Oostelijke deel van de Iraakse stad Mosul is bevrijd

Volgens het Iraakse leger is de oostelijke oever van de Tigris nu bevrijd van de terreurgroep. Er zouden nog wel enkele weerstandsnesten van IS zijn en die groep heeft ook nog een gebied in het noorden van Mosul in handen.

Mosul is na de hoofdstad Bagdad de grootste stad van Irak. Het offensief om de stad te heroveren, is op 17 oktober vorig jaar gestart en werd uitgevoerd door het Iraakse leger, Iraaks-Koerdische troepen en soennitische en sjiitische milities, en werd ondersteund door Amerikaanse "special forces" en luchtaanvallen van de westerse coalitie.

Daarmee is Mosul nog niet helemaal bevrijd. Een groot deel van de stad ligt op de westelijke oever van de Tigris en dat is nog volledig in handen van IS. Bovendien ligt daar het oude stadsdeel met kleine middeleeuwse steegjes, waar goed verschanste verdedigers in het voordeel zijn tegenover aanvallende troepen. Bovendien is het in de oude stad veel moeilijker en gevaarlijker om voertuigen zoals jeeps en pantserwagens in te zetten.

Toch kan de Iraakse regering na maanden vechten een pluim op de hoed steken. Ook elders is IS in het defensief. Het westen van Mosul is bovendien op een smalle corridor na afgesloten van de rest van het IS-gebied in Irak en Syrië.

Mosul is één van de belangrijkste steden en een knooppunt van wegen en pijpleidingen in Noord-Irak. Toch heeft de stad vooral ook een symbolisch belang. De verovering van Mosul in de zomer van 2014 bracht de terreurgroep IS onder internationale aandacht. In de grote moskee van de stad heeft IS-leider Umar al-Baghdadi zich kort daarop tot kalief uitgeroepen van wat IS het nieuwe islamitische rijk noemt. 

Het verlies van Mosul zou dan ook een zware psychologische klap zijn voor IS, dat ook in Syrië terrein verliest. IS slaat overigens nog altijd terug met terreuraanslagen. Bijna dagelijks ontploffen er bommen in de Iraakse hoofdstad Bagdad en IS probeert ook terreurcellen te activeren elders in het Midden-Oosten, in Turkije en het Westen. De doodsstrijd van de groep kan nog erg bloedig zijn.

Dat IS klappen krijgt, is belangrijk, maar even belangrijk is wat er komt na de bevrijding van Mosul en andere gebieden in Irak en Syrië. IS is net gegroeid uit de chaos en de etnisch-religieuze tegenstellingen die er in de regio heersten. 

Zo maakte IS dankbaar gebruik van het ongenoegen van veel Iraakse soennieten over de dominantie door de sjiitische meerderheid in Irak. Dat ging zo ver dat seculiere aanhangers van ex-dictator Saddam Hoessein zich ook achter de IS-vlag schaarden. 

Het komt er dus op aan om de verschillende groepen -sjiitische en soennitische Arabieren, Koerden, jezidi's en andere groepen- aan bod te laten komen in het post-IS-tijdperk. Zoniet zou IS of -meer waarschijnlijk een nieuwe terreurgroep- het machtsvacuüm in de regio opvullen en dat heeft dan weer wereldwijde implicaties.