Niemand wordt als racist geboren - Bleri Lleshi

Racisme is een immens probleem in heel Europa, van Griekenland tot het Verenigd Koninkrijk. Het European Union Agency for Fundamental Rights (FRA) heeft pas in 2009 de eerste en tot nu toe enige grote peiling gevoerd over racisme en discriminatie in Europa. De cijfers zijn werkelijk dramatisch.

55% van mensen met migratieachtergrond zegt dat racisme wijdverspreid is in hun land. 37% zegt dat ze de afgelopen twaalf maanden racisme en discriminatie hebben ervaren. 82% van die mensen maakt geen melding van racisme omdat ze geen vertrouwen hebben in politiek noch politie. Frappant ook is dat 80% van mensen met migratieachtergrond geen instantie kent waar ze racisme kunnen melden. Morten Kjaerum, directeur van FRA, besluit dat “Officiële cijfers over racisme alleen het topje van ijsberg tonen. Duizenden gevallen van racisme blijven onzichtbaar”.

We zullen niet graag horen maar België is wat racisme betreft een van de landen die het slechtst scoort in Europa. Dit wil niet zeggen dat alle blanke Belgen racisten zijn, maar er is wel een probleem.

Volgens cijfers van OESO en Eurostat zijn er nergens in Europa minder migranten actief op de arbeidsmarkt. OESO zegt dat er hiervoor twee redenen zijn: discriminatie op de arbeidsmarkt en ongelijkheid binnen het onderwijs. Het Belgische onderwijs is goed maar ook het meest ongelijke in het Westen voor kinderen van migranten en arme kinderen. Dat is dubbele discriminatie voor migrantenkinderen aangezien de armoedecijfers bij migranten volgens OESO in weinig Europese landen zo hoog zijn als in België. Wat logisch is, gezien het bestaande racisme op de arbeidsmarkt en in het onderwijs.

Ondanks de cijfers heeft de afgelopen 25 jaar geen enkele regering noch politieke partij het thema racisme au sérieux genomen. Achter de cijfers zitten mensen. Via de hashtag die ik op 21 maart, de Internationale Dag tegen Racisme en Discriminatie, heb gelanceerd, hoopte ik dat mensen hun ervaringen met racisme en discriminatie naar buiten zouden brengen. Een week later zijn er meer dan 8.000 tweets met deze hashtag en nog meer op Facebook.

Het gaat vooral om voorbeelden van racisme binnen het onderwijs, op de arbeidsmarkt, huisvesting, maar ook op straat. Op de Facebookpagina Daily Racism publiceren we de verhalen die we samen zullen bundelen en aan verschillende actoren zullen overhandigen: regering, werkgevers, hoofden van onderwijsnetten, enz.

#DailyRacism heeft ervoor gezorgd dat duizenden mensen naar buiten durven komen met hun negatieve en pijnlijke ervaringen. De rechtstreekse confrontatie met racisme hakt er soms diep in. Deze ervaringen delen en bespreekbaar maken is een belangrijke stap vooruit. Deze actie heeft er ook voor gezorgd dat mensen die racisme niet meemaken en zich dus moeilijk kunnen inbeelden wat racisme is, en wat racisme met iemand doet, zich hebben kunnen inleven door de ervaringen te lezen. Racisme niet meemaken wil niet zeggen dat racisme niet bestaat of relatief is. Als man maak ik seksisme niet mee, maar ik weet goed genoeg dat seksisme dagelijkse kost is voor velen vrouwen. De uitspraken van Bart De Wever over Marokkanen en racisme geven alvast het slechte voorbeeld.

Niemand wordt als racist geboren want racisme is een sociaal fenomeen. Het is dus mogelijk om racisme aan te pakken.

Ten eerste moeten politici duidelijk breken met het verleden en racisme serieus nemen. Dit kan door de antidiscriminatiewet van 2007 te versterken aangezien die op dit moment veel te zwak is. Deze wet moest ook toegepast worden. Sinds 2007 is er slechts één proces-verbaal opgemaakt door de sociale inspectie voor discriminatie op de arbeidsmarkt. Behalve een juridische kader is er nood aan concrete harde maatregelen, zoals praktijktests op federaal en Vlaams niveau. Partijen die racisme veroordelen in woorden, moeten dat nu aantonen in daden.

Ten tweede is er het onderwijs. Dat er zoveel racisme is in België, heeft niet alleen te maken met het falen van de politiek, maar ook van het onderwijs. Vooroordelen, stereotypes, het kolonialisme en racisme worden niet besproken binnen het onderwijs. Het is daardoor en door het ontbreken van een debat over racisme dat mensen weinig geïnformeerd en bewust zijn over racisme. Willen we verandering dan moeten we deze thema's zo dringend mogelijk bespreekbaar maken binnen het onderwijs. Zo worden onze jongeren kritischer en bewuster over racisme.

Indien we bewust zijn over racisme dan beseffen we dat we zelf ook een rol te spelen hebben door racisme niet te tolereren en ertegen op te treden. Racisme is een zaak die ons allen aanbelangt en die we dus samen moeten bestrijden.

(Bleri Lleshi is politiek filosoof en auteur van o.a. De neoliberale strafstaat (EPO). Hij is blogger en je kan hem volgen op Facebook en Twitter.)