De vuilste oorlog - Balliauw/Franssen

Jan Balliauw en Jens Franssen zijn defensiespecialisten voor VRT Nieuws.

Vijf jaar oud. Even oud als de burgeroorlog in Syrië. We weten dat hij en zijn familie het overleefd hebben. Overleven. Dat is iets anders dan leven, maar toch. Hij is bang en radeloos en hulpeloos. Zo bang is hij dat hij lijkt besloten te hebben niet meer te verroeren. Want wie weet wat er misschien dan weer zal gebeuren? Een kind in shock, in Aleppo.

Aleppo is de tweede grootste stad van Syrië, maar was voor de burgeroorlog de economische hoofdstad van het land. De voorbije jaren raakte het front in Aleppo bevroren. Verschillende rebellengroepen hadden grote delen van het oosten van de stad in handen, het regime van president Assad het westen. Vorig jaar was er zelf sprake van een tijdelijk bestand dat weken heeft standgehouden.

De status quo in Aleppo is de voorbije weken doorbroken, waardoor de oorlog in en bij de stad helemaal is opgeflakkerd. De humanitaire situatie in en om Aleppo is verschrikkelijk. Er wordt een rudimentaire straatoorlog uitgevochten, een van de smerigste vormen van oorlogsvoering die er bestaan. In een straatoorlog gaan gevechten van gebouw tot gebouw.

Alle normen lijken in Aleppo opzijgezet, zelfs gifgas zou de afgelopen dagen door het Syrische leger zijn ingezet. Het gaat dan ook om een cruciale slag in de burgeroorlog in Syrië.

Mocht Aleppo in handen komen van het leger, dan lijkt een aanval op de provincie Idlib de volgende stap (grootste stuk grondgebied niet in handen van regering buiten IS territorium). Een verlies van Aleppo zou Assad in de problemen brengen.

Maar op dit moment lijkt niemand sterk genoeg om de andere partij een definitieve slag toe te brengen, zodat de strijd in Aleppo vermoedelijk nog enige tijd zal doorgaan, tenzij er weer een bestand komt (zoals enkele maanden geleden).

In dit soort oorlogsvoering zijn burgers de grootste slachtoffers, in welk “kamp” ze ook zitten. Oorlog is dirty business, zeker straatoorlogen. En ook in deze burgeroorlog bestaat er geen goed tegen kwaad. Geen zwart-wit.

In Oost-Aleppo, dat in handen is van de rebellen, leven vandaag de dag nog zo’n 300.000 mensen. In het door de regering gecontroleerde westelijke deel wonen nog ongeveer 1,2 miljoen burgers. Beide delen zijn de facto bijna volledig van de buitenwereld afgesloten. De nauwe corridors die beide gebieden met hun achterland verbinden, worden bovendien constant bestookt door mortieren of bombardementen van de Russische en Syrische luchtmacht.

De humanitaire situatie in West-Aleppo, dat in handen is van aanhangers van het regime van president Assad, is beter dan in het oosten van de stad, maar dat zou snel kunnen veranderen, nu de rebellen ook in het offensief zijn.

Het offensief van de rebellen wordt geleid door Jabhat Fatah al-Sham, het vroegere Jabhat al-Nusra. Deze groep controleert een groot deel van de provincie Idlib en is gelieerd aan Al Qaeda. Ze willen een islamitisch emiraat oprichten en daar de sharia invoeren.

In die zin verschillen ze dus in ideologie niet al te sterk van Islamitische Staat. Ze houden zich alleen meer gedeisd dan IS, omdat ze proberen allianties te smeden met gematigder oppositiegroepen, wat hun tot nu toe vrij goed is gelukt.

De stroomvoorziening en dus ook de watervoorziening (waterpompen werken niet), zowel in Oost als West-Aleppo, is begin augustus afgesloten door het offensief van de rebellen. Eerder al had het Syrische leger Oost-Aleppo afgesloten van stroom en water om de rebellen onder druk te zetten. Intussen loopt de temperatuur bij Aleppo geregeld op tot 35° en meer.

De Russische luchtmacht zet intussen steeds vaker primitieve tapijtbombardementen in op de corridors en wijken die in handen zijn van de rebellen. Op dronebeelden van de rebellen is te zien hoe rijen afgeworpen ‘domme bommen’ één voor één exploderen en hele gebieden vernietigen.

In het oosten van Aleppo zijn ook ziekenhuizen gebombardeerd door de Syrische en/of Russische luchtmacht, volgens het internationaal recht een oorlogsmisdaad. Ook dat kadert wellicht in de smerige oorlogsvoering: de afwezigheid van ziekenhuizen ontmoedigt de bevolking en de vijandelijke strijdkrachten (gewonde strijders kunnen niet verzorgd worden).

Bovendien zetten beide partijen sluipschutters in die zonder onderscheid burgers en militairen neerschieten.

Een makkelijk uitweg voor de humanitaire ramp bij Aleppo is er niet, omdat de stad militair en politiek erg strategisch is voor beide kampen. De Verenigde Naties proberen een tijdelijk bestand uit de brand te slepen, maar door de gefragmenteerde milities is het moeilijk om dat door iedereen te doen naleven.

Rusland zegt dat het klaar is om de bombardementen tijdelijk op te schorten, zodat humanitaire hulp kan worden aangevoerd. Dat betekent echter niet dat ook de Syrische luchtmacht een bestand respecteert.

Bovendien vraagt Rusland garanties aan Amerika en het Westen dat het de rebellen onder druk zet om van hun kant ook de wapens te laten zwijgen. Probleem hier is dat niemand de verschillende rebellenmilities controleert.

In het verleden is gebleken dat de humanitaire hulp die de VN voorziet voor burgers in gebied gecontroleerd door de rebellen wordt tegengewerkt door het regime. Konvooien met hulp worden opgehouden of aan de kant gezet.

Het heeft er alle schijn van dat de humanitaire crisis en het onmenselijke lijden van burgers in Aleppo niet langer alleen het gevolg van de burgeroorlog is, maar gewoon een tactiek in de strijd tussen gewapende partijen waarvoor alle middelen nu goed zijn om winst te boeken.