Verklaring van Namen vraagt Europese Commissie andere manier van handel drijven (3)

De "Verklaring van Namen" kwam tot stand na aanleiding van de CETA-saga, waarbij Wallonië dwars lag bij de goedkeuring van het handelsakkoord tussen Europa en Canada. Doel van de tekst is "de logica verlaten waarbij handel een doel op zich zou zijn", verklaarde Magnette tijdens een persconferentie in de Europese wijk in Brussel. "Handel is pas nuttig als die de duurzame ontwikkeling, het terugdringen van armoede en ongelijkheden en de strijd tegen de klimaatopwarming helpt".

De verklaring staat stil bij de stappen vooruit die Wallonië heeft verkregen tijdens de onderhandelingen met de Europese Commissie, Canada en de federale regering. Ze vermeldt ook "wat we niet hebben verkregen, maar wat ze zouden willen zien" in de handelsakkoorden van de EU, aldus de Waalse regeringsleider. Het verdrag kant zich tegen het vrijhandelsakkoord waarover de EU en de VS onderhandelen (TTIP). Het "moet begraven worden".

De tekst is ondertekend door een aantal grote namen uit de academische en economische wereld, zoals Thomas Piketty, Philippe Aghion, Paul Craig, László Andor, Philippe Maystadt, Philippe Van Parys en Jean-Pascal van Ypersele, net als universitairen uit Canada en de Verenigde Staten. Doel van de tekst is een debat los te weken en, "indien de Commissie de verklaring niet wil volgen, op zijn minst te weten waarom".

Het verdrag schrijft voor dat, telkens de Europese Commissie een mandaat krijgt om over een nieuw vrijhandelsakkoord te onderhandelen, dat moet worden voorafgegaan door tegensprekelijke en openbare analyses. Dat moet er voor zorgen dat de tekst zal bijdragen tot haalbare ontwikkeling, de vermindering van de armoede en ongelijkheid en de strijd tegen klimaatopwarming.

Regelmatige samenvattingen moeten het mogelijk maken dat zowel de samenleving als de parlementen op de hoogte blijven van de tussenstand in de onderhandelingen. "Het is een radicale breuk met de cultuur van ondoorzichtigheid, geheimzinningheid en lobbying", die nu onderhandelingen binnen Europa over handel karakteriseert, zei Magnette.

De ondertekenaars eisen ook dat de betrokken partijen de belangrijkse overeenkomsten rond mensenrechten en arbeidsrecht ondertekenen. Ze breken voorts een lans voor becijferde eisen op fiscaal en milieuvlak, zoals een minimale belastingsvoet op bedrijfswinsten en controleerbare doelstellingen rond de uitstoot van broeikasgassen.

Nog in de eisenbundel staat de verdediging van de openbare diensten, maar ook dat overheden niet kunnen worden verplicht een schadevergoeding op te hoesten aan multinationals die zich benadeeld voelen door een te strikte regulering. Zoals verwacht zoomt de tekst in op de regeling van geschillen tussen staten en multinationals. Dat was één van de twistappels tijdens de CETA-saga.

"Sommigen in de Commissie denken dat het bij CETA enkel om de Walen ging, of een politiek spel was, en dat ze nu gewoon kunnen overgaan tot de orde van de dag. Ze zullen vaststellen dat de bezorgdheid bij de samenleving aansluit bij het advies van gerenommeerde experten, en de Commissie is daar altijd gevoelig voor", stelde de PS'er. Een zuiver politieke demarche zou volgens hem het risico van "een snelle verticale afhandeling" door de Commissie hebben.

In eigen land heeft Magnette minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders opnieuw gevraagd de vraag om advies aan het Europees Hof van Justitie te activeren om na te gaan of het arbitragemechanisme strookt met de Europese verdragen. Ecolo, PS en cdH - drie partijen die federaal in de oppositie zitten - vinden dat de federale regering talmt met die vraag. Op 14 december staat een vergadering van het Overlegcomité tussen de verschillende Belgische regeringen geprogrammeerd.

Vlaams minister-president Geert Bourgeois loopt niet meteen warm voor de verklaring. Hij noemt de Vlaamse handelsstrategie "optimistischer" dan de Verklaring van Namen. Bourgeois: "De Verklaring van Namen stelt alleen vrijhandel voor in sectoren die in de verdragen worden opgenomen, terwijl de Vlaamse regering alleen gevoelige diensten van algemeen belang (zoals audiovisuele zaken, gezondheidszorg, onderwijs) uitsluit van vrijhandel".

Volgens Bourgeois lijkt de verklaring ook vooral ingegeven door "protectionisme". In de tekst wordt ook gepleit voor een volledige terugkeer van het Europese handelsbeleid naar de lidstaten. Bourgeois: "Dit doet afbreuk aan de rol van de EU in de wereldhandel. Vlaanderen pleit er wel voor om in de toekomst te werken met twee aparte soorten verdragen: exclusief-Europese voor handel in goederen en diensten en gemengde investeringsverdragen."

De tekst is ondertekend door een aantal grote namen uit de academische en economische wereld, zoals Thomas Piketty, Philippe Aghion, Paul Craig, László Andor, Philippe Maystadt, Philippe Van Parys en Jean-Pascal van Ypersele. Ook universitairen uit Canada en de Verenigde Staten ondertekenden het document.

Magnette stuurde ook een kopie op naar het kabinet van Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Jüncker. Zo wil hij "het debat losweken".