Bootvluchtelingen en eigen volk eerst - Hedwig Zeedijk
Van hulp in nood naar grensbewaking
Door een aantal factoren is de situatie dit jaar extreem alarmerend. Met name de voortdurende burgeroorlog in Syrië leidt tot bijna vier miljoen vluchtelingen in de regio. Daar komt de onstabiele situatie in Libië bij, waar de Italiaanse ambassade twee maanden geleden gesloten werd, die een gunstig klimaat voor mensensmokkelaars schept.
Werden de boten vorig jaar nog tot vlak voor de Libische kust opgespeurd door de Italiaanse marine, een half jaar geleden moest de humanitaire actie “Mare Nostrum” wijken voor het Europese Frontex-programma Triton. De (met name Italiaanse) boten van Frontex worden ingezet als grensbewaking en komen alleen in actie als hulp nodig is. Maar vaak komt die te laat. De VN-organisatie voor de vluchtelingen, UNHCR, schat dat er sinds begin dit jaar tussen de 500 en 900 mensen de overtocht niet overleefden.
Het wordt grimmiger
Dat de sfeer op zee ook grimmiger wordt, blijkt uit de recente ontwikkelingen. Mensensmokkelaars namen de Italiaanse kustwacht (onbewapend) al eens onder vuur, om hun boot te behouden. Maar ook onder de vluchtelingen zelf neemt de spanning toe. Donderdag werden twaalf christenen overboord gegooid door hun islamitische medepassagiers, nadat er een ruzie was ontstaan tussen de twee religieuze groepen op de boot.
Het eigen volk eerst van de Lega Nord
Koren op de molen van met name de Lega Nord in Italië. Die ontpopt zich, onder de huidige leiding van Matteo Salvini, als een populistische, rechtse en xenofobe partij, waarbij vooral “eigen volk eerst” telt. De Lega drukt de oude idealen van de federale staat naar de achtergrond en zoekt, door het huidige immigratiebeleid aan te vallen, aansluiting bij extreemrechts en Forza Italia. Ook in Centraal- en Zuid-Italië. Dat is belangrijk nu er eind mei regionale verkiezingen zijn.
De Lega Nord maakt gebruikt van het onderbuikgevoel van veel Italianen, die gebukt gaan onder de economische crisis en moeite hebben rond te komen. Ze benadrukt dat het “oneerlijk” is dat de immigranten 32,50 euro per dag “krijgen”. Een maandloon van bijna 1000 euro, waar veel Italianen van dromen. De Lega Nord, maar ook Berlusconi’s krant Il Giornale, doet niet veel moeite om uit te leggen dat de immigranten in werkelijkheid slechts 2,50 euro zakgeld per dag krijgen en dat voor de overige 30 euro logies, eten en een taalcursus moet worden aangeboden.
De Italiaanse staat laat deze opvang vooral over aan privé-organisaties of ngo’s, en Italië zou Italië niet zijn als daar ook niet mee gefraudeerd wordt. Er zijn voorbeelden van hoe de georganiseerde misdaad samen met organisaties en politici van linkse én rechtse signatuur zich verrijkt hebben met deze opvang van immigranten.
Herrie om een herdenkingsdag
De hele immigratieproblematiek verdeelt het land, en met de komst van nieuwe boten is het een hot topic aan de vooravond van belangrijke verkiezingen. Dus liep het debat, gisteren in de Kamer, over het installeren van een herdenkingsdag dan ook uit de hand. Naar aanleiding van de ramp op 3 oktober 2013, toen 366 bootvluchtelingen voor de kust van Lampedusa verdronken, wil Italië op die dag een nationale herdenking houden. De rest van Europa zou dit moeten overnemen.
Maar in plaats van solidariteit te uiten jegens de slachtoffers van de vluchtelingenproblematiek vielen de Lega Nord en de Vijfsterrenbeweging van Beppe Grillo de initiatiefnemers aan. “Het is hypocriet zich enerzijds, via opvangorganisaties, te verrijken over de ruggen van de immigranten en vervolgens de slachtoffers te herdenken”, was de geschreeuwde kritiek. De enige oplossing, volgens de Lega Nord, “is ervoor te zorgen dat ze hier niet komen. Laat het geld voor de opvang naar de Italianen gaan.” Simplistisch gezegd, maar de “eigen volk eerst”-gedachte wordt steeds vaker gehoord in het land.
Niet alleen door Italianen aan de koffiebar of in de bus, maar ook door politici. De oproep van minister Alfano van Binnenlandse Zaken om zo’n 7000 extra opvangplaatsen te creëren in het land, viel slecht. Zijn voorganger Roberto Maroni, nu regiogouverneur van Lombardije, zei zich aan te sluiten bij zijn Lega Nord-collega in Veneto. Daar liet gouverneur Zaia weten dat er in de hele regio Veneto geen enkel bed vrijgemaakt zal worden voor de opvang van immigranten. Een verklaring die hem bij zijn herverkiezing geen windeieren zal leggen.
(Hedwig Zeedijk is VRT-correspondent in Rome.)
VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.