Leuvense egyptologen ontsluieren oud-Egyptisch raadsel
Amarna is in 1350 voor Christus gesticht door farao Achnaton als nieuwe hoofdstad van het Egyptische rijk. De ketterkoning introduceerde een monotheïstische godsdienst waarbij enkel de zonnegod Aton nog vereerd werd en spaarde kosten noch moeite om in enkele jaren tijd een enorme nieuwe hoofdstad uit de grond te stampen in het midden van de woestijn. Zijn religieuze revolutie sloeg niet aan en na 15 jaar al werd de stad verlaten.
De intrigerende gebeurtenissen tijdens het leven van Achnaton, zijn vrouw Nefertiti en hun opvolger Toetanchamon hebben ertoe geleid dat de Amarnaperiode een van de meest onderzochte periodes uit de Egyptische geschiedenis is. "Amarna is erg interessant voor egyptologen", zegt professor Harco Willems (KU Leuven) aan onze redactie. "De meeste onderzoeken focussen echter op de stad zelf, maar wij hebben net daarbuiten iets interessants gevonden."
"Er zijn indertijd erg veel grote gebouwen en paleizen gebouwd in de stad, maar daar blijft niet veel meer van over", zegt Willems voort. Tot nog toe was onbekend hoe ze zo snel een stad van die grootte hebben kunnen bouwen. Nu blijkt dat er een heuse industriële achterbouw aan de stad was: "Wij hebben ontdekt waar ze al die stenen vandaan haalden om die stad in zo’n snel tempo uit te bouwen."
Het Leuvense team heeft honderden steengroeves ontdekt en een uitgebreid wegenpatroon. Het industriële gebied werd doorkruist door tientallen wegen en paden. De ontdekking toont aan dat de bouw van Amarna een megaproject van ongekende schaal moet zijn geweest. "Er is nu zo’n 6 vierkante kilometer oppervlakte bij de stad gekomen", zegt Willems. In die steengroeves is ook graffiti van mijnwerkers uit die periode ontdekt (kleine foto).
De opbouw van Amarna wordt daarmee helemaal op zijn kop gezet en is erg vergelijkbaar met een hedendaagse stad. "Je komt eerst terecht in de industriële buitenwijken vooraleer je het echte stadscentrum bereikt", zegt de egyptoloog. "Zoiets hebben we nog nooit gezien in Egypte. Er zijn tientallen wegen die naar de Nijl gaan, waaruit we afleiden dat daar minstens zes havens geweest moeten zijn."
Het onderzoek is een jaar of zes geleden begonnen. Eerst was het onderzoek gefocust op de steengroeves zelf, daarna is via satellietfotografie het wegenpatroon in kaart gebracht. "Wie aan Egypte denkt, denkt aan piramides en andere grote monumenten, maar wij proberen hele regio’s in kaart te brengen en hoe die samenhangen", zegt Willems. "Vergelijk het met een Belgische stad uit de middeleeuwen, zoals Gent. Je moet niet alleen de Sint-Niklaaskerk bestuderen, maar ook hoe het middeleeuwse stratenpatroon in elkaar zat."
Enkele Leuvense egyptologen op een weg uit de Amarna-periode:
