Quo vadis, CD&V? - Nicolas Bouteca

In de Wetstraat is een inhoudelijke herverkaveling aan de gang. Of worden hiertoe toch zeker heel wat pogingen ondernomen. Sommige partijen proberen hun traditionele thema’s en de kiezers die er aan vast hingen terug te winnen terwijl anderen trachten om nieuwe terreinen (en dus nieuwe kiezers) te veroveren. Alleen CD&V lijkt wat achter te blijven.
opinie
Opinie

Geen levenslange trouw meer

Partijen kunnen grosso modo op twee manieren met elkaar concurreren: op basis van aantrekkelijke kopstukken of op basis van inhoud. Dat laatste is een stuk belangrijker geworden nu het electoraat zich niet meer laat vastketenen aan de zuilen. De hedendaagse kiezer is meer dan ooit tevoren te overtuigen op basis van inhoud. Kiezers houden niet meer levenslang vast aan dezelfde partij waardoor het interessanter is dan in het verleden om een inhoudelijke unique selling proposition te hebben.

Als je door kiezers automatisch gelinkt wordt aan een thema dat hen bezighoudt, dan heb je als partij een streepje voor. Zeker als je met betrekking tot dat thema als de meest geloofwaardige optie beschouwd wordt. Dit issue ownership ligt echter niet voor eeuwig en altijd vast. Een thema kan je als partij ook ontfutseld worden of je kan er zelf eentje proberen te stelen.

Het subtiele spel van de N-VA

Dat je het eigenaarschap van een thema kan stelen bewees N-VA in het verleden op de thema’s belastingen en ondernemen. Tijdens de regering Di Rupo ontvreemden de Vlaams-nationalisten deze thema’s bij Open VLD. Momenteel proberen de liberalen ‘hun’ belastingthema te heroveren door zich in de federale regering onvermurwbaar op te stellen in de discussie rondom de vermogenswinstbelasting. Geen risicoloze onderneming aangezien de liberalen met hun harde opstelling mee de eendracht binnen hun eigen regering ondermijnen. Vanuit de oppositie was hun heroveringspoging in elk geval een stuk makkelijker geweest.

N-VA speelt het subtieler. De partij hoopt dat de naar N-VA overgelopen Open VLD-kiezers hen zullen belonen voor het op de been brengen van een centrum-rechtse regering en zetten een aanval in op een partij uit de oppositie: Vlaams Belang. Om de kiezers aan boord te houden die de overstap maakten van Vlaams Belang deed de partij een intelligente zet door de portefeuilles Migratie (Theo Francken) en Binnenlandse Zaken (Jan Jambon) op te eisen. Op die manier kan de partij zich profileren op thema’s van Vlaams Belang, m.n. migratie en veiligheid.

Bovendien kan N-VA die ook omzetten in beleid. Iets waar Vlaams Belang nooit in slaagde. Ook zo werk je aan je geloofwaardigheid op een thema. Het is alleen oppassen voor tegenaanvallen van Vlaams Belang dat gretig in de verf zet dat N-VA tijdens deze legislatuur niet de meest geloofwaardige optie is op het vlak van staatshervorming. Iets wat ze onderstreepten door, net zoals N-VA in 2005 deed, met een vrachtwagen vol geld naar de scheepslift van Strépy-Thieu te rijden.

Groen gaf zijn programma al voor de verkiezingen een extra sociaaleconomische toets om wat meer in de sp.a-vijver te kunnen vissen, maar moet oppassen dat het daarmee zijn ecologische etiket niet verwaarloost en laat afweken. Door sp.a bijvoorbeeld, die met de Crescendo vernieuwingsoperatie heel expliciet op het klimaatthema mikt. Eens de voorzitterstwisten achter de rug zijn, kunnen de socialisten daar werk van maken. Al stelt zich de vraag hoe hard sp.a voor het klimaatthema kan gaan zonder Groen, met wie het zielsgraag wil samenwerken, te schofferen.

Buitenbeentje CD&V

In al deze herverkavelingsdrang lijkt CD&V een buitenbeentje. Er is natuurlijk de sterke profilering op de vermogenswinstbelasting. Maar dit lijkt meer op paniekvoetbal dan een voldragen strategische overweging. Of hoe verklaar je anders dat dit soort tax shift niet in het CD&V-programma (het 3D-plan) stond? CD&V zou nochtans wat meer inhoudelijke dynamiek kunnen gebruiken want sinds de verkiezingen van 1985 kent de partij een zo goed als constant verval.

De partij geniet nog van haar ijzersterke (o.a. lokale) organisatie, maar N-VA knabbelt een beetje aan die voorsprong. Het harde verzet van het ACW tegen de huidige Zweedse coalities laat ook zien dat de antennes van de partij in het middenveld aan het afkraken zijn. En nu het niet langer presidenten, premiers of minister-presidenten levert wordt het aan het kopstukkenfront ook wat minder. Een scherper inhoudelijk profiel zou dan ook niet misstaan. Want op geen enkele politieke breuklijn die vandaag nog relevant is, is CD&V één van de duidelijke alternatieven. In het verleden waren de christendemocraten dat wel, bijvoorbeeld op de levensbeschouwelijke breuklijn. Zo beleefde de CVP ten tijde van de schoolstrijd gouden jaren. Ofwel was je voor de CVP ofwel voor de anti-klerikalen. Vandaag heeft dat geen zin meer, maar er zijn ook succesvolle recente voorbeelden. Zo mat CD&V zich in 2004 en 2007 een duidelijk communautaire profiel aan via het kartel met N-VA. Opnieuw een winner, zo bleek.

Altijd een beetje grijs

Op dit moment gedraagt CD&V zich echter passief op inhoudelijk vlak. Ook Innesto gaf de partij geen fundamenteel andere aanblik. Op sociaaleconomisch vlak zal CD&V wellicht altijd een beetje grijs blijven, maar ook op de nieuwe breuklijnen probeert de partij niet uit te breken. In het 3D-plan leken wat aanzetten te zitten om zichzelf een groener imago aan te meten. Electoraal interessant want het is een jong thema dat bovendien populair is in ACW-middens. Maar momenteel lijkt dat groene beleid zich te beperken tot de verhoging van de accijnzen op diesel. Dat is natuurlijk onvoldoende om issue owner te worden.

Er wordt dus heel wat op elkaars kiezers gejaagd in de Wetstraat, alleen bij CD&V lijkt een offensieve inhoudelijke strategie te ontbreken. De volgende verkiezingen zijn ook nog vrij ver weg, maar een issue steel je niet op een dag. Er is werk aan de inhoudelijke winkel.
 

(Nicolas Bouteca is politoloog aan de Universiteit Gent.)

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen