Het hoofd van Steven Defour en Charlie Hebdo - Frank Van Laeken

Een spandoek met daarop de tekst 'Red or dead'. Daarnaast de afbeelding van een beul die het afgehakte hoofd van 'verrader' Steven Defour in de linkerhand houdt. Meer had de voetbalklassieker Standard-Anderlecht vandaag niet nodig om de sowieso al verhitte sfeer helemaal te doen ontaarden. 'Schande', riepen velen. 'Charlie', schreeuwden anderen.
opinie
Opinie
faye pynaert

Fukushima en Kosovo

Flash-back naar vrijdag 18 augustus 2011. Halfweg de tweede helft van de streekderby tussen Lierse en Beerschot AC vinden de meegereisde paarswitte supporters er niet beter op dan 'Kawashima Fukushima' te roepen richting Eiji Kawashima, de Japanse doelman van de thuisploeg. Er vliegen ook enkele bierbekertjes op het terrein, waarop de scheidsrechter het spel stillegt. De keeper is zeer ontdaan, de kernramp in Fukushima ligt op dat ogenblik pas vijf maanden en een week achter hem.

Als woordvoerder van de Antwerpse club moet ik de volgende dagen en weken de imagoschade helpen beperken, want door de aanwezigheid van Japanse voetbaljournalisten op de tribune is het incident in een mum tot het Verre Oosten doorgedrongen. Een diplomatiek relletje lijkt in de maak, premier Leterme wordt zelfs tot de orde geroepen door de Japanse ambassadeur in ons land.

Eerder had Beerschot - bekend om zijn vaak ludieke, altijd scherpe, soms ook fatsoensgrenzen overschrijdende fans - al eens een vervolging geriskeerd omdat de supporters 'Kosovo Kosovo' riepen naar de Servische voetballer Milan Jovanovic. Ook toen volgde er vrijspraak in beroep. Is het racistisch om een blanke voetballer te treiteren met de onafhankelijkheid van een vroeger onderdeel van het verenigde Joegoslavië? Gevoelige materie.

Nous sommes tous Charlie, tegenwoordig

Flash-forward naar zondag 25 januari 2015. 'Verrader' Steven Defour, die afgelopen zomer door Anderlecht werd overgenomen van FC Porto en die in het verleden voor aartsvijand Standard had gespeeld, wordt getrakteerd op een tifo met daarop de tekst 'Red or dead', daarnaast de afbeelding van een beul met in de ene hand een zwaard en in de andere het afgehakte hoofd van een grienende Defour.

Laten we het over één ding eens zijn: dit is wansmakelijk. Dit is provocatie in de overtreffende trap. Dit is nog een pak erger dan de tifo's die in het verleden werden gemaakt door diezelfde Ultra's van Standard. Is het ook meer dan dat?
De vraag is: is het strafbaar?

Tweeënhalve week na de terroristische aanslag op de redactielokalen van Charlie Hebdo ligt de hele discussie gevoeliger dan ooit. Vrijheid van meningsuiting, weet u wel. Alles moet kunnen: lachen met religie, politici, elke vorm van gezag, noem maar op. #jesuischarlie. Nous sommes tous Charlie. Zelfs de vreselijkste wereldleiders, die het uiten van een mening in eigen land met harde hand bestrijden, stapten mee op in een betoging met meer dan een miljoen deelnemers in Parijs. Een beetje hypocriet moet kunnen in mediagenieke tijden.

Net als in de twee gevallen met Beerschot en een ander voorval met de supporters van Racing Genk die een 'Les Wallons c'est du caca'-spandoek toonden aan de Waalse bezoekers uit Bergen, is de vraag opnieuw of de voetbalbond bij machte is om hier tegen op te treden. 'Hier bestaat geen reglement over maar bekijken wat we wel kunnen doen', tweette Bob Madou, de zakelijke baas van de Koninklijke Belgische Voetbalbond, vrij snel na de feiten. Het wordt dus voer voor juristen.

Vrijheid van meningsuiting?

Ik hoop dat de voorzitter van Standard, Roland Duchâtelet, zich op zijn minst openlijk distantieert van zijn Ultra's en dat hij er liefst ook tegen optreedt. Die macht heeft hij, als baas van de club. Als hij naar eigen welbelieven trainers kan ontslaan, spelers mag transfereren voor een vuistvol euro's of eisen dat de Belgische competitie wordt hervormd, dan kan hij ook een signaal sturen naar de harde achterban. De daders identificeren om een stadionverbod te kunnen opleggen zou aardig meegenomen zijn, al zal ongetwijfeld de omertà gelden.

Ik hoop dat de Belgische voetbalbond een clausule in haar eigen reglement vindt om Standard te vervolgen. Dit heeft namelijk niets meer met vrijheid van meningsuiting te maken. Dit is aanzetten tot haat en dat is in een vrije, open, maar toch ook door wetten en reglementen begrensde samenleving strafbaar. Dit heeft ook niets te maken met Charlie Hebdo, zoals deze namiddag in de verhitte discussies in de sociale media werd aangegeven: de cartoonisten van dat Franse blad - drie weken geleden nog obscuur en met een zeer kleine lezersschare, nu plots het chouchoublad van lieden die zich voor de rest weinig inspannen om vrije meningsuiting te verdedigen - provoceerden, balanceerden voortdurend op de dunne scheidslijn tussen humor en wansmaak, en als dat echt moest dan kon al wie zich beledigd voelde proberen een beroep te doen op bestaande wetten om hen aan te vechten. Zo hoort dat in een rechtsstaat. Ik kan me voorstellen dat anderhalf miljard moslims de Mohammedcartoons allesbehalve kunnen appreciëren, maar in een seculiere samenleving moet het mogelijk zijn religieuze symbolen op de korrel te nemen. Dat is een vrijheid die wij hebben verworven.
 

Het woord is aan het bondsparket

Vrijheid van meningsuiting is niet onbeperkt. Het is het bewijs van verregaande beschaving, maar er zijn grenzen, en terecht. Als ik mijn buurman zonder reden een dief noem, kan die mij vervolgen wegens laster en eerroof. Als ik mijn andere buurman, die van Marokkaanse origine is, een 'makak' noemen, kan die mij vervolgen wegens racisme. Als ik iets zou publiceren dat de staatsveiligheid in het gedrang brengt, kan de overheid mij vervolgen.

Die supporters van Standard zijn helemaal niet 'Charlie'. Ze verwarren vrijheid van meningsuiting met de waanidee dat ze zonder pardon haat mogen zaaien. De daders - de makers van de tifo - vervolgen wordt zeer moeilijk. Er zal dus geen gewoon juridisch staartje aan deze wansmaak komen. Het zij zo, laten we het dan toch maar houden op een hele brede interpretatie van de vrije meningsuiting. Maar aangezien Standard de organiserende club was van deze wedstrijd, moet het perfect mogelijk zijn om de club voor een sportief rechtsorgaan te vervolgen.

Flash forward naar wat komen gaat. Een fikse boete en een of meerdere wedstrijden achter gesloten deuren moeten spelen, zou een gepaste straf zijn voor een club als Standard, die al eerder flirtte met zulke strenge en financieel verreikende straffen. Eerder dit seizoen werd ook de wedstrijd tegen Zulte Waregem al onderbroken omdat er stoeltjes op het terrein werden gegooid. Supportersgeweld is nooit ver weg op Sclessin.
Voorwaarde voor een serene en toch kordate uitspraak is dat de rechtsorganen van de voetbalbond zich nu weer niet verslikken in hun dadendrang en de hele zaak eerst rustig juridisch bestuderen, om dan met goede en sluitende argumenten naar voor te komen.

 

(Frank Van Laeken is freelance journalist.)

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen