Wanneer zet FIFA eigen corruptie buitenspel? - Frank Van Laeken

Net in de week dat de FIFA een nieuwe voorzitter kiest, worden zeven officials van de wereldvoetbalbond opgepakt op beschuldiging van corruptie. De aantijgingen zijn niet nieuw, het snelle handelen van de onderzoekers is dat wel. Te midden van dat gerechtelijke tumult gaat de 79-jarige Sepp Blatter vrijdag resoluut voor een herverkiezing en een vijfde ambtstermijn.
opinie
Opinie
faye pynaert

Er zijn nog zekerheden in het leven: de zon komt op en gaat weer onder, als het regent word je nat, de week loopt van maandag tot en met zondag, en de top van de FIFA is corrupt. Ja, dat laatste is intussen een wetmatigheid geworden. Onvermijdelijk, zo lijkt het wel, net als natte regen. Nog even en de uitdrukking 'corrupte FIFA' wordt bij de pleonasmen geklasseerd, wegens dat overbodige adjectief.

Niet dat dit nieuws is. De Britse onderzoeksjournalist David Yallop schreef er eind vorige eeuw al het dikke boek 'How They Stole The Game' over, in het Nederlands vertaald als 'De voetbalmaffia'. Zelden was een titel veelzeggender.

Het nieuws van de dag is nu dat de Zwitserse autoriteiten zes FIFA-officials van hun bed gelicht hebben in een hotel in Zürich. De heren - aan de voetbaltop worden dames niet getolereerd, tenzij als secretaresse - worden ervan beschuldigd in de loop van de voorbije twintig jaar voor meer dan honderd miljoen dollar aan steekpenningen te hebben aanvaard.

Uiteraard komt ook de toekenning van de WK's aan Rusland (2018) en Qatar (2022) opnieuw ter sprake, hoe kan het anders? Twee verkiezingen waaraan al sinds 2011 een geurtje hangt. Zeg maar: flinke geur. Denk: beerput. Lees 'The Ugly Game' van The Sunday Times-journalisten Heidi Blake en Jonathan Calvert en u kijkt nooit nog onbevooroordeeld naar een wereldbekerwedstrijd.

'The beautiful game'

Ook vandaag wordt het duistere FIFA-dossier uitgespit door journalisten, dit keer werken die voor The New York Times. Want ook dat is een wetmatigheid: de wereldvoetbalbond zal nooit zelf de interne corruptie bestrijden en al wie professioneel actief is in de voetbalwereld is daar evenmin toe bereid, gegijzeld als ze worden door een machtige overkoepelende organisatie die de omertà predikt.

De grote ommekeer kwam er toen de Braziliaan Joāo Havelange in 1974 FIFA-voorzitter werd. Voordien waren de bobo's van de hoogste voetbalbond oudere heren van stand die op het einde van hun carrière nog wat wereldreizen mochten maken op kosten van alle nationale bonden. Het werd hen gegund. Voetbal was in hoofdzaak een amateursport, de vierjaarlijkse wereldbeker een prestigetoernooi. Met de invoering van het profvoetbal, de mondialisering van de sport, de plots veel hogere sponsorgelden en, vooral, de komst van peperdure tv-rechten werd voetbal van populaire volkssport opeens 'big business'.

Dat had Havelange goed gezien: hij introduceerde topmerken als Adidas en Coca-Cola in 'the beautiful game', omringde zich met jaknikkers en installeerde gedurende 24 lange jaren een dictatoriaal regime in het op één na hoogste sportorgaan ter wereld (het IOC is nog iets groter). Het doorgedreven professionalisme ging gepaard met een cultuur van zelfverrijking, narcisme en nepotisme. Ons kent ons, en al wie daarbuiten viel mocht beschikken.

Handjeklapdiensten

In die sfeer is het niet verwonderlijk dat bestuurders beïnvloedbaar zijn, bereid tot handjeklapdiensten voor 'a few dollars more'. Rond zowat alle toekenningen van WK's van de voorbije twintig jaar - met uitzondering misschien van dat van 2006 in Duitsland - hing een zweem van corruptie.

Het heette dat de Zwitser Joseph 'Sepp' Blatter, jarenlang als secretaris-generaal de rechterhand van Havelange en de facto de tweede man binnen de FIFA, nadat hij zijn leermeester in 1998 was opgevolgd zijn oog richtte op de grotere continenten met de kleinere voetballanden: Afrika en Azië. Daar vielen immers nog stemmen te rapen. Zijn eerste herverkiezing, in 2002, zou hij te danken hebben aan de belofte om het toernooi voor het eerst op Afrikaanse bodem te organiseren, al zou het nog acht jaar duren tot Zuid-Afrika in 2010 31 andere voetbalnaties mocht verwelkomen.

Blatter ging door op de door Havelange ingeslagen weg en zorgde ervoor dat de omkadering van het voetbalspel - sponsoring, advertentiemarkt, tv-rechten - nóg belangrijker werd. Een WK in het Rusland van Poetin? Waarom niet? WK in Qatar, een land zonder voetbalcultuur, 99ste op de wereldranglijst? Moet kunnen, al hebben de ondraaglijke zomerse temperaturen na lang palaveren toch geresulteerd in het verschuiven van het toernooi naar de late herfst en winter van 2022. Dat er ondertussen al honderden goedkope arbeidskrachten sneuvelden tijdens het bouwen van de stadions wordt als 'collateral damage' beschouwd.

Al heeft Blatter best ook wel een aantal dingen ten goede veranderd: het vrouwenvoetbal werd flink gepromoot, clubs die jonge spelers zien vertrekken krijgen nu opleidingsvergoedingen, Afrika en Azië zijn met meer landen aanwezig op de wereldbeker, de FIFA is een financieel goed gerunde multinational. Die helaas wel vergeet om corrupte bestuurders buitenspel te zetten of een rode kaart te geven.

FIFA = Fair-play Is For Amateurs

Vraag is: hoe corrupt is de hoogbejaarde FIFA-voorzitter zelf? Tot nog toe gleden de corruptiegolven van hem af zoals water van een eend. Er is vooralsnog geen enkele aanwijzing dat de man die vlot acht talen beheerst zelf met de handen in de snoeppotten van het Grote Geld gezeten heeft. Ofwel is hij daarvoor te gewiekst, ofwel heeft hij zich goed laten afschermen, ofwel is hij helemaal niet betrokken bij welk schandaal dan ook.

Maar zelfs in dat laatste geval blijft hij wel voorzitter van een organisatie die de corruptie aan de top op zijn minst onvoldoende hard heeft bestreden en het bestaan van baronieën en op macht en geld beluste kliekjes heeft getolereerd. In dat geval blijft hij, als grote baas, eindverantwoordelijke voor het reilen en zeilen binnen de FIFA. Blatter belichaamt op zijn bijna tachtigste de corruptie, of hij dat nu wil of niet. Het is niet voor niets dat het Zwitserse parlement hem eind vorig jaar aanduidde als persoon met een belangrijke maatschappelijk functie, wat hem gevoelig maakt voor omkoping. Daardoor staan zijn persoonlijke financiële gegevens nu permanent ter beschikking van de Zwitserse autoriteiten.

Is het voor dat gevoel van almacht over de voetbalwereld, dat hij het vrijdag in de verkiezingsstrijd opneemt tegen de enige overblijvende tegenkandidaat, de 39-jarige Ali Bin Al-Hoessein, zoon van wijlen koning Hoessein van Jordanië, sinds vier jaar ondervoorzitter van de FIFA? Wil hij, zoals sommigen suggereren, van zijn laatste ambtstermijn gebruik maken om zijn imago op te blinken en een propere erfenis achter te laten? Of is hij intussen zo vereenzelvigd met zijn functie dat hij er geen afstand meer van kan nemen?

Risicoloze voorspelling: vrijdag wordt Sepp Blatter gewoon opnieuw verkozen, krijgt hij felicitaties van zijn inmiddels 99-jarige voorganger Havelange en blijft alles bij het oude, zij het na een openlijke defenestratie van de in opspraak gekomen, gecorrumpeerde elementen. Daarna volgt business as usual.
FIFA is hoe langer hoe meer een acroniem voor 'Fair-play Is For Amateurs' geworden.

(Frank Van Laeken is freelance journalist.)

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen