Wat willen we eigenlijk met de NMBS ? - Tim Pauwels

De NMBS ligt zwaar onder vuur. Alweer. Wat moet er gebeuren om onze treinen stipter en efficiënter te laten rijden? Tim Pauwels legt de vinger op de wonde.
analyse
Analyse
© VRT 2009 - Bart Musschoot

Beste mijnheer Cornu,

U hebt het niet makkelijk. Dat zal niemand betwisten. Volgens uw eigen benchmarkstudies heeft het bedrijf dat u leidt 13% reizigers minder per station dan vergelijkbare spoorwegmaatschappijen in het buitenland. En nochtans is de dichtheid van ons aanbod (aantal lijnen, aantal stopplaatsen) kennelijk vergelijkbaar.

Nochtans zou er best wel een markt moeten zijn voor de trein, in een land waar de files rond de grootsteden soms groteske vormen aannemen.

Bovendien zijn uw spoorwegen - opnieuw volgens uw eigen benchmark - 9 procent duurder in exploitatie terwijl de ticketinkomsten per kilometer in andere landen de helft hoger liggen dan bij ons. U berekent zelf dat als die cijfers wél vergelijkbaar zouden zijn, de NMBS respectievelijk 110 en 330 miljoen extra in het laatje zou krijgen. Op een dotatie van een klein miljard per jaar zijn dat grote slokken op de borrel.

Bovendien betaalt u de hoogste vergoeding van West-Europa om te mogen rijden op de sporen van uw zusterbedrijf Infrabel. Al moet daar onmiddellijk bijgezegd worden dat de dotatie in andere landen dan ook lager ligt. Maar die "rijpadvergoeding" is in elk geval niet van de poes. Ze is even groot als àl uw ticketinkomsten. Met andere woorden, als alle tickets verkocht zijn, hebt u nog maar gewoon uw eigen NMBS-toegangsticket tot de Belgische rails verdiend. U hebt dan nog geen enkele trein gekocht en geen enkele machinist betaald.

Voorwaar, u hebt het niet makkelijk.

Maar het grootste probleem stond niet in uw slides. Het grootste probleem is dat het nu al jaren aanmoddert met het beleid rond de Belgische spoorwegen. In de jaren zeventig en tachtig werd het bedrijf nog gezien als een lapmiddel tegen de werkloosheid. In de jaren negentig en tweeduizend werd er weer geïnvesteerd, maar toch vooral door de schulden van de NMBS te laten toenemen. En de laatste jaren bent u het slachtoffer van dat wonderlijke Belgische instrument : de kaasschaaf. Bij elke begrotingscontrole wordt gekeken welk infrastructuurproject of welke investering kan worden uitgesteld en op uw dotatie wordt keer op keer beknibbeld.

Uw belangrijkste probleem is dat de politiek niet echt weet wat ze willen met u. En misschien geldt dat wel voor de hele samenleving. Bent u een semi-commercieel bedrijf dat zo rendabel mogelijk moet zijn of bent u een bedrijf dat ook de kleinere stadjes op het platteland moet ontsluiten, ook al is dat niet rendabel. En wat mag die basisdienstverlening dan kosten ?

Europa vindt spoorwegen een commerciële sector en legt de vrijmaking van de markt op. Maar onze samenleving en tante spoor zelf zijn mentaal niet klaar.

Uw personeel is gewend aan een kortere werkweek, uw bedrijfstop is gewend aan een organisatie met een waterhoofd, uw materieel is verouderd, wat een belangrijke reden is voor de lagere productiviteit, maar u hebt niet genoeg geld om het volledig te vervangen.

Uw belangrijkste klant zijn pendelaars met een bedrijfsabonnement. U wil de tarieven verhogen maar dat jaagt ook hun werkgevers op kosten en die zitten daar niet op te wachten.

Uw belangrijkste concurrent is de bedrijfswagen die de overheid nog altijd fiscaal stimuleert terwijl op uw dotatie verder wordt beknibbeld.

We hebben een grootscheepse visie nodig over waar we met de NMBS naartoe willen, maar de Belgische politiek is niet goed in grote visies die langer dan één regering of zelfs maar één politiek seizoen meegaan.

Het is niet anders. U zal op vele dingen tegelijk moeten werken om het bedrijf nieuwe sporen te geven. En u zal moeten afwachten waar de boemeltrein van het Belgische politieke bestel u heen brengt. En dat laatste is helaas nog uw grootste probleem.

(Tim Pauwels is presentator van "De Zevende Dag". Morgen debatteert het programma over de NMBS.)

 

 

 

Meest gelezen