Intersekse variatie: wat is het precies en hoe gaan we ermee om?
Het Belgische topmodel Hanne Gaby Odiele heeft in een interview met de Amerikaanse krant USA Today onthuld dat ze een intersekse persoon is. De West-Vlaamse had bij de geboorte zowel vrouwelijke als mannelijke geslachtskenmerken. Maar wat houdt dat precies in? We zetten voor u enkele vragen op een rij.
Wat houdt de term intersekse precies in?
Intersekse is een complex gegeven waarbij kinderen niet geboren worden met zuiver mannelijke of zuiver vrouwelijke geslachtskenmerken. Het heeft dus niets te maken met geaardheid.
"Het gaat om normale mensen waarbij in de ontwikkeling van het geslachtstelsel een genetische fout is geslopen die maakt dat de persoon een beetje, of meer, anders is dan u of ik", vertelt uroloog Piet Hoebeke van het UZGent. "Het is een aandoening van de seksuele ontwikkeling die bestaat in honderden varianten. De groep die een geneeskundige ingreep ondergaat, is relatief beperkt."
Eén van de meest voorkomende vormen van intersekse variatie is de congenitale bijnierschorshyperplasie (CAH). Dat is een aangeboren afwijking die de aanmaak van hormonen van de bijnierschors verstoort. De meest voorkomende symptomen zijn acne, mannelijke beharing, cyclusstoornissen en vroegtijdige virilisatie.
Weinig mensen met een aandoening aan het geslachtstelsel hebben een normale vruchtbaarheid.
Hoe vaak komt het voor?
Het komt vaker voor dan we denken. "Bij ongeveer 1 op de 5.000 geboortes krijgen we te maken met een aandoening aan het geslachtstelsel waar chirurgie mogelijk nodig is", zegt professor Hoebeke. De uroloog vindt het moeilijk om er exacte cijfers op te plakken. Niet alle vormen van de aandoening zijn immers even sterk ontwikkeld.
En wat met operaties?
Volgens uroloog Hoebeke zijn er vier partijen in de discussie over het al dan niet opereren: de kinderen zelf, hun ouders, de artsenteams en de activisten die ontevreden zijn over de heelkundige ingrepen. Hoebeke pleit voor een sereen debat.
In het hele verhaal staat het kind centraal. "Het kind moet worden ingelicht. Een kind niet informeren, is volledig fout. Vanaf de lagere schooltijd kunnen onze psychologen de situatie beginnen uit te leggen. De diagnose niet meedelen aan de kinderen, veroorzaakt problemen later."
Ook de ouders zijn een belangrijke partij. "Voor de ouders is het vreselijk als er bij de geboorte twijfel heerst of het een jongen of een meisje is", vertelt Hoebeke. Zij worden opgevangen door psychologen om dit te verwerken. Er is ook vaak druk van de ouders om te opereren. "Veel ouders zijn vragende partij. Een meisje met een penis, hoe ga je daarmee om in deze maatschappij? Niet veel ouders kiezen de piste om te wachten."
En dan is er nog het artsenteam en de activisten. Zij moeten rond de tafel gaan zitten, want het is geen zwart-wit-verhaal, volgens Hoebeke. "Vroeger werden er te veel kinderen geopereerd. Zo waren er vaak clitoris-amputaties. Nu is de slinger misschien wat te veel naar de andere kant doorgeslagen en worden er soms ingrepen in medisch bedreigende situaties niet uitgevoerd onder druk van lobbygroepen."
Hoe belangrijk is het dat het model ermee naar buiten komt?
Het model Hanne Gaby Odiele wil met het interview aan USA Today een taboe doorbreken en tonen dat ze trots is op wie ze is. Ze haalt in hetzelfde interview ook uit naar de medische wereld. Ze vindt dat er te vaak kinderen met een intersekse conditie worden geopereerd.
De uroloog vindt het goed dat de jonge vrouw ermee naar buiten komt en dat het debat wordt gevoerd, maar hij wil vooral een genuanceerd beeld scheppen van een heel complex verhaal. "Alle betrokken partijen moeten op een rustige manier met elkaar in dialoog gaan."