Waarom roaming nog een hele tijd duur blijft - Rob Heirbaut

Het Europees Parlement keurde in april 2014 een verdergaand voorstel goed: schaf de roamingkosten af vanaf december 2015! 534 parlementsleden keurden dit voorstel goed, slechts 25 parlementsleden stemden tegen, 58 onthielden zich (onder meer Philippe Claeys van Vlaams Belang, de enige Belg die niet voor de afschaffing stemde). De naderende Europese verkiezingen zullen ongetwijfeld een rol hebben gespeeld. Afschaffing van de roamingkosten was ook een verkiezingsbelofte van de boegbeelden van de Europese politieke partijen. Het was zelfs de eerste prioriteit van Jean-Claude Juncker, die intussen voorzitter van de Europese Commissie geworden is. 

De “ontnuchtering” kwam gisteren: de 28 lidstaten (de Raad van de Europese Unie) kwamen met een ander voorstel, dat de roamingkosten pas tegen 2018 wil doen verdwijnen. Ze kwamen dat overeen op een vergadering van ambassadeurs, omdat de eerstvolgende Raadsvergadering van ministers van telecommunicatie pas over enkele maanden gepland is. Men wou het dossier niet langer meer laten aanslepen.

Meteen regende het verontwaardigde reacties vanuit het Europees Parlement, en van consumentenorganisaties. De lidstaten zouden bezweken zijn voor druk van telecomoperatoren, die de roamingtarieven hoog houden om zich van extra inkomsten te verzekeren. Vooral Zuid-Europese operatoren zouden hier belang bij hebben, omdat veel toeristen gebruik maken van hun netwerk wanneer ze op vakantie zijn. Bij de Raad wordt dan weer verwezen naar een rapport van de Europese telecomregulatoren, waarin ook gepleit wordt voor een meer geleidelijke afbouw van de roamingtarieven. In dat rapport staat trouwens een interessante tabel.

Gemiddeld brengt een Europeaan 5,7 dagen per jaar door in het buitenland, maar er zijn grote verschillen tussen de Europeanen onderling. Een Luxemburger is 27 dagen per jaar in het buitenland (logisch, gezien de omvang van Luxemburg), een Belg 10,9 dagen per jaar, maar een Bulgaar slechts 0,9 dagen per jaar, een Griek 0,8 dagen per jaar, een Spanjaard 1,8 dagen per jaar. De ene Europese consument heeft dus meer belang bij het verdwijnen van de roamingtarieven dan de andere.

Het standpunt van de Raad zorgde ook voor verwarring in de media. Was er immers al niet beslist, daar ergens in Brussel, dat we goedkoper zouden kunnen bellen binnenkort? De prijs voor de meest foutieve titel gaat zonder twijfel naar het Nederlandse Algemeen Dagblad. “Brussel komt belofte niet na: roamingkosten blijven hoog”.

In deze valt “Brussel” (in Nederland synoniem voor Europese Commissie, of de EU in het algemeen) niet veel te verwijten: het zijn de nationale ministers uit Den Haag, Warschau, Berlijn, Madrid, Athene enzovoort die de roamingkosten nog even willen behouden. Al die hoofdsteden in de titel, dat is natuurlijk niet praktisch. Het is wellicht meer aannemelijk dat de auteur van het stuk niet goed weet hoe de besluitvorming in Brussel verloopt, net zoals 99,99 procent van de Europeanen.

Uit het hele roamingverhaal vallen alvast enkele lessen te trekken:

Les 1: Er zijn twee wetgevende kamers in “Europa”
Het is niet ingewikkeld. De Europese Commissie maakt de wetsvoorstellen. Ze stuurt die zowel naar het Europees Parlement als naar de Raad van ministers (van de 28 lidstaten). Pas wanneer er een akkoord is tussen die twee instellingen, kan een Europese wet van kracht worden. In verband met roaming hebben beide instellingen nu een standpunt ingenomen, nu kan de zoektocht naar een compromis beginnen. In de Raad verdedigen de ministers de belangen van hun land. In het parlement verdedigen de parlementsleden de belangen van de burger. Dat is de filosofie achter dit tweekamerstelsel.

Les 2: ministers hebben soms de hulp nodig van het Europees Parlement
Ministers zijn, wanneer ze in de Raad bijeenkomen om over wetten te beslissen, eigenaardig genoeg lid van de Europese wetgevende macht. In eigen land behoren ze tot de uitvoerende macht en worden ze gecontroleerd door hun parlement. Onze federale en regionale parlementen hebben niet echt een traditie om nauwgezet te controleren wat onze ministers beslissen in de Raad. In de Kamer van Volksvertegenwoordigers kreeg Alexander De Croo welgeteld 2 vragen over wat er in de Raad beslist was, en wat het standpunt van België was inzake roaming.
Onze federale minister van Telecom Alexander De Croo (Open VLD) is voorstander van een snelle afschaffing van de roamingkosten. Toch verzette België zich in de Raad niet tegen het voorstel om de roaming pas in 2018 af te schaffen. Hoe kan dat nu? De Croo zei in de Kamer van Volksvertegenwoordigers dat hij erop rekent dat het Europees Parlement het been stijf zal houden in de onderhandelingen met de Raad, om toch een snelle afschaffing van de roamingkosten te verkrijgen. Zijn collega’s van andere, naar verluidt vooral Zuid-Europese, landen proberen te overtuigen, was blijkbaar niet evident. Grappig is wel dat Guy Verhofstadt, de fractieleider van de Europese liberalen, in een persbericht keihard uithaalde naar de lidstaten, en dus ook De Croo: “Member States should hang their heads in shame”.

Les 3: lobbying gebeurt niet alleen bij het Europees Parlement
Het is al vaak aangeklaagd: leden van het Europees Parlement worden belaagd door duizenden lobbyisten. Soms nemen parlementsleden klakkeloos de teksten over lobbyisten, wanneer ze “amendementen” indienen op voorstellen van de Europese Commissie. Er bestaat een register waarin lobbyisten zich kunnen laten registreren. Het is niet verplicht. Bij de Raad bestaat er helemaal géén register voor lobbyisten, zelfs geen vrijwillig register. Er wordt zeker en vast bij de Raad gelobbyd, maar dat gebeurt in veel meer discretie dan bij het Europees Parlement en de Europese Commissie. En het hoeft ook niet alleen in Brussel te gebeuren. Een Spaanse telecomoperator kan makkelijker de Spaanse minister benaderen in Madrid, dan dat hij daarvoor naar Brussel moet afreizen.

Is het Europees Parlement in het roamingdossier dan de nobele verdediger van de belangen van de consument? Dat zullen we moeten afwachten. Ongetwijfeld zal het parlement toegevingen moeten doen. De onderhandelingen die nu volgen, zijn geen voorbeeld van democratische transparantie. Ze vinden plaats achter gesloten deuren, met een relatief klein groepje mensen: aan de ene kant een delegatie van de Raad (vertegenwoordigd door het Letse voorzitterschap), aan de andere kant een delegatie van het parlement (vertegenwoordigers van de fracties), en tussenin ook nog de Europese Commissie. Als er een deal is die de steun heeft van een meerderheid in de Raad en een meerderheid in het Europees Parlement, dan zal die formeel nog ter stemming worden voorgelegd. Openbaar, maar pro forma.

Les 4. Verwar de Raad niet met de Europese Raad.
De Europese Raad, dat is de naam voor de vergaderingen van staatshoofden en regeringsleiders. De Europese toppen, dus. De Europese Raad is een aparte Europese instelling, geleid door een voorzitter, de Pool Donald Tusk. De Europese Raad maakt géén wetten.

De Raad van de Europese Unie vergadert in hetzelfde gebouw als de Europese Raad en heeft wisselende samenstellingen. Wanneer het over landbouw gaat, zijn het de ministers van landbouw die aan de Raadsvergadering deelnemen. Gaat het over roaming, dan zijn het dus De Croo en co. Die had het in de Kamer en op de radio zelf over de Europese Raad, maar dat was dus een foutje (dat vaak gemaakt wordt).

De Raad van Europa, dat is nog een andere instelling, die zetelt in Straatsburg. Die heeft niets met de Europese Unie te maken.
 

(Rob Heirbaut is Europees verslaggever bij VRT Nieuws.)