Netanyahu speelt met vuur - Tom Van de Weghe
Over het doel van Netanyahu’s speech bestaat weinig twijfel: hij wil de gesprekken met Iran opblazen. Beter geen akkoord dan een slecht akkoord, redeneert hij, zeker als je met een duivels Iran te maken hebt. Anders dreig je Iran te bevestigen als een kernmacht, waardoor het voortbestaan van de staat Israël bedreigd wordt.
Wat het Congres dan wel moet doen volgens Netanyahu? Iran nieuwe economische sancties opleggen, in de hoop dat de uitgemergelde ayatollahs zich op een dag overgeven. Dat dit nooit zal gebeuren en meteen ook alle toekomstige onderhandelingen torpedeert, neemt hij er maar al te graag bij.
Andere visie
Precies het omgekeerde van wat de Amerikaanse president beoogt. Hij wil juist de bestaande sancties verminderen in ruil voor strikte voorwaarden. Er komt pas een akkoord wanneer Iran ermee instemt om het atoomprogramma voor minstens tien jaar te bevriezen, zo zei Obama gisteren aan Reuters. Een oorlog met Iran die het Midden-Oosten verder in de vernieling sleurt, is geen optie.
De huidige crisis legt dus een fundamenteel verschil in visie bloot over de aanpak van Iran. Maar het is ook een conflict tussen twee persoonlijkheden. Het is geen geheim dat Obama en Netanyahu nooit echt met elkaar opgeschoten hebben. Verschillende achtergronden, verschillende wereldvisies.
Obama, de christelijke zoon van een atheïstische vader die was opgevoed als een moslim. Netanyahu, de zoon van een zionistisch denker en broer van een gesneuvelde nationale oorlogsheld. Hij studeerde aan een Amerikaanse topuniversiteit en werd VN-ambassadeur voor Israël. Zijn accent is zo goed als vlekkeloos, en zijn meeste vrienden zijn Republikein.
Steekspel
Voor het Witte Huis is het duidelijk: Bibi zweert samen met de Republikeinen om de president te ondermijnen. En Iran is maar het topje van de ijsberg. Zijn hele buitenlandse beleid moet eraan geloven. Dit maakt deel uit van het Republikeinse plan om in 2016 het Witte Huis te heroveren, iets wat vorige week al duidelijk werd op CPAC, de jaarlijkse hoogmis van de conservatieven.
Het resultaat van dit bezoek? Niet dat de onderhandelingen met Iran zullen ontsporen. Wel dat de onvoorwaardelijke Amerikaanse steun aan bondgenoot Israël, zowat het laatste waarover Democraten en Republikeinen het nog samen eens waren, voortaan deel uitmaakt van het partijpolitieke steekspel dat Washington al jaren verlamt.
Precies die Amerikaanse steun over de partijgrenzen heen was zowat Israëls belangrijke geopolitieke troef. Het garandeerde in het verleden dat Amerikaanse presidenten Israël bijstonden met militaire en diplomatieke steun. Hoe meer Iran nu wordt uitgespeeld als een zaak van Obama-versus-Republikeinen, hoe meer druk Democraten zullen ondervinden om de kant te kiezen van hun president, tegen de wens van Netanyahu in.
Omgekeerd resultaat?
Het pokerspel van Netanyahu is niet zonder risico: het dreigt hem zuur op te breken wanneer over twee weken de Israëlische kiezers een nieuwe regering moeten kiezen. Wie stemt voor een premier die de Amerikaans-Israëlische relaties naar een historisch dieptepunt loodst? Bibi had wellicht het omgekeerde gehoopt toen hij 'ja' zei op de Republikeinse uitnodiging.
Intussen wrijven ze zich ook in Teheran in de handen. Hoe meer de oude as Jeruzalem-Washington wordt verzwakt, hoe meer dat in hun voordeel speelt. Zeker nu Iran steeds nadrukkelijker een Amerikaanse bondgenoot wordt in de strijd tegen IS. En laat dat nu net de hele regio koud zweet bezorgen.
Tom Van de Weghe is VRT-correspondent in de Verenigde Staten.