Congo, een dag vol gespannen rust

Sinds Congo in 1960 onafhankelijk werd, kende het land nooit een vreedzame machtsoverdracht. De vrees dat Joseph Kabila vandaag besluit geen afstand te doen van zijn mandaat als president, was aanwezig bij heel wat Congolezen. Hoewel de oppositie verklaard heeft niet te zullen oproepen tot massademonstraties, werd verwacht dat grote menigtes op straat zullen komen.

Dat is uiteindelijk niet gebeurd. Er was kleinschalig protest, maar dat werd snel de kop ingedrukt door de massaal aanwezige veiligheidsdiensten. Een aantal mensen die symbolisch een rode kaart hadden getrokken of een rood hemd droegen, zijn opgepakt, net als een aantal opposanten.

De ambtstermijn van Joseph Kabila mag grondwettelijk niet verlengd worden. De president heeft er al twee termijnen opzitten, wat in Congo het maximum is. In september waren er al grote protesten tegen Kabila, waarbij meer dan vijftig mensen gedood zijn, vooral protestanten die neergeschoten zijn door de politie.

Journaliste Katrien Vanderschoot is voor VRT Nieuws in Goma. Daar zijn de straten leeg en de winkels blijven dicht. "Op elk rondpunt staan politieagenten en de republikeinse wacht. Ze zijn gewapend en hebben het bevel gekregen om te schieten indien nodig." 

"In de volkswijken zijn er al incidenten met betogers gemeld, leden van de oppositie zijn opgepakt en de huizen van de mensen van de burgerbeweging zijn omsingeld", zegt Vanderschoot. "De gewone mensen hebben gemengde gevoelens. Sommigen willen de politieke dialoog afwachten. Anderen vinden dat de grondwet gerespecteerd moet worden, maar zeggen dat er te veel politie op straat is om te gaan protesteren."

Wat vaststaat is dat de situatie op veel plaatsen gespannen is in Congo. "Meer naar het noorden, in Butembo, is er al geweld uitgebroken. Daar is de residentie van Kabila aangevallen door milities. Kinshasa is une ville morte, de straten zijn er leeg, er is een grote machtsontplooiing en in de studentenwijk is het onrustig."

"Je voelt de spanning, maar niemand weet wat er vandaag gaat gebeuren." Dat zegt ook Nelleke van de Walle die in Kinshasa is, waar ze werkt voor het mensenrechtencomité van de Verenigde Naties. Het Congolese regime probeert mogelijke rellen onder controle te houden met onder meer een samenscholingsverbod. "Ook mijn Facebook, Twitter en Whatsapp zijn niet meer toegankelijk", zegt van de Walle. "Zo probeert men te vermijden dat mensen elkaar ontmoeten." Ook voetbalwedstrijden zijn geannuleerd, want in voetbalstadia zijn de afgelopen maanden heel vaak anti-Kabila-slogans geuit.

Volgens minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) is het momenteel niet aan te raden naar Congo te gaan of er te verblijven. In een reactie in "De ochtend" geeft hij mee dat er altijd rekening gehouden wordt met mogelijke "repercussies voor buitenlanders" bij politieke onrust. "Alles is klaar voor een mogelijke evacuatie" van Belgen ter plaatse.

Er staan ook Belgische soldaten klaar om de beveiliging te versterken van de Congolese ambassade en het consulaat-generaal in Lubumbashi. Congo wil die Belgische militairen en ook Amerikaanse militairen echter niet binnenlaten. "Dit is een sluiting van het land", zegt minister Reynders. "Na een uitsluiting van de journalisten is er nu deze weigering. Dat is een zeer negatieve evolutie."

Het is momenteel niet gemakkelijk om informatie te krijgen vanuit Congo. Het regime probeert de buitenlandse pers weg te houden door hen de toegang tot het land te ontzeggen. Onder anderen de VRT-journalist Peter Verlinden en zijn ploeg en de collega's van VTM zijn vorige week het land uitgezet.