Wat willen de Saudi's in Jemen?

De Saudische inmenging in de burgeroorlogen in buurland Jemen doet veel vragen rijzen. Die inmenging is niet zonder risico, maar Saudi-Arabië denkt veel te winnen te hebben, als het tenminste zijn hand niet overspeelt.

Op de vraag wat de Saudi's in Jemen willen, is het antwoord erg simpel: namelijk dat er geen Jemen is. Of toch niet als een eengemaakt land dat het al sinds 1990 -zonder veel succes- pretendeert te zijn. 

Een eengemaakt Jemen zoals het nog op de kaarten staat aangegeven, is de Saudische buren nooit bevallen. Het was met ongeveer 25 miljoen inwoners de enige staat op het Arabisch schiereiland die een even grote bevolking heeft als Saudi-Arabië en kon dus op termijn de hegemonie van de Saudi's in de regio aantasten.

Eén Jemen was bovendien de grote ambitie van voormalig dictator Ali Abdullah Saleh (foto), die nu de sjiitische Houthi-milities steunt, ook al is dat misschien tijdelijk. De Saudi's zijn bovendien nooit vergeten dat Saleh tijdens de Golfoorlog in 1990 en 1991 het Irak van Saddam Hoessein steunde. 

De fusie tussen het conservatieve Noord-Jemen en het marxistische Zuid-Jemen in 1990 was officieel vrijwillig, maar de zuiderlingen gingen er slechts node mee akkoord omdat ze het na de Koude Oorlog zonder hulp vanuit de Sovjet-Unie moesten stellen.

Bij de eerste de beste gelegenheid scheurde het zuiden zich in 1994 opnieuw af, maar na een korte en hevige oorlog, werd die secessie door het noorden onderdrukt.

AP2012

Keert Zuid-Jemen terug als soennitische staat?

Daarop kregen de noorderlingen een grote greep op het zuiden en leidde dat tot heel wat ongenoegen van de zuiderlingen, die zich aaneensloten in de Hirak al-Janubi ("Zuidelijke Beweging") die ijverde voor meer autonomie of zelfs ronduit onafhankelijkheid.

Het volksprotest van 2011 dat Saleh tot ontslag dwong, geef die zuidelijke beweging een flinke duw in de rug en na het uiteenvallen van het centrale gezag in Jemen vorig jaar, dook overal in en rond Aden de oude vlag van het zuiden met een blauwe driehoek en een rode ster opnieuw op. 

Toen de sjiitische Houthi's en troepen die trouw bleven aan Saleh wat overbleef van de Jemenitische regering ook uit de zuidelijke havenstad Aden verdreven, grepen de Saudi's militair in met bombardementen en nu dus ook met landtroepen en wapenleveringen.

De facto lijkt Jemen nu opnieuw verdeeld in een door de sjiitisch-zayditische Houthi's gecontroleerd Noord-Jemen en een soennitische Zuid-Jemen. Die verdeling is de Saudi's niet onwelgevallig en er zijn ook historische redenen om die te rechtvaardigen. Beide landsdelen lijken het immers niet zo goed samen te kunnen vinden.

Wat met de Hadhramawt in het oosten?

Dat alles lijkt even te doen vergeten dat er in Jemen nog een grotere regio is die het totale oosten van het land omvat: de Hadhramawt. Historisch heeft die weinig te maken, noch met Noord- noch met Zuid-Jemen.

De stammen in de Hadhramawt hebben traditioneel hun eigen boontjes gedopt en deden dat niet slecht. Veel Hadhrami's richtten zich in de 18e en 19e eeuw op handeldrijven via schepen in de Indische Oceaan en hun invloed strekt zich ook vandaag nog uit van Zanzibar in Oost-Afrika tot Singapore en Zuidoost-Azië.

Eerst Britse protectoraten werden sultanaten van de Hadhramawt in 1967 opgeslokt in het vanuit Aden door marxisten geregeerde Zuid-Jemen, vervolgens in het Jemen van Saleh,die er de controle over verloor en nu wordt een groot deel van de provincie beheerst door terroristen van Al Qaeda (AQAP of Al Qaeda in the Arabian Peninsula).

Voor de Saudi's heeft de Hadhramawt een belangrijke betekenis. Veel stammen hebben nauwe banden met de Saudi's en als Al Qaeda er ooit verslagen wordt, zou een aanhechting -al dan niet vrijwillig- Saudi-Arabië een uitweg naar de Indische Oceaan geven buiten de huidige door de nauwe zeestraten van de Bab al-Mandeb of de Straat van Hormuz.

Een verbrokkeling van "het eengemaakte Jemen" kan de Saudi's dus op tal van manieren erg goed uitkomen, maar dan moet het wel meevallen. Een doemscenario is ook mogelijk: een dure en langdurige oorlog in het bergland van Noord-Jemen en de Hadhramawt die een basis wordt van Al Qaeda voor aanslagen in Saudi-Arabië zelf. De inzet voor de Saudi's in Jemen is dus hoog.

Meest gelezen