Kindermisbruik in het UK: horen, zien en zwijgen - Ivan Ollevier
Onverklaarbare jarenlange stilte?
Scotland Yard heeft het nu over 1.400 verdachten, onder wie honderden prominenten. 135 bekleedden een functie bij radio en televisie, 76 waren politici. 357 verschillende instellingen werden genoemd: scholen, ziekenhuizen, gevangenissen, weeshuizen en psychiatrische instellingen. Een woordvoerder van Scotland Yard zegt dat hij verwacht dat tegen het einde van het jaar 116.000 meldingen zullen zijn binnengekomen. Hoe komt het dat het in het Verenigd Koninkrijk zolang stil is kunnen blijven rond kindermisbruik?
Horen, zien en zwijgen bij de BBC
In de zaak-Savile bleek de BBC boter op het hoofd te hebben. Het politieonderzoek bracht aan het licht dat vele tientallen medewerkers van de omroep al jaren op de hoogte waren van het criminele gedrag van de presentator, maar dat daar binnen de organisatie hoogstens wat besmuikt over gedaan werd. Drie jaar geleden kwam het actualiteitenprogramma "Panorama" nog in opspraak toen de hoofdredactie besliste om een kritische reportage over Savile niet uit te zenden.
Bedrijven, organisaties en gemeenschappen hebben de neiging om wie zich niet naar de heersende normen gedraagt uit te sluiten, indien mogelijk dood te zwijgen, en daarna de gelederen te sluiten. Kwestie van eigen gezichtsverlies te vermijden. Maar in het Verenigd Koninkrijk heeft dit verschijnsel in deze kwestie karikaturale vormen aangenomen. En dat is niet de eerste keer.
De zaak-Charles John Vaughan
Toen ik onderzoek aan het doen was voor mijn boek “Monnik, boer, spion en hoer” stuitte ik als bij toeval op de zaak-Vaughan, uit de tweede helft van de 19e eeuw. Charles John Vaughan was het hoofd van de eliteschool van Harrow, in Noordwest-Londen, een van de kweekscholen voor toekomstige politici en ministers. Lord Byron was er leerling geweest en premier Robert Peel. Later zou ook Winston Churchill er naar school gaan.
Charles John Vaughan was een briljant pedagoog die de leerlingen op handen droegen, een anglicaanse predikant en erudiet theoloog. Hem wachtte een schitterende carrière, maar in 1859 nam hij, totaal onverwacht, ontslag. Verbijstering alom. Niemand begreep Vaughans beslissing. Hij sleet de rest van zijn leven in een onaanzienlijke parochie in Wales en weigerde zelfs de baan van bisschop toen die hem werd aangeboden.
Pas een eeuw na zijn ontslag, in 1964, publiceerde een Canadese auteur de ware toedracht van het verhaal. Vaughan, het schoolhoofd dat zich vast had voorgenomen om de homo-erotische cultuur in Harrow met wortel en tak uit te roeien, had zich zelf schuldig gemaakt aan handtastelijkheden. De vader van een leerling was daarachter gekomen en had het schoolhoofd tot ontslag gedwongen, met het dreigement alles aan de grote klok te hangen als Vaughan ooit nog een publieke functie zou bekleden.
Sinds kort heeft Wikipedia een lemma over Vaughan. Maar toen ik de Encyclopaedia Brittannica erop nasloeg, stelde ik vast dat de papieren noch de onlineversie hem een woord waard achtten. Ook de Oxford Dictionary of National Biography was opvallend schaars met gegevens over de man. Nu ben ik geen aanhanger van complottheorieën, maar dat het meer dan honderd jaar duurde voor het schandaal aan het licht kwam, zegt veel over de gesloten gemeenschap die de Britse upper class honderden jaren lang geweest is. De textielindustrie moet hard gedraaid hebben om de mantel der liefde te produceren waarmee de hogere klasse affaires als die van Vaughan bedekte.
Stuiptrekkingen van een systeem
Het grootschalige kindermisbruik dat de voorbije jaren in het Verenigd Koninkrijk aan het licht is gekomen, is een van de laatste stuiptrekkingen van het typisch Britse klassensysteem. Britten zijn altijd al op bijna obsessieve wijze bezig geweest met klasse, maar in weinig andere Europese landen is het gelijkheidsdenken zo ver doorgedrongen als in het Verenigd Koninkrijk. Het zet het eeuwenoude standensysteem, waarbij je van elke gesprekspartner vrijwel onmiddellijk wist of hij working, dan wel middle of upper class was, onder zware druk.
Het klassendenken heeft op zich weinig met geld te maken, maar vooral met afkomst, met de juiste school, met sociale netwerken. Eens upper class altijd upper class. Wie opgegroeid is op een landgoed, naar Eton of Harrow is geweest en het juiste accent heeft, is upper class, ook al slaapt hij in een kartonnen doos onder een brug over de Theems. Met de opkomst van de meritocratie onder Margaret Thatcher in de jaren 80 (een kruideniersdochter die de aristocraten in de Conservatieve Partij de stuipen op het lijf joeg) is het systeem barsten gaan vertonen. In het kabinet van premier Cameron zitten nog wel figuren met een adellijke achtergrond, Cameron zelf in de eerste plaats, toch is het kabinet-Cameron het minst aristocratische Conservatieve kabinet ooit. In de jaren 50 en 60 had nog een derde van alle kabinetsleden een adellijke achtergrond.
Maar sinds enkele jaren beeft het systeem op zijn grondvesten. De privileges die de “polite society” eeuwenlang heeft genoten, zijn niet lang houdbaar. De mantel der liefde is niet lang genoeg meer om al het weerzinwekkende te bedekken.
(Ivan Ollevier is journalist bij VRT Nieuws, gespecialiseerd in Groot-Britannië.)