De communautaire charmeoperatie die N-VA nodig had - Fabian Lefevere

Fabian Lefevere is eindredacteur bij deredactie.be en volgt de Belgische politiek al jaren.

Bart De Wever nam na het vertrek van de parlementsleden Hendrik Vuye en Veerle Wouters nadrukkelijk zelf de communicatie in handen, maar het lukte niet echt. De partij bleef onder vuur liggen. Hoe kon de N-VA haar Vlaamsvoelende achterban gerust stellen?

Het kan dan handig zijn om bijvoorbeeld een nota te schrijven die omstandig de onveranderde communautaire ambities van de partij benadrukt. Die vervolgens netjes naar de media te lekken en hopen dat die het verhaal groot uitspelen omdat ze een "primeur" hebben.

De Morgen bericht vandaag uitgebreid over de twaalf pagina’s tellende tekst. Eentje waarin N-VA uiteraard afrekent met de dissidenten Veerle Wouters en Hendrik Vuye - géén teamspeler, met onredelijke eisen en bovendien niet vies van chantage.

De titel is dan wel “communautaire strategie”, de schrijver gaat pagina’s lang door op beide dissidenten en somt alle mogelijke argumenten op waarom ze niet thuishoren in de N-VA.

Zodra is afgerekend met het balorige duo, komt het interessantste stuk. En probeert de partij aan de achterban te verklaren waarom ze op federaal niveau een liefdeloos huwelijk zonder staatshervorming aanging.

Het antwoord is: omdat ze anders toch maar de “vroedvrouw" geworden was van een klassieke tripartite zonder staatshervorming en zonder sociaal-economische hervormingen. Zeg maar: Elio II.

Dan liever een centrumrechts kabinet met een nogal klassiek centrumrechts programma van lastenverlagingen.

Is dat nieuw? Nee. Is het nuttig voor de N-VA? Dát dan weer wel. Voor de N-VA was het wellicht nodig om de puntjes nog eens op de i te zetten. Om de twijfel bij de Vlaams-nationale achterban weg te nemen, onderstreept de partij in de tekst dat er aan de ambities en intenties niets veranderd is.

Dat ze nog altijd dromen van een confederaal België – en in het diepst van hun gedachten van een onafhankelijk Vlaanderen, dat spreekt.

Zou het kunnen dat de N-VA met deze “communautaire strategie” ook het gewraakte interview van voorzitter De Wever in L’Echo wilde uitwissen? Met dat interview begon de heisa die uiteindelijk leidde tot het vertrek van Vuye en Wouters.

Dat is zeker mogelijk. Want daarin liet De Wever ruimte voor foute interpretaties. “Als de kiezer het toelaat, doen we verder zonder de PS. Dwingt de kiezer ons toch met de PS te spreken, zullen we onze communautaire programma op tafel leggen.”

De onduidelijkheid in die uitspraak - in vergelijking met vorige uitspraken over de strategie van de partij - liet toe dat iemand als Hendrik Vuye – we spreken ons niet uit over de zuiverheid van zijn intenties – gaat toeteren dat de N-VA de staatshervorming opgeeft.

Nee, dan is de “communautaire strategie” die nu uitlekte eenduidiger. Eerst proberen een staatshervorming door te duwen. En lukt dat niet – wegens de evidente reden dat er nu of in de nabije toekomst een tweederdemeerderheid voor te vinden is - dan zijn we ook tevreden met een centrumrechtse regering.

Wat ook handig meegenomen is: als je alle mogelijke vervelende vragen oplijst over de communautaire koers van de partij, mét voorgekauwde antwoorden erbij, vermijd je dat de minder beslagen parlementsleden met de mond vol tanden staan als journalisten hen een micro onder de neus duwen.

Integendeel, dan kunnen ze uitpakken met De Weveriaanse oneliners. Zoals deze: “We hebben de staatshervorming niet in de frigo gestoken, maar in de oven. En we halen het er weer uit als de temperatuur goed zit.”

Overigens: zowat alle partijen briefen hun mandatarissen met dit soort van teksten, om toch maar te vermijden dat die te vrijelijk of te onhandig hun eigen mening verkondigen en er een wiel afrijden.

Au fond kun je van deze N-VA-tekst niet veel meer zeggen dan dat het oude wijn in nieuwe zakken is. Inclusief het argument dat de partij op federaal niveau een rechts hervormingsbeleid gaat voeren dat de PS en de andere partijen zo tegen de haren strijkt, dat ze haast om een staatshervorming komen smeken.

De Wever zei dat al in een interview met De Tijd in 2013. “In 2010 zaten we om de tafel met een PS die zei:

“Voor ons is het prima zoals het nu is”. Dan word je van het kastje naar de muur gestuurd, tot de economische situatie je wurgt en het Vlaams front uit elkaar valt. Het zou dus niet slecht zijn zelf eens in de federale regering beslissingen te nemen die dat overheidsapparaat saneren. Ik denk dat je nog zou schrikken hoe snel de Franstalige socialisten die voorstander zijn van meer regionalisme – want ze bestaan – op het voorplan zouden treden. Ik ben daar zelfs niet eens pessimistisch over.”

Het leest als een perfecte samenvatting van de tekst die nu gelekt is – nog los van de vraag of De Wevers optimisme gewettigd is en de PS zo te manipuleren is als hij hoopt. Er zijn de voorbije jaren te veel wonden geslagen om een samenwerking mogelijk te maken.

Ook de wens om zoveel mogelijk grondwetsartikelen voor herziening vatbaar te verklaren, komt niet als een verrassing. Als je een staatshervorming wil – zelfs al is het maar pro forma, er zijn géén partners in Franstalig België – moet je wel de grondwet voor herziening vatbaar verklaren.

Dat kan op twee manieren:

Ofwel verklaar je een beperkte lijst van welbepaalde grondwetsartikelen voor herziening vatbaar, net voor het einde van de legislatuur.

Ofwel verklaar je enkel (het omstreden) artikel 195 voor herziening vatbaar. Daarmee kun je in principe alles doen wat je maar wil (als je na de verkiezingen tenminste een tweederdemeerderheid bij elkaar kunt harken). Het artikel regelt de procedure om de grondwet te herzien. Als je dat kunt aanpassen, kun je eigenlijk alles aanpassen.

Dat is handig, want een politicus is madame soleil niet. Niemand kan voorspellen welke problemen zullen opduiken in een volgende legislatuur. Hoe meer vrijheid je krijgt om te sleutelen aan de grondwet, hoe beter dus.

Als N-VA voor deze procedure zou kiezen, en dat ligt wel in de lijn van de verwachtingen, is dat wel ironisch. Nog niet zo lang geleden, toen CD&V artikel 195 openstelde om er de zesde staatshervorming door te duwen, schreeuwde de partij moord en brand. Ben Weyts noemde dat als oppositielid “een verkrachting van de grondwet”.

Hebben we deze week iets bijgeleerd over de communautaire ambities van de N-VA? Allerminst. De partij wilde gewoon zichzelf opnieuw in de markt zetten als radicale confederalisten. Lukt dat door te herhalen wat de partij al jaren zegt?

Afwachten. Het is zeer twijfelachtig of er de komende jaren sprake zal zijn van een staatshervorming, wegens geen tweederdemeerderheid. En zo bekeken lijkt deze tekst een onderdeel van een marketingoperatie.