"Als je niet met jezelf worstelt, ben je een slechte kunstenaar"

De Zuid-Afrikaanse kunstenares Marlene Dumas krijgt morgen een eredoctoraat van de Universiteit Antwerpen. Hoewel ze zelden interviews geeft, wilde ze voor ons een uitzondering maken. Joris Vergeyle had een exclusief interview met haar voor het Radio 1-programma "De wereld vandaag".

U bent momenteel in Antwerpen, omdat u morgen een eredoctoraat krijgt van de Universiteit Antwerpen. Wat vindt u van dat soort erebewijzen?
"Een van mijn grote helden, Jean-Paul Sartre, heeft ooit de Nobelprijs voor de Literatuur geweigerd omdat hij geen instituut wilde worden. Iedereen heeft natuurlijk zijn eigen achtergrond. De ene prijs is de andere ook niet en ik heb wel een aparte band met Antwerpen."

"Ik ben ook een grote fan van universiteiten, omdat ik zelf veel gehad heb aan mijn eigen kunstopleiding aan de universiteit van Kaapstad. Dat was zo'n uitbreiding van mijn kennis. Als ik niet naar de universiteit was geweest, dan zat ik hier vandaag niet. Nee zeggen op zo'n eredoctoraat kun je dan eigenlijk niet doen. Al had ik het eigenlijk niet verwacht."

U heeft een heel drukke periode achter de rug met de retrospectieve "The image as a burden". Hoe gaat het nu met u?
"De retrospectieve was heel hard werken. Het was ook echt slecht voor mijn geest. Je moet proberen jezelf te begrijpen."

Is het een soort kantelpunt, zo terugkijken naar wat u al heeft gemaakt?
"Ik ben eigenlijk helemaal bevroren. Bevroren is misschien het verkeerde woord. Kunst kan je niet maken als je te veel bezig bent met alles wat je al gemaakt hebt. Dan vind je jezelf zo slecht."

Heb ik u nu horen zeggen dat u uw werk slecht vindt als u het opnieuw bekijkt?
"(lacht) Niet dat ik alles van mezelf slecht vind, maar als je niet zelf een beetje moe wordt van je eigen werk en daar niet mee worstelt, dan ben je een slechte kunstenaar. (lacht) Het helpt in mijn geval alvast niet om tot iets nieuws te komen. Ik moet er dan in elk geval weer erg mee worstelen."

U houdt er een grote verzameling beelden op na in uw archief. Uw collega Luc Tuymans heeft door het gebruik van een foto een proces lopen (red. in beroep). Denkt u daar zelf soms ook over na?
"Ik vind dat schilderijen sowieso niet op foto's lijken. Zelfs al gebruik je een foto als basis. Bij schilders wordt altijd de nadruk gelegd op de gelijkenissen. Wat als iedereen een appel zou schilderen zoals Cézanne, wat maakt de ene appel nou zo anders als de andere? Waarop concentreer je je als je zegt dat iets op iets anders lijkt? Ik vind dat een verkeerd uitgangspunt."

U heeft dezelfde galerij als Luc Tuymans (red. Zero X Gallery) in Antwerpen). U krijgt in dezelfde stad ook dat eredoctoraat. Welke band heeft u met Antwerpen?
"Heel veel Belgen zijn belangrijk geweest voor mijn kunst. Ik weet niet of ze allemaal uit Antwerpen kwamen, maar ze waren een heel levendige inspiratiebron."

Ook Gent is belangrijk geweest voor u.
"Jan Hoet is ook belangrijk geweest voor mij. Ik heb hem leren kennen met zijn Documenta. Met hem kon ik ook altijd goed lachen. Ik vind humor een van de belangrijkste menselijke eigenschappen. Ook buiten de kunst, voor bijvoorbeeld politici. Je moet ook met jezelf kunnen lachen."

Foto onder: Luc Tuymans (links) en Marlene Dumas (rechts).

Marlene Dumas

Marlene Dumas is in 1953 in Zuid-Afrika geboren. Ze studeerde kunst aan de Universiteit van Kaapstad en woont en werkt sinds de jaren 70 in Nederland. Haar werk is erg beïnvloed geweest door de Apartheid. Dumas' stijl leunt nauw aan tegen het expressionisme en de conceptuele kunst.

Ze gebruikt vooral foto's als bron voor haar schilderijen en put daarvoor uit haar groot archief dat bestaat uit eigen gemaakte foto's en polaroids, maar ook uit foto's die ze uit kranten en tijdschriften heeft gescheurd. Ze schildert de foto's niet letterlijk over, maar focust op een bepaald detail ervan.

Nog tot 10 mei loopt er de grote retrospectieve "The image as burden" in Tate Modern in Londen.

Meest gelezen