Wetenschappelijke primeur: voor het eerst embryo van varken en mens

Wetenschappers proberen al enige tijd om een "mens/dier-chimaera" te ontwikkeling. Zo'n chimaera blijft voor alle duidelijkheid een dier, maar dan met menselijke weefsel of een menselijk orgaan. Zo hopen wetenschappers op termijn onder meer het tekort aan orgaandonoren te verhelpen.

Het is wetenschappelijke spitstechnologie die eerst werd uitgetest tussen ratten en muizen. Dat bleek succesvol, want onderzoekers slaagden erin om een gezonde muis te creëren die rondliep met de pancreas van een rat.

Voor het onderzoek naar de ontwikkeling van menselijke organen in een dier kozen de wetenschappers voor het varken. De omvang en ontwikkeling van varkensorganen lijkt relatief op hoe dat bij de mens is. Al blijft het genetische verschil tussen mens en varken wel een pak groter dan tussen een rat en een muis, en is zo'n experiment dus allesbehalve evident.

Toch zijn wetenschappers er nu in geslaagd om menselijke stamcellen te laten groeien in varkensembryo's, al moesten de onderzoekers wel zo'n 1.500 varkensembryo's in zeugen plaatsen alvorens het kwam tot een mens-varken chimaera. Maar het resultaat is wel hoopgevend: de menselijke cellen begonnen zich in het dierlijke embryo verder te ontwikkelen. Na 28 dagen werden de embryo's evenwel vernietigd.

Het is het eerste gerapporteerde geval van menselijke stamcellen die zijn beginnen te groeien in een andere levensvorm. Wel is het succes hier veel minder groot dan bij de rat-muis-chimaera.

"Dit is dan ook nog maar het begin. We zullen nog te maken krijgen met veel uitdagingen. En menselijke organen ontwikkelen in dieren, is zeker nog niet voor morgen", zegt onderzoeker Jun Wu van het Salk Institute.

Toch mag het belang niet worden onderschat van dit onderzoek en de eerste bevindingen. "Een kleine, maar belangrijke stap", klinkt het bij wetenschappers.

Meteen steken bij dergelijke onderzoek ethische kwesties de kop op. Het huidige experiment werd na 28 dagen afgebroken. De menselijke stamcellen hadden zich in het dierlijke embryo dan wel ontwikkeld, maar waren (nog) niet doorgedrongen tot de hersens.

Maar de vrees bestaat dat bij dergelijke experimenten in de toekomst wel degelijk menselijke cellen zich zouden kunnen nestelen in het dierlijke brein, waardoor het varken plots menselijke trekken zou vertonen.

Dat doet meteen de - filosofische en voorlopig hypothetische - vraag rijzen of zo'n creatuur dan bijvoorbeeld mensenrechten zou moeten krijgen. Moeilijke ethische kwesties. Het is dan ook geen toeval dat het huidige onderzoek volledig met private (Spaanse) middelen werd gefinancierd. Het Amerikaanse National Institutes of Health had wegens ethische bezorgdheden namelijk geen geld veil voor het experiment.