Links, wat is dat? - Tom Potoms

Het feest van de Arbeid, 1 Mei, is alweer voorbij en traditioneel ligt de focus dan bij al wat zich traditioneel links van het centrum positioneert (sociaal democratische organisaties zoals vakbonden en uiteraard de partij die de sociaal democratie vertegenwoordigt in Vlaanderen, de SP.A). Zowel in Vlaanderen als op het federale niveau hebben we centrum-rechtse coalities. Veel mensen stellen dan ook vragen bij de huidige en toekomstige positionering van de SP.A en ruimer, de sociaaldemocratie.
opinie
Opinie

Opschuiven naar links?

Bij sommige opiniemakers en politici (zowel binnen als buiten de SP.A) hoor je wel eens dat de sociaal democratie in Vlaanderen te ver naar het centrum is opgeschoven. Te behoudsgezind is in attitude, te weinig hoopgevend, enzovoorts.

De uiterstlinkse PVDA heeft al langer een discours dat zich tracht links van SP.A te positioneren. Ze pakt de laatste tijd dan ook uit met een campagne rond initiatieven zoals de 30 uren week en schaart zich achter `burger-initiatieven' als Ringland. Moet SP.A ook in dezelfde richting bewegen?

Hoed u voor trends

We dienen toch wel wat vragen te stellen bij het al te snel volgen van trends. Vooreerst is het zeer illusoir om te veronderstellen dat er een vaste lijst van voorstellen bestaat die per definitie `links' of `rechts' zijn. Zo is de kortere werkweek op het eerste zicht aantrekkelijk vanuit het oogpunt om een uitgebalanceerd leven te bouwen rond vrije tijd en werk, maar anderzijds zijn er veel theoretische en praktische bezwaren waar ook mensen met een linksere positionering (waaronder mijzelf) veel bedenkingen bij kunnen hebben.

Het is bijvoorbeeld maar de vraag wat dit soort van maatregel als effect zal genereren op de lonen van lager opgeleiden. Het is nu al zo dat een toename in de vraag van lager - en zeer hoogopgeleiden zich asymmetrisch vertaalt in het aanbod: bij laagopgeleiden neemt aanbod proportioneel toe, bij hogeropgeleiden minder. Dat leidt onmiddellijk tot een relatief opwaartse loonongelijkheid. Bij verkorting van de werktijd kan dit effect misschien nog verder versterkt worden, met zeer negatieve gevolgen voor diezelfde loonongelijkheid. Is dat dus noodzakelijk een wenselijke maatregel vanuit links perspectief?

De Britse les

Hoogleraar en oud-minister voor SP.A, Frank Vandenbroucke, wijst herhaaldelijk naar het Britse voorbeeld van Labour in het Verenigd Koninkrijk tijdens de jaren '80 onder het bestuur van Margaret Thatcher. Toen die laatste de Conservative Party heel sterk naar rechts deed opschuiven was er een tendens binnen de Labour Party (met als belangrijkste vertegenwoordigers Michael Foot en Tony Benn) om verder naar links te bewegen.

Het gevolg van deze reactie was een enorme vervreemding van het centrum en een vernederende electorale nederlaag in 1983. Het uiteindelijke resultaat van dit alles was een trage maar zekere vervreemding van sociaal democratische principes (met Neil Kinnock en uiteindelijk Tony Blair met New Labour).

Wat dienen we hieruit te leren? Welnu, sociaal democraten dienen zich sterk te houden als (voorzichtige) behoeders van een positie die zich uitstrekt van het midden tot voldoende links. Bovendien dient men steeds kritisch te staan t.a.v. een absolute invulling van `links' (een standpunt ingenomen door PVDA is niet noodzakelijk referentie voor `meest links').

Ligt de toekomst bij Groen?

De voorbije dagen werden er door enkele kopstukken binnen SP.A (o.m. Daniël Termont, Freya Van den Bossche en Kathleen Van Brempt) opgeroepen om een ` breed links front' aan te gaan met Groen.

Strategisch bekeken valt er veel te zeggen voor zulke samenwerking. Vooreerst laat het centrumlinks in Vlaanderen toe om ten volle de electorale strijd te concentreren op de ontgoochelde centrumkiezers van CD&V en zelfs binnen N-VA, i.p.v. een concurrentie met elkaar. Anderzijds is het wel zo dat het inhoudelijke gevaar bestaat om op die manier de inhoudelijke verscheidenheid (die er wel degelijk is) te sterk te verwateren en op die manier een situatie te scheppen die men best kan vergelijken met het lot van de Antwerpse Stadspartij van Patrick Janssens.

De stedelijke, progressieve kiezer kan zich misschien niet thuis voelen in te sterke focus op bepaalde klassieke sociaal democratische thema's, terwijl de meer traditionele achterban van SP.A zich niet kan vinden in een te stedelijk project. Gent is bij deze niet representatief voor de rest van Vlaanderen, in die zin ging de vergelijking van Termont niet op. Deze afweging dringt zich op en is minder evident dan het dus op het eerste zicht lijkt.

Allicht brengt een authentieke, zelfverzekerde sociaal democratie, met empathisch en verbindend leiderschap veel meer soelaas. Een sociaal democratie die geen angst heeft om ongemakkelijke, goede beleidskeuzes te verdedigen en met een perspectief op uitbouw van boven (richting een sociaal federale Europese Unie) en afdoende steun beneden (met een discours rond gemeenschapszin en sociale cohesie).

(Tom Potoms doctoreert aan de ULB en is lid van de SP.A.)
 

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen