Iraakse leger in aanval tegen Saddam-bastion Tikrit

Midden vorig jaar is Tikrit in handen gevallen van de terreurgroep IS en haar soennitische bondgenoten. De Iraakse regering heeft al enkele keren geprobeerd om de stad te heroveren, maar tot nu toe is dat niet gelukt.

Het Iraakse leger heeft nu 30.000 strijders samengetrokken in de buurt. Het gaat zowel om reguliere troepen als om sjiitische milities. Dat laatste is gevaarlijk, want de soennitische bevolking van Tikrit is erg bevreesd voor de ongeregelde sjiitische strijders die in het verleden nogal wild om zich heen schopten.

Premier Haydar al-Abadi heeft de inwoners van Tikrit echter amnestie beloofd en die geldt ook voor mensen die in het verleden de wapens hebben opgenomen tegen de regering aan de zijde van IS.

Het Iraakse offensief krijgt dit keer ook de steun van geallieerde luchtbombardementen. Het gaat dan vooral om Amerikaanse vliegtuigen die al sinds september doelwitten van IS in Irak bestoken.

Tikrit ligt 140 kilometer ten noorden van de hoofdstad Bagdad. Er wonen ongeveer 30.000 inwoners, veelal soennieten. De stad ligt op de strategisch belangrijke hoofdweg van Bagdad naar Mosul, de tweede stad van Irak, die ook in handen van IS is gevallen. 

Bovendien ligt Tikrit tussen Samarra en de grote olieraffinaderij van Baiji, twee enclaves in het gebied die in handen van het Iraakse leger zijn gebleven, zij het met moeite.

De herovering van Tikrit zou de positie van het Iraakse leger fors versterken en geeft het leger ook een nieuwe verbinding met Iraaks-Koerdistan. Bovendien is Tikrit een opstap naar een mogelijke herovering van de grootstad Mosul die voor later dit jaar gepland is.

Tikrit heeft echter ook een erg groot symbolisch belang. Het was een bolwerk van de voormalige dictator Saddam Hoessein die in een dorp in de buurt geboren is. Onder zijn regime (1979-2003) werd Tikrit fors uitgebouwd en hij heeft er nog altijd veel aanhangers.

De stad is overigens niet enkel in handen van de terreurgroep IS, maar die kan er ook rekenen op de steun van de JRTN ("Leger van de mannen van de broederschap Naqshabandi"), een soennitische rebellengroep die veel aanhangers van het -voorheen nochtans seculiere- Saddam-regime telt. Ideologisch combineert de JRTN moeiteloos het moslimextremisme van IS en Al Qaeda, maar tegelijk ook pan-Arabisch nationalisme van de Baath-partij van Saddam. De JRTN beroept zich ook op de grote soefi-broederschap van de Naqshabandi die verspreid is tot in Pakistan en India.

Tenslotte ook symbolisch: Tikrit is de geboorteplaats van de Arabisch-Koerdische veldheer Salah ad-Din (Saladin) die in 1187 Jeruzalem heroverde op de kruisvaarders. In de islamwereld is Saladin echter vooral bekend als de veldheer die de machtige sjiitische dynastie van de Fatimiedenkaliefen in Egypte omverwierp en het soennisme terug tot hoofdtak in het Midden-Oosten maakte. Dus ook hier weer soennitisch-sjiitische symboliek.

Meer weten: zie Michael Knights,"The JRTN movement and Iraq's next insurgency", CTC 2011.