Gevaar voor zeemansgraf op weg naar fort Europa

De afgelopen maand zijn naar schatting honderden vluchtelingen verdronken in de Middellandse Zee. Ze zaten op overvolle vaartuigen, al dan niet zeewaardig, op weg van Afrika naar Europa. Oorlogsvluchtelingen, politieke vluchtelingen, economische vluchtelingen: allemaal zijn ze op zoek naar een beter leven, en daarvoor gaan ze desnoods tot het uiterste.

Volgens cijfers van de Verenigde Naties zijn vorig jaar zo'n 219.000 migranten illegaal de Middellandse Zee overgestoken. 3.500 van hen hebben dat met hun leven bekocht. In 2013 waren er veel minder vluchtelingen: zo'n 60.000. Dit jaar alleen al hebben naar schatting 31.500 migranten de oversteek gewaagd, voor zo'n 900 onder hen met fatale gevolgen.

De cijfers leren ons dat het aantal vluchtelingen grosso modo weer in de lift zit sinds 2011. Dat heeft onder meer te maken met de Arabische Lente en de chaos/burgeroorlog in landen zoals Syrië en Libië. Volgens de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties zijn zo'n 4 miljoen Syriërs het oorlogsgeweld in hun land ontvlucht. De meesten zijn gevlucht naar buurlanden Jordanië, Libanon en Turkije, maar sommigen hebben de rangen vervoegd van andere vluchtelingen - uit Eritrea, Afghanistan of zwart Afrika bijvoorbeeld - en proberen in Europa te raken. Op de vlucht voor armoede, hongersnood of politieke vervolging.

Veel vluchtelingen belanden in Libië, waar sinds de val van het Khaddafi-regime niet langer sprake is van enig centraal gezag. Mensensmokkelaars hebben van de chaos in het land misbruik gemaakt om een vluchtelingenstroom te organiseren richting Malta, de Italiaanse eilanden ten zuiden van Sicilië en in mindere mate de Griekse eilanden. De zogenoemde centrale route via de Middellandse Zee is nu zowat de populairste vluchtelingenroute.

Fort Europa heeft hoge muren

Dat zoveel migranten kiezen voor de gevaarlijke route over zee heeft ook te maken met het feit dat Europa illegale migratie relatief succesvol bestrijdt op de andere routes. Zo heeft Spanje metershoge muren en hekkens opgetrokken aan de enclaves Ceuta en Melilla om potentiële vluchtelingen zoveel mogelijk te ontmoedigen. Ook de oversteek van de smalle Straat van Gibraltar wordt dezer dagen streng bewaakt.

De route vanaf de West-Afrikaanse kust naar de Canarische eilanden is dan weer minder voor de hand liggend: veel verder voor wie uit het Midden-Oosten komt, veel gevaarlijker want via de Atlantische Oceaan en minder evident want de eilanden liggen ver verwijderd van het Europese vasteland.

De Griekse eilanden in de Egeïsche Zee krijgen ook vluchtelingen over de vloer, overzee vanuit Turkije. Maar Athene kampt zelf met grote financiële problemen en staat niet bepaald bekend voor zijn goede opvang van migranten.

Bulgarije trekt dan weer een hekken van prikkeldraad op langs de grens met Turkije. Ook die vluchtweg richting Europese Unie wordt vakkundig afgesloten.

Wie mag Europa binnen?

Europa en migratie: het is geen gemakkelijk verhaal. In deze moeilijke economische tijden zien de meeste Europese landen liefst zo weinig mogelijk nieuwe migranten aankomen die de rangen van werklozen en steuntrekkers komen vervoegen. Immigratie wordt in de eerste plaats als problematisch beschouwd, mede onder druk van partijen zoals het Front National in Frankrijk, Gouden Dageraad in Griekenland of de Lega Nord in Italië.

Wie een nuttige bijdrage kan leveren aan de economie krijgt hier en daar wel een kans. Een echte gezamenlijke migratie-aanpak heeft de Europese Unie niet: elke lidstaat bepaalt zelf welke procedures migranten moeten volgen om het land binnen te komen en bepaalt zelf hoeveel mensen er binnenkomen om te werken. Economische vluchtelingen zijn sowieso niet welkom in Europa.

Alleen wie kan aantonen dat hij in eigen land vervolging riskeert, met gevaar voor eigen leven, komt in aanmerking voor het statuut van politiek vluchteling. Daarom proberen veel vluchtelingen zich voor te doen als politiek vluchteling, waardoor het voor de autoriteiten weer moeilijker wordt om de échte politieke vluchtelingen eruit te halen.

In 2013 waren er ruim 435.000 asielaanvragen in de Europese Unie, 30 procent meer dan in 2012. Zowat een derde van de asielaanvragen wordt uiteindelijk aanvaard. Wie niet wordt aanvaard, moet in principe eruit. In 2013 stuurde de EU een kleine 200.000 illegale migranten terug.

Meest gelezen