Klimaatgeleerden: presidentschap Trump "ramp voor de planeet"

Als Amerika een nieuwe president krijgt, heeft dat altijd al gevolgen gehad voor de rest van de wereld, maar nooit eerder heeft de komst van een nieuwe administratie in het Witte Huis de leefbaarheid van de aarde bedreigd. Vooraanstaande klimaatgeleerden waarschuwen er nu voor dat het feit dat Donald Trump een klimaatontkenner is, wel eens de grootste impact op de wereld zou kunnen hebben uit zijn presidentschap.

"Een presidentschap van Trump kan de doodsteek voor het klimaat betekenen", zei Michael Mann, een vooraanstaand klimaatgeleerde aan The Guardian. "Het kan het onmogelijk maken om de opwarming van de aarde te stabiliseren onder een gevaarlijk niveau."

En Kevin Trenberth, het hoofd van de onderzoekers van het US National Center for Atmospheric Research, gaat nog verder: "Dit is een regelrechte ramp voor de planeet."

Tijdens de campagne heeft Donald Trump de opwarming van de aarde "bullshit" genoemd, en eerder had hij al gezegd dat het een door de Chinezen bedacht bedrog is. Hij heeft dan ook beloofd dat hij de regelgeving in verband met het klimaat, die Barack Obama gedurende zijn twee ambtstermijnen heeft opgebouwd, ongedaan zal maken. Het gaat dan om het klimaatakkoord van Parijs, dat pas verleden week van kracht is geworden, en de hoeksteen van de politiek van Obama om de uitstoot van schadelijke gassen te beperken, het Clean Power Plan.

Amerikaanse conservatieven wrijven zich al in de handen bij het vooruitzicht van het afschaffen van de regelgeving. Trump wil dat de VS uit het akkoord van Parijs stapt, waarin de ondertekenende landen zich ertoe verbinden de stijging van de temperatuur wereldwijd onder de grens van twee graden te houden.

Die exit kan een rampzalig domino-effect in werking stellen, waarbij andere landen ook uit het akkoord stappen, of zich minder zullen inspannen om de uitstoot van koolstofdioxide te beperken. De limiet van een opwarming met hoogstens twee graden, die al een hele uitdaging voor de wereld was, komt met de verkiezing van Trump in gevaar. "Het lijkt onafwendbaar dat de Verenigde Staten een 'schurkenstaat' zullen worden op het gebied van de klimaatsverandering", zei Denjamin Schreiber, het hoofd van de klimaatdienst van Friends of the Earth US.

Als het Clean Power Plan, het belangrijkste instrument om de uitstoot in de VS te verminderen,afgeschaft wordt, zullen ook miljarden dollars aan fondsen voor schone energie verdwijnen. En de Republikeinen zullen ook de hulp verminderen of stopzetten voor ontwikkelingslanden die nu al worstelen met de stijging van het zeeniveau, hittegolven en droogte als gevolg van de opwarming van de aarde.

Omstreden projecten op het vlak van fossiele brandstoffen zoals de 1.900 kilometer lange Keystone-pijplijn en de Dakota Access pijplijn, die tot nooit eerder gezien verzet bij de indiaanse stammen heeft geleid, zullen hoogstwaarschijnlijk groen licht krijgen en uitgevoerd worden, aangezien Trump beloofd heeft om "de hindernissen van Obama-Clinton op te ruimen om deze essentiële infrastructuur-projecten door te laten gaan".

Milieu-activisten zijn al ontsteld door de voorbereidingen die Trump nu treft voor zijn presidentschap: hij heeft Myron Ebell, de directeur van een conservatieve denktank, aangesteld om de overgangsplannen te overzien voor het Environmental Protection Agency, waarvan Trump overigens terloops ook al gezegd heeft dat het afgeschaft kan worden. Ebell heeft gezegd dat de opwarming van de aarde "niets is om je zorgen over te maken", en dat het Clean Power Plan "illegaal" is. 

Ook de lijst van geselecteerde kandidaten voor een aantal sleutelposten in de administratie van Trump heeft voor onrust gezorgd. De oliemiljardair Harold Hamm wordt genoemd als minister van Energie, en de gewezen gouverneur van Alaska en kandidaat vicepresident Sarah Palin kan mogelijk een spectaculaire comeback maken als minister van Binnenlandse Zaken. In die functie zou ze verantwoordelijk zijn voor het land dat staatseigendom is, waaronder ook de nationale parken als Yellowstone en Yosemite, en Palin is een enthousiaste voorstander van het boren naar gas en olie. Ze omschreef fossiele brandstoffen ooit als "dingen die God gedumpt heeft in dit deel van de aarde zodat de mensheid ze kan gebruiken".

De Republikeinen hebben al gebruik gemaakt van commissies in het Congres om klimaatgeleerden en milieugroepen te belagen, en dat kan nog erger worden als klimaatontkenning de officiële doctrine van het Witte Huis wordt. Zo zetten de onderzoekers bij de ruimtevaartorganisatie NASA zich al schrap voor besparingen op onderzoeksprogramma's naar het klimaat.

Om te voorspellen wat de plannen van Trump zullen zijn op het gebied van energievoorziening, is men aangewezen op de vaak breedsprakige toespraken tijdens zijn campagne.

Centraal in zijn ideeën over energie en klimaat, staat een "Amerika eerst" politiek, waarbij "draconische klimaatregels" ingetrokken worden en de VS de productie van steenkool, olie en aardgas opvoert. In mei droeg Trump de helm van een mijnwerker tijdens een verkiezingsmeeting in West Virginia, een staat met veel koolmijnen, om zijn boodschap te benadrukken dat de "oorlog tegen steenkool" voorbij is, en dat er nieuwe jobs zullen komen in die zwaar getroffen industrietak.

"Onder mijn regering", zo zei Trump, "zullen we volledige Amerikaanse onafhankelijkheid bereiken op het gebied van energie. Volledig. Stel je een wereld voor waarin onze vijanden, en de oliekartels, energie niet meer als een wapen kunnen gebruiken. Dat zal gebeuren."

De uitspraken van Trump over de energievoorziening kunnen hem in Virginia wel aan stemmen hebben geholpen, maar ze stroken niet met de werkelijkheid. De productie van steenkool in de VS kende verleden jaar een terugval van 10 procent, en er gingen 12 procent jobs verloren in de sector. In dezelfde periode van 12 maanden verloor de olie-industrie in de VS 67 miljard dollar.

Die problemen worden veroorzaakt door de spelingen van de markt, niet door een strikte regelgeving, en ook Trump zal daar niet veel aan kunnen veranderen.

"Als president zal Donald Trump doen alsof de klimaatverandering niet bestaat", zei professor Tom Lyon van de economische faculteit van de University of Michigan. "Dat is een positie die in toenemende mate onhoudbaar wordt, zelfs voor overtuigde klimaatsceptici."

"Zijn energiepolitiek zal investeringen aanmoedigen in energiebronnen die veel koolstof bevatten, en die achteraf bekeken dwaas zullen lijken. En hij zal veel van de rest van de wereld boos maken door terug te komen op een beleid dat uitgetekend was om een antwoord te geven op wereldwijde uitdagingen."

De uitstoot van broeikasgassen in de VS is de laatste jaren beginnen dalen, maar het presidentschap van Trump zal opnieuw een verhoging veroorzaken. Volgens een analyse van Lux Research zal de uitstoot 16 procent hoger liggen dan bij een voortzetting van het huidig beleid, mocht Trump twee ambtstermijnen uitoefenen.

Dat zou de wereld een flinke zet geven in de richting van een klimaatramp en de reputatie van de VS als een leidende wereldmacht om zeep helpen. Als andere grote vervuilers als China, India en de Europese Unie geen extra beperkingen van hun uitstoot zouden nemen om de extra uitstoot van de VS te compenseren, zal de planeet waarschijnlijk terechtkomen in een op hol geslagen opwarming, waarbij tientallen miljoenen mensen klimaatvluchtelingen worden.

Grote Amerikaanse steden als New York, Miami en Boston zouden te maken krijgen met overstromingen, en Californië, dat nu al kampt met de ergste droogte in 1.200 jaar, zou "megadroogtes" kunnen beleven die 20 of zelfs 30 jaar kunnen duren. Het Pentagon heeft er voor gewaarschuwd dat de klimaatverandering een "verveelvoudiging van de bedreigingen" voor de nationale veiligheid met zich meebrengt, iets wat in slechte aarde viel bij de Republikeinen.

De omschakeling naar een economie met een lage CO2-uitstoot heeft ook haar eigen wetmatigheden en haar eigen kracht, en de prijs van zonne- en windenergie is de laatste jaren flink gedaald. In 2015 zijn in de VS bijna 100 steenkoolcentrales gesloten, en hernieuwbare energie is goed voor twee derde van alle nieuwe elektriciteitsproductie. 

De staten New York en Californië hebben alle twee eigen ambitieuze plannen om de CO2-uitstoot te verminderen, en zelfs conservatieve staten als Iowa zetten zwaar in op windenergie, terwijl steeds meer particuliere huiseigenaars zonnepanelen plaatsen.

De tussenkomst van Trump kan die trend wel vertragen, en zelfs dat kan al rampzalige gevolgen hebben. De Verenigde Naties hebben gewaarschuwd dat de wereldwijde uitstoot tegen 2020 moet pieken en daarna drastisch verlaagd moet worden om het ergste te vermijden. En als de VS onverminderd blijft vervuilen, dreigt die deadline niet gehaald te worden. 

Milieugroepen in de VS krijgen nu te maken met zegevierende klimaatontkenners in alle geledingen van de regering, in het presidentschap, het Huis van Afgevaardigden en in de Senaat, maar ze werpen de handdoek niet in de ring.

"Dit kan een ramp betekenen voor ons klimaat en onze toekomst", zo zei Michael Brune, het hoofd van de Sierra Club. "Maar Trump moet goed opletten of we garanderen hem het hardste gevecht uit zijn politieke leven. We gaan de volgende vier jaar niet onze wonden likken en niets doen. Als hij de klok wil terugdraaien op het vlak van de klimaatverandering, zal hij een georganiseerde massa mensen tegenover zich vinden, die hem zullen bestrijden in de rechtbanken, in het Congress, en op straat."

Donald Trump mag dan niet geloven in de opwarming van de aarde, dat verandert niets aan de feiten. 

2016 wordt het warmste jaar sinds het begin van de waarnemingen, en is daarmee het tweede jaar op rij dat een record vestigt. Extreme weerfenomenen, waarbij in India een temperatuur van 51 graden gemeten wordt en de Noordpool bijna geen sneeuw meer krijgt in de winter, dreigen binnen 10 jaar de norm te worden, en 80 procent van alle ecologische processen wordt nu al beïnvloed door de opwarming, zo is uit een nieuwe grote wereldwijde studie gebleken. 

Trump blijkt overigens niet blind voor de gevolgen van de opwarming van de aarde, want hij heeft een aanvraag ingediend voor de bouw van een zeewering aan zijn luxueuze golfterrein in County Clare in Ierland. Hevige stormen leiden er tot felle erosie, zo is er op sommige plaatsen bij een recente storm tot 8 meter land verdwenen, en Trump wil er een kalkstenen zeewering bouwen van 20 meter breed en 3 kilometer lang. En in de aanvraag daarvoor wordt er uitdrukkelijk verwezen naar de gevolgen van de opwarming van de aarde. Het blijft nu de vraag of Trump de bescherming van zijn zakenbelangen tegen de gevolgen van de opwarming, ook uit zal willen breiden tot de rest van de wereld...