Donald Trump kan niet doen wat Vladimir Poetin wèl kan - Peter Van Aelst

Democraten die wegblijven op de inauguratie tonen weinig respect voor de kiezer en de democratie. Die democratie is sterk genoeg om Trump te weerstaan. Trump is impulsief en onvoorspelbaar, maar ik denk niet dat hij Poetingewijs de democratie gaat uithollen.
opinie
Opinie

Peter Van Aelst is professor politieke wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen en verblijft dit jaar aan de University of California (in Davis). Hij is gespecialiseerd in politieke communicatie.

frank bahnmüller

Het is zover: Trump is de 45e president van de Verenigde Staten. Dat simpele feit aanvaarden is voor veel Amerikanen geen evidentie. Het ongenoegen is meer dan begrijpelijk, maar dat tientallen volksvertegenwoordigers de inauguratie hebben geboycot, is voor mij een stap te ver.

Ik zie twee redenen waarom wegblijven als politicus een fout signaal is. 

Democratie respecteren

Ten eerste, is het aanvaarden van een verkiezingsuitslag een cruciaal onderdeel van elke echte democratie. Trump is verkozen door het volk, volgens de wetten die in het land gelden.

Je kan terecht opmerken dat die wetten verre van perfect zijn, met hoge drempels voor kiezers om zich te registreren, en een kiessysteem dat compleet verouderd is. Maar dan moet je trachten die wetten te veranderen, eerder dan de uitkomst betwisten.

De inmenging van Rusland is meer dan zorgelijk, maar voorlopig niet voldoende om de uitslag in vraag te stellen.

Trump gaf in de campagne aan de uitslag enkel te zullen aanvaarden als hij won omdat hij het systeem niet vertrouwde. Een uitsprak die terecht veel stof deed opwaaien. Maar politici die nu wegblijven zitten in zekere zin op diezelfde ondemocratische lijn.

De vreedzame overgang van de macht is, zoals Obama veelvuldig herhaalt, een hoeksteen van de democratie. De manier waarop hij en zijn vrouw na een bitse, persoonlijke campagne de uitslag, en dus president Trump, hebben aanvaard, is bewonderenswaardig.

Kortom, wie zich Democraat noemt, moet de uitkomsten van het spel respecteren, hoe sterk die ook ingaan tegen de eigen opvattingen.

Respect voor de kiezers van Trump

Een tweede reden, heeft te maken met respect voor de kiezers van Trump. Als het de bedoeling is van de Democraten, én gematigde Republikeinen om binnen vier jaar een andere president te hebben dan moet je minstens een deel van die kiezers aanspreken.

Dat is in een extreem gepolariseerd land als de VS niet evident. Wegblijven op de inauguratie is echter een slecht begin voor een gesprek. Het is een eerste stap weg van hen.

Het betekent dat je als politicus vooral toont aan je eigen achterban, die Trump allerminst lust, dat je hun afkeer deelt. Maar het is misschien moediger om in gesprek te gaan met mensen die wel vinden, of minstens hopen dat Trump hun leven zal verbeteren. 

Mijn indruk is dat het categoriek afwijzen van Trump, zijn kiezers verenigt en sterkt in hun houding, in plaats van hen te doen twijfelen.

Net zoals het cordon sanitaire jaren geleden deed in Vlaanderen. Jawel, we hebben politici niet nodig die tegen Trump willen strijden als hij in zijn daden of woorden grenzen overschrijd, maar we hebben ook nood aan politici die het gesprek durven aangaan met ontevreden burgers, die zich om welke reden dan ook in de steek voelen gelaten.

Dat betekent niet dat je Trump naar de mond moet praten, maar wil moet luisteren, begrijpen, en tegenwicht bieden. Ik zag onlangs in een filmpje dat Jesse Klaver, groenlinks politicus in Nederland, het gesprek aan ging met Wilders kiezers. Het was een verrassend open en constructief gesprek. Het kan dus.

Misschien denken sommige dat ik de mening ben toegedaan dat het wel zal meevallen met president Trump. Dat denk ik echter niet. Zijn opvattingen over en plannen met onderwijs, gezondheidzorg of klimaat zijn zorgwekkend.

Bovendien blijft hij zich gedragen als bekrompen man die op elke kritiek reageert met een belediging of persoonlijke (tegen) aanval. Hij blijft feiten en de waarheid lichtzinnig behandelen. Nee, een voorbeeld voor je kinderen kan je de man niet noemen.

Maar ik ben er tegelijk van overtuigd dat Trump de democratie in de VS niet zomaar naar zijn hand kan zetten, zoals sommige vrezen. Er zal weerwerk komen van parlementsleden van beide partijen, van rechters, van topambtenaren en generaals, van journalisten, van celebrities, van gewone mensen actief in het verenigingsleven. 

Bovendien is de VS een federaal land. Bijvoorbeeld Californië, een uitgesproken Democratische staat, zal op veel vlakken haar eigen beleid blijven voeren, en op andere vlakken, met alle mogelijke wettelijke middelen, tegen Trump en zijn administratie ingaan.

Trump is impulsief en onvoorspelbaar, maar ik denk niet dat hij Poetingewijs de democratie gaat uithollen. Trump zal nog voor vele kleine en grote stomen zorgen, mogelijk met ernstige schade, maar een gevestigde democratie zoals de VS kan wel tegen een stootje.

Meest gelezen