“The heir and the spare”: het ijdele leven van het tweede koningskind

“An heir and a spare” luidt de Engelse uitdrukking die de kinderwens in koninklijke kringen kenmerkt: één troonopvolger en één (of meer) “reservekinderen” voor het geval een ongeval, onvruchtbaarheid of een andere calamiteit de dynastieke logica komt verstoren. Dat gebeurde onder meer in het Verenigd Koninkrijk in 1936 toen koning Eduard VIII aan de troon verzaakte om met Wallis Simpson te kunnen trouwen, een Amerikaanse vrouw die al twee keer was gescheiden. Zijn jongere broer Albert volgde hem tegen wil en dank op onder de naam George VI.

Ook België heeft enkele dynastieke sprongen gekend. Zowel koning Albert I (kleine foto) als koning Albert II was aanvankelijk niet voorbestemd het hoogste schavotje te betreden. Albert I werd in 1909 koning omdat zowel de enige zoon van zijn oom koning Leopold II, zijn vader prins Filips als zijn oudere broer prins Boudewijn was overleden. In 1993 legde zijn kleinzoon Albert II de eed af als zesde koning der Belgen nadat het huwelijk van zijn oudere broer koning Boudewijn kinderloos was gebleven.

Een jongere zus of broer die de koninklijke opvolging moet depanneren, blijft evenwel meer uitzondering dan regel. Het lot van deze prinsen en prinsessen is dan ook dubbel. Enerzijds zitten ze mee op de koninklijke trein inclusief alles lusten en lasten. Anderzijds is hun bestaan vanuit dynastiek oogpunt veeleer overbodig. Hun oudere zus of broer trekt alle aandacht naar zich toe als kroonprins(es) met uitzicht op de troon, zelf missen ze een hogere lotsbestemming. Geeft dit hen de kans een vrijer parcours af te leggen, dan maakt het hen al even vaak tot een enfant terrible.

Prinses Margaret (kleine foto) bijvoorbeeld, de jongere zus van de Britse koningin Elizabeth II. In haar jonge jaren omschreven als een vrolijk en zorgeloos kind, groeide ze uit tot een beeldschone jongedame en graag geziene gast op tal van aristocratische en high society-feestjes. Ook in nachtclubs en op bals werd ze vaak gespot. In 1953 kreeg ze een huwelijksaanzoek van Peter Townsend. Hij was een lid van het huishouden van haar moeder en een gescheiden vader van twee. De twee beleefden een vurige romance, maar protocol en plicht staken een stokje voor hun geluk. Hoewel uit opiniepeilingen bleek dat ze op de steun van het volk kon rekenen, werd de prinses voor de keuze gesteld: afstand doen van alle rechten op de troon en met Townsend trouwen of de relatie verbreken. Ze koos voor het laatste.

Ook prins Harry (kleine foto) heeft het bij momenten niet onder de markt gehad. Zo voorbeeldig zijn oudere broer William zich altijd heeft gedragen, zo buitensporig waren sommige van zijn uitspattingen. Overmatig alcohol én druggebruik noopten zijn vader prins Charles er in 2002 toe hem een poosje naar een ontwenningskliniek te sturen. Drie jaar later veroorzaakte Harry ophef toen foto’s van hem verschenen waarop hij verkleed als een nazi was te zien. De beelden waren op een gekostumeerd feestje genomen en gingen de wereld rond. Officiële excuses volgden al snel. “Prins Harry beseft dat zijn kostuumkeuze van slechte smaak getuigt”, klonk het in een mededeling.

De klap op de vuurpijl volgde in 2012 toen foto’s van een poedelnaakte Harry uitlekten. Ze waren genomen op vakantie in Las Vegas tijdens het militaire verlof van de prins. Samen met een groep vrienden en enkele jongedames had hij in een hotelkamer een spelletje stripbiljart gespeeld en iemand had daarbij een fotocamera bovengehaald. Later gaf hij toe dat zijn gedrag die avond niet door de beugel kon. “Ik was te veel militair en te weinig prins”, zei hij. De jongste jaren lijkt het erop dat Harry zijn imago van feestprins van zich wil afschudden en zich meer betekenisvolle activiteiten tot doel stelt. Zo organiseerde hij vorig jaar de Invictus Games, een sportevenement voor gewonde of verminkte oorlogsveteranen.

België heeft met prins Laurent eveneens een flamboyante prins in de rangen. “Laurent: prins op overschot” gaf historica Joke Vanhaeren in 2003 als titel aan een boek over hem. Als elfde in lijn voor de troon is het dynastieke belang van de prins dan ook verwaarloosbaar. Dit uit zich al quasi zijn hele leven in exuberant gedrag dat nu eens aandoenlijk en dan weer bedenkelijk is. Op school stond hij bekend als een rebelse leerling. Ooit liep hij zelfs weg uit de abdijschool van Zevenbergen waar zijn ouders hem in navolging van zijn oudere broer Filip naartoe hadden gestuurd. Later ging hij bekendstaan als snelheidsduivel met een voorkeur voor dure sportwagens. Ook zijn vermeende affaire met zangeres Wendy Van Wanten blijft tot vandaag voer voor discussie.

Na de eeuwwisseling veroorzaakte hij meer dan eens controverse met keuzes of activiteiten die politiek gevoelig lagen. Zo wou hij bij de geboorte van zijn eerste kind prinses Louise aanvankelijk de Iraanse prins Reza Pahlavi als peter. Niet zozeer het islamitische geloof van de man als wel het feit dat hij de zoon van de voormalige sjah is, maakte verschillende politici onrustig. Uiteindelijk kwam van het plan (officieel) niks in huis.

In 2006 viel de naam van prins Laurent in het zogenoemde “Marineschandaal” waarbij geld van de marine onterecht voor privédoeleinden was gebruikt. Een deel van het geld bleek aangewend voor verfraaiingswerken aan Villa Clémentine, de woning van de prins. Zelf is hij nooit in verdenking gesteld, maar begin 2007 verscheen hij wel op het proces van de beklaagden in de hoedanigheid van getuige, een koninklijke primeur. Daaruit bleek dat hij wel degelijk wist dat het gebruikte geld van de marine afkomstig was, maar dat het zijn adviseur kolonel Noël Vaessen was geweest die de hele operatie op touw had gezet. Koning Albert II was woedend. In zijn kersttoespraak van 2006 zei hij met zoveel woorden dat niemand boven de wet stond. De vorst betaalde het geld, zo’n 185.000 euro, uit eigen zak aan het ministerie van Defensie terug.

Nog had de prins zijn les niet geleerd. In maart 2011 reisde hij op eigen initiatief naar Congo waar hij een gesprek had met president Joseph Kabila. De toenmalige regering-Leterme II had zich vooraf geen voorstander van de reis getoond, laat staan dat ze een ontmoeting met het Congolese staatshoofd had goedgekeurd. Het parlement stond op z’n kop. Het incident vormde mee de aanleiding tot een hervorming van de koninklijke dotaties. Twee jaar later doken berichten op dat Laurent ongeoorloofde contacten met Angolese diplomaten zou hebben gehad, iets wat toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) ontkende. Ook op een privéreis van de prins naar Israël op uitnodiging van het Joods Nationaal Fonds datzelfde jaar kwam kritiek.

Geen enkele dynastie lijkt zo door persoonlijke capriolen gekenmerkt als de prinselijke familie Grimaldi die sinds mensenheugenis de ministaat Monaco leidt. Zowel het huidige staatshoofd prins Albert II als zijn zussen Caroline en Stéphanie hebben een stormachtig (liefdes)leven achter de rug. Vooral die laatste was in het verleden meer dan eens de pedalen kwijt. Haar positie als jongste kind van drie stelde haar wel in staat opvallende horizonten te verkennen. Zo was ze in haar jonge jaren zangeres, fotomodel en ontwierp ze zwempakken.

Haar huwelijksleven verliep minder over rozen. In 1995 trouwde ze met haar lijfwacht Daniel Ducruet met wie ze twee kinderen kreeg. Een jaar later waren de twee alweer gescheiden nadat Ducruet haar had bedrogen. Paparazzi waren erin geslaagd beelden van het overspel te schieten die vervolgens breed in de roddelpers werden uitgesmeerd. In 1998 beviel Stéphanie (kleine foto) van een derde kind. De naam van de vader is nooit bekendgemaakt.

Voor Caroline (kleine foto) lagen de kaarten enigszins anders. Tot aan de geboorte van haar jongere broer Albert was zij kroonprinses. In 2005 werd ze opnieuw de vermoedelijke troonopvolger toen haar vader prins Rainier III stierf en Albert de troon besteeg. Met de geboorte van de prinselijke tweeling Jacques en Gabriella eind vorig jaar, lijkt het uitgesloten dat ze ooit echt heerser van Monaco wordt. Op persoonlijk vlak lijkt Caroline zich in elk geval nooit iets van haar plek in de troonopvolging te hebben aangetrokken. Met prins Ernst August van Hannover is ze al aan haar derde echtgenoot toe. Pikant detail: de prins was nog getrouwd toen de twee hun relatie begonnen.

Tot slot nog de opmerkelijke situatie van prins Carl Philip van Zweden (foto onder). Bij zijn geboorte in 1979 was hij nog kroonprins, maar enkele maanden later was hij die titel alweer kwijt. Op 1 januari 1980 trad in Zweden immers de wet op het eerstgeboorterecht in voege. Die stelde dat voortaan het oudste kind van de vorst de troonopvolger zou zijn, ongeacht het geslacht. Deze regel maakte zijn zus Victoria tot nieuwe kroonprinses van Zweden. Zij kwam immers al in 1977 ter wereld. Deze wissel van de wacht was naar verluidt tegen de zin van hun vader koning Carl XVI Gustaf.

Toeval of niet, als “gewone” prins durft Carl Philip op liefdesvlak koninklijke grenzen te verleggen. Al vijf jaar is hij samen met Sofia Hellqvist, een voormalig naaktmodel. Komende zomer stappen de twee in het huwelijksbootje. Toch is ook Victoria als kroonprinses haar hart gevolgd. Zij trouwde in 2010 met Daniel Westling, haar fitnessleerkracht.