"Complimenten over borsten horen niet thuis op de werkvloer"

Pikante berichtjes, foute aanrakingen of ongepaste commentaren. Bijna vier op de tien Vlaamse vrouwen hebben al te maken gekregen met seksisme op de werkvloer. Een op de drie liet het voor wat het was. Uit een bevraging van de VRT en Knack bij 1.000 Vlamingen blijkt dat seksisme op het werk nog lang niet is uitgeroeid. Maar er is beterschap op komst.

Eerst het slechte nieuws. 85 procent van de ondervraagden denkt dat er op zijn/haar werk seksisme voorkomt, de helft van de ondervraagden was er zelfs al eens getuige van. Nog eens de helft van die getuigen reageerde met een opmerking, een derde liet het blauwblauw. Nochtans vindt 47 procent van de ondervraagde vrouwen seksisme op het werk wel degelijk een groot probleem (tegenover 49 procent van de mannen die het net niet als een groot probleem beschouwen).

Het is vaak gewoon ook niet makkelijk om op seksistische opmerkingen te reageren, reageert genderexperte Katrien Van der Heyden. "Vaak durven slachtoffers niet te reageren omdat het volgens de bedrijfscultuur gewoon kàn en zelfs cool is. Als jij dan toch reageert, ben jij vaak de spelbreker, degene zonder gevoel voor humor en ben jij degene die gestigmatiseerd wordt in de plaats van de dader."

"Daders verpakken hun opmerkingen ook vaak onder de vorm van humor ("het was maar een grapje") of een complimentje. Maar complimenten over de borsten van een vrouw horen niet thuis op de werkvloer en zijn ook helemaal niet relevant."

"Voor de slachtoffers bestaat de uitdaging erin om die uitleg van de daders te leren doorprikken", stelt Van der Heyden. "Van zodra een van beiden het plagen niet meer leuk vindt, wordt het pesten."

Professionele gevolgen

Die persoonlijke opmerkingen hebben wel degelijk een belangrijk neveneffect, stelt de genderexperte. "Het resultaat kan zijn dat vrouwen gaan twijfelen aan hun professionele capaciteiten."

"Het stressniveau van vrouwen stijgt als ze regelmatig te maken krijgen met seksisme. Het is een bron van stress die de carrière van het slachtoffer kan schaden, en hen er vaak ook van weerhoudt om voor een promotie te gaan."

Gewoon meelachen is geen optie, aldus Van der Heyden. Vaak lachen zowel vrouwen als mannen gewoon mee met de rest, om te vermijden dat ze gestigmatiseerd worden. Zo blijft het probleem echter bestaan en kan de dader ongestoord zijn gang blijven gaan.

Stereotiepe mannencultuur

Mensen zijn zich soms ook helemaal niet bewust van hun grensoverschrijdend gedrag. Vanderheyden die zelf opleiding geeft in bedrijven, merkt dat er bij daders vaak veel bereidwilligheid is om hun gedrag te veranderen, eens ze inzien dat ze eigenlijk fout bezig zijn. Maar sensibiliseringscampagnes zullen het probleem op zich nooit helemaal oplossen. Het is ook belangrijk dat er een signaal komt vanuit de directie.

Anderzijds is het vrouwelijke slachtoffer voor de mannelijke dader vaak maar bijzaak. "Mannen gedragen zich vaak seksistisch om zich te positioneren ten opzichte van de andere mannen, om een hogere plaats in de pikorde te veroveren. In een stereotiep mannelijke cultuur is dat een vorm van gedrag die wordt aangemoedigd", aldus nog Van der Heyden.

Vrouwen niet enkel slachtoffer

Als het onderzoek overigens een iets aantoont, is het dat niemand helemaal vrijuit gaat. Ruim een kwart van de ondervraagden heeft zich zelf al seksistisch gedragen op het werk.

Meer dan zes op de tien mannen vinden trouwens dat vrouwen op het werk vaak zelf gebruik maken van hun seksualiteit, als het hen uitkomt. Vrouwen vinden dat ook, zij het in iets mindere mate.

Er is overigens beterschap op komst. De onderzoeksresultaten tonen duidelijk aan dat waar seksisme nu nog vaak een zaak is van (oudere) mannen, dit bij de jongere generaties veel minder een probleem vormt.

Seksisme in cijfers

Bijna een derde van de ondervraagden (28 procent) geeft aan ooit zelf het slachtoffer geweest te zijn van seksisme op het werk. Dat aantal ligt hoger bij vrouwen (38 procent) dan bij mannen (19 procent). De helft van de vrouwen reageerde met een opmerking, een derde reageerde niet. Slechts vier van de 1.000 ondervraagden diende intern een klacht in, amper 1 procent stapte naar de politie. Mannen reageren verhoudingsgewijs minder (40 procent) en doen dat via een opmerking.

Zowel mannen als vrouwen denken dat vooral heteroseksuele vrouwen het doelwit vormen van seksisme, gevolgd door homoseksuele mannen en transgenders.

De voor de bevraging gehanteerde definitie van seksisme was: "Een gebaar dat, of handeling die bedoeld is om minachting uit te drukken tegenover een persoon wegens zijn geslacht, of deze als minderwaardig te beschouwen of te reduceren tot diens geslacht, en die een ernstige aantasting van de waardigheid van deze persoon ten gevolge heeft."

De volledige resultaten van de enquête leest u morgen in Knack.

Meest gelezen