Waarom wij bedanken voor mystery calls - Michel Delbaere

Maar laten we ons geen rad voor de ogen draaien. Discriminatie is een fenomeen dat dwars doorheen de vele verschillende niveaus van onze maatschappij loopt: de huwelijksmarkt, de huurmarkt, de arbeidsmarkt, soms ook de werkvloer, soms zelfs binnen overheidsinstellingen, administraties, zorgverlening...

Maar laat me als ondernemer bescheiden blijven en me beperken tot enkele reflecties rond discriminatie op de arbeidsmarkt. Dat is tenslotte een terrein waarop we als ondernemers een rol kunnen spelen.

Ik zie in theorie twee manieren om die problematiek aan te pakken. De eerste vertrekt vanuit een uitgesproken negatieve motivatie. Het uitgangspunt is een driedubbele negatieve spiraal: (1) er is sowieso te weinig werk op de arbeidsmarkt, dus we kunnen selectief zijn, (2) mensen hebben negatieve ervaringen gehad en trekken die vervolgens door naar hele groepen, ze vertrekken van vooroordelen of ze zijn gewoon bang voor het onbekende, en ze passen bewust of onbewust hun gedrag daar op aan, en (3) er is maar één manier om discriminatie aan te pakken, namelijk met sancties en straffen. Dat betekent dus de inzet van (nog meer) inspecteurs en controleurs en het installeren van verkliksystemen. Repressieve antidiscriminatieplannen. Praktijktesten op de woningmarkt, bij bedrijven en bij interimkantoren. Mystery calls, om boosdoeners te ontmaskeren die discrimineren bij de aanwerving van personeel.

Ik huiver van de uitgangspunten, maar vooral, ik hou mijn hart vast bij het soort sancties en maatregelen die voortspruiten uit deze gedachtegang. Bovendien moeten we ons de vraag stellen wie dan juist de sanctie moet dragen. Degene die rekruteert of bemiddelt? Degene die finaal tewerkstelt? De collega die liever niet wil samenwerken met iemand die anders is? Om al die redenen kies ik liever niet voor deze oplossing.

De tweede mogelijke aanpak start vanuit een positieve hypothese: er is werk genoeg en met de toenemende vergrijzing is er nood aan vele handen om het werk te verrichten. Ondernemers moeten dus aanwerven en als ze daarbij de deur moedwillig gesloten houden voor bepaalde groepen, dan zetten ze zichzelf en hun onderneming buiten spel. Dus zullen ze, samen met de overheid en het onderwijs, alle andere problemen moeten helpen oplossen waarmee sommige bevolkingsgroepen geconfronteerd worden: gebrekkige scholing en foute of te lage kwalificatie, slechte kennis van talen, problemen van arbeidsattitude…

Want we hebben er alle belang bij voldoende mensen met sterke competenties op de arbeidsmarkt te krijgen. Dat is namelijk waar ondernemingen voortdurend naar zoeken: goedgekwalificeerde medewerkers die bereid zijn er voor te gaan en die willen meebouwen aan hun groeiverhaal.

Dat is voor mij de positieve oplossing. Zorg er voor dat we in dat tweede scenario belanden: stimuleer groei, en je legt een basis om op een positieve manier discriminatie te doen verdwijnen. Het is een scenario dat we als werkgeversorganisatie al enkele jaren bepleiten. Een bedrijfsvriendelijk klimaat, een efficiënte overheid, een betaalbare fiscaliteit, competitieve loonkosten… Zorg voor een omgeving waarin ondernemingen kunnen groeien, want bij een ritme van twee procent economische groei per jaar zullen we alle talent en alle competenties in dit land nodig hebben.

Groei is een noodzakelijke voorwaarde. Maar dat alleen zal niet volstaan. Er is meer nodig, en de ondernemers doen al veel in die richting. Denk aan een initiatief als Jobkanaal dat ondernemingen sensibiliseert om hun deuren te openen voor kansengroepen en daar ook in slaagt. Of denk aan de zelfregulering die al bestaat in de uitzendsector, die zijn eigen leden informeert, sensibiliseert en controleert. Met succes: het Minderhedenforum kwam bij zijn recente onderzoek naar discriminatie in de dienstenchequesector tot de bevinding dat de interimsector zich het meest correct gedraagt.

Helpt groei echt voor gelijke kansen? Zeker en vast. Kijk naar West-Vlaanderen. Heel wat ondernemingen in die regio doen een uitgebreid beroep op allochtone medewerkers, ze hebben ze nodig om hun productieprogramma’s in te vullen. Het zijn mensen uit Frankrijk die van elders afkomstig zijn. En dat gaat niét ten koste van mensen ‘van bij ons’. De werkloosheid ligt in West-Vlaanderen rond vier procent, dat is minder dan de helft van het cijfer voor het hele land.
De conclusie is eenvoudig: werk creëert werk. Groei werkt discriminatie weg.

  (Michel Delbaere is voorzitter van Voka, Vlaams netwerk van ondernemingen.)