Waarom steeds meer bootvluchtelingen?- Stijn Vercruysse
Europa heeft er de afgelopen jaren voor gekozen om de grenzen over land hermetisch af te sluiten. De grens tussen Turkije en Griekenland, over de Evros-rivier is een paar jaar geleden nog gedicht, en ook de Turks-Bulgaarse grens wordt nu afgesloten met een duur en stevig hek. Rond de Spaanse enclaves Melilla en Ceuta (voor de kust van Marokko) staat een omheining.
De enige alternatieven voor de vluchtelingen uit Syrië, Eritrea, en subsahara Afrika om Europa te bereiken zijn dus de zeeroutes van Libië naar de Italiaanse eilanden en van Turkije naar de Griekse eilanden.
Triton
Tot november 2014 voeren Italiaanse marineschepen tot diep in de Middellandse Zee om actief naar bootvluchtelingen te zoeken. In een jaar tijd zijn zo 153.000 vluchtelingen gered.
Maar die reddingsoperatie Mare Nostrum werd in november 2014 vervangen door de Europese operatie Triton. Daarbij worden veel minder schepen ingezet en die blijven dichter bij de Europese kusten. Triton heeft ook als belangrijkste focus grenzen bewaken, niet mensen redden. Er zijn in de eerste vier maanden van dit jaar al bijna 1.000 mensen gestorven in de Middellandse Zee. Vorig jaar waren dat er half april amper 50.
‘Mare Nostrum’ is vervangen door ‘Triton’ omdat Italië die dure reddingsoperatie niet meer kon betalen. Triton is goedkoper en de kosten worden gedeeld door alle lidstaten. Volgens heel wat Europese landen heeft meer hulp op zee trouwens een aanzuigeffect. De recente scheepsrampen en groeiende toevloed aan bootvluchtelingen tonen aan dat dat de nieuwe Europese strategie niet de juiste is.
Ngo’s als Artsen Zonder Grenzen beginnen nu noodgedwongen zelf met reddingsoperaties op zee. Daarmee mengen ze zich onrechtstreeks in een zeer moeilijk politiek debat. “Maar redden van levens is onze core business”, zegt Artsen Zonder Grenzen. En als Europa dat niet meer doet…
Eind volgende maand komt de Europese Unie met een nieuw plan, maar het lijkt het er niet op dat dat plan een drastische verandering van strategie zal inluiden.
(Stijn Vercruysse is VRT-journalist en Afrikakenner.)