteur van de studie. "Alle klimaatmodellen gaan ervan uit dat planten gewoon naar hogere regionen kunnen opschuiven als het warmer wordt", zegt Classen. "Maar deze studie toont aan dat het misschien niet zo makkelijk wordt."

"De mensheid is afhankelijk van de bergen", zegt Nathan Sanders, hoogleraar Ecologie aan de Universiteit van Vermont. "We stelden vast dat de stijgende temperatuur een heel aantal andere veranderingen aandrijft en zo de biodiversiteit in gevaar brengt. Dat kan een diepgaand effect hebben op de diensten die het ecosysteem biedt aan mensen – zuiver water bijvoorbeeld."

Het onderzoek heeft niet alleen gevolgen voor de berggebieden, stellen de wetenschappers. "Deze studie neemt bergen als voorbeeld van hoe ecologische links verbroken kunnen worden als het klimaat opwarmt", zegt Sanders. "En ze toont aan dat dat een wereldwijd fenomeen is."

Een alpenweide in Beieren.