"Uitwijzen seropositieve asielzoekers is onmenselijk"

Deze week kwam aan het licht dat het AZ Sint-Jan in Brugge geen medische hulp mag geven aan twee uitgeprocedeerde patiënten, onder wie een Congolese vrouw die met het hiv-virus is besmet. "Dergelijke schrijnende toestanden maken wij elke dag mee", zegt Frankie Devuyst van HIV Vereniging België. "Zo lang een met hiv besmette asielzoeker in een procedure zit, mogen wij medische hulp geven, maar als het asiel is geweigerd, moeten wij die hulp stopzetten."

De aidsdokters trekken aan de alarmbel. "Deontologisch kunnen  wij dat als arts niet vatten", zegt Devuyst tegen onze redactie. "Dit strookt niet met de mensenrechten." Vorige week slaakte ook dokter Rémy Demeester van het aidsreferentiecentrum in Charleroi al een noodkreet.

Tot 2010 werden de meeste seropositieve asielzoekers geregulariseerd omdat de medische zorg in de landen van herkomst vaak ofwel gebrekkig is, ofwel gewoon niet beschikbaar. "Sinds 2012 wordt steevast verwezen naar artikel 9ter van de Vreemdelingenwet, waarbij rekening wordt gehouden met de bedreiging van de fysieke integriteit van een patiënt. Maar in werkelijkheid komt het erop neer dat dit alleen geldt als iemand binnen de drie maanden kan overlijden." Frankie Devuyst wijst erop dat artsen zich onmogelijk kunnen uitspreken over dergelijke termijnen.

In de praktijk betekent dat meer uitwijzingen. "Ze baseren zich op het internet om te bepalen of er in een land anti-retrovirale middelen aanwezig zijn", zegt Devuyst. "Alleen in Zuid-Soedan zijn geen retrovirale middelen beschikbaar, maar dat betekent niet noodzakelijk dat die middelen in de andere landen vlot beschikbaar zijn voor iedereen. Zo weet ik van iemand die zo'n 1.200 kilometer te voet moet afleggen om tot bij een arts te raken."

Devuyst wijst erop dat veel seropositieve uitgeprocedeerden ofwel in een andere land asiel proberen te vragen, ofwel gewoon onderduiken in de illegaliteit. "Meestal komen ze dan in de prostitutie terecht omdat ze geen andere bronnen van inkomsten hebben. Omdat ze niet meer worden behandeld, zijn ze ook superbesmettelijk." Indirect vormen deze mensen dus ook een gevaar voor de volksgezondheid.

Devuyst en HIV Vereniging België pleiten onomwonden voor een regularisatie op medische grond voor dergelijke mensen. "Het gaat om enkele tientallen gevallen", zegt hij.

Hij verzet zich tegen het beeld van een mogelijk aanzuigeffect. "Meestal gaat het om vluchtelingen die pas na aankomst hier te weten komen dat ze besmet zijn. Voordien weten ze niet eens dat ze met het hiv-virus zijn besmet.

"Wij staan open om naar de artsen te luisteren als ze dat willen", reageert staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA). Hij is formeel: "Dringende medische zorgen in ons land zijn beschikbaar voor iedereen." Klaarblijkelijk horen anti-retrovirale middelen niet per definitie bij die categorie.

Hoe dan ook moet er een asielbeleid worden gevoerd. "Er kan een negatieve beslissing voor een seropositieve asielzoeker komen als de bevoegde instanties oordelen dat er zorg aanwezig is in het land van herkomst. In dat geval krijgt die overbruggingsmedicatie mee."

Francken verzet zich tegen de kwalificatie dat ons land mensenrechten zou schenden door seropositieve uitgeprocedeerden terug te sturen. "Dat zegt ook het Europees Hof voor de rechten van de Mens." Hij wijst erop dat de regels net zijn aangescherpt om een aanzuigeffect te voorkomen. "Vergeet niet dat er in Sub-Saharisch Afrika 20 miljoen HIV-besmette mensen leven."