Wat verandert er allemaal op 1 januari?

Vanaf vandaag geldt een nieuwe norm voor dakisolatie voor de woningen in Vlaanderen die gebouwd zijn voor 2006. Het gaat om studio's, eengezinswoningen en appartementen. In de praktijk krijgen de eigenaars van zowat 400.000 Vlaamse woningen evenwel nog vijf jaar de tijd om hun dak te isoleren.

Wie een woning wil verkopen of verhuren, is vanaf 1 januari verplicht om te melden of het pand beschermd is of voorkomt op een inventaris van onroerend erfgoed. Wie dat niet doet, riskeert een geldboete tot maximaal 10.000 euro.

Voor personen met een verhoogd gezondheidsrisico, zoals chronisch zieken en ex-kankerpatiënten, wordt het vanaf 1 januari makkelijker om een betaalbare schuldsaldoverzekering af te sluiten wanneer ze een hypothecaire lening aangaan voor de aankoop van een eigen woning.

Vanaf 1 januari gelden nieuwe tarieven voor gas en elektriciteit. De elektriciteitsfactuur van een gezin in Vlaanderen zal gemiddeld met 50 euro toenemen op jaarbasis, maar de aardgasfactuur zal met 42 euro dalen. Per regio zijn er wel grote verschillen.

De regels voor rijden onder invloed van alcohol voor professionele bestuurders worden verstrengd. Chauffeurs van vrachtwagens, autobussen en taxi's mogen voortaan nog maar 0,2 promille alcohol in het bloed hebben. De maatregel moet de verkeersveiligheid ten goede komen.

Bestuurders die meermaals een zware verkeersovertreding begaan, kunnen voortaan strenger bestraft worden. Vanaf een tweede inbreuk kunnen ze hun rijbewijs voor minstens drie maanden verliezen. De maatregel is bedoeld voor recidivisten. Dat zijn mensen die binnen de drie jaar nadat ze door een politierechter veroordeeld zijn, opnieuw een zware verkeersinbreuk plegen.

Vanaf 1 januari moet de meemoeder in een lesbisch koppel haar kind niet meer adopteren. Ze kan dan net als een vader een afstammingsband vestigen ten opzichte van een kind. De afstammingsband is automatisch als de moeder en meemoeder gehuwd zijn. Indien het kind buiten het huwelijk geboren is, kan de meemoeder het kind erkennen. Ook kinderen die voor 1 januari 2015 geboren of verwekt werden, kunnen nog erkend worden door de meemoeder.

Op 1 januari wordt de zogenaamde "miserietaks" grotendeels ongedaan gemaakt. Dat is de taks die gescheiden koppels betalen op de som die de ene partner de andere uitbetaalt om de gezinswoning over te kopen. Vanaf januari is het basistarief opnieuw 1 procent, in plaats van de eerdere 2,5 procent, voor wie getrouwd was of al minstens een jaar wettelijk samenwoonde. Voor wie minder dan een jaar wettelijk of feitelijk samenwoont, blijft het tarief van 2,5 procent gelden.

Vanaf 1 januari 2015 bedraagt het remgeld - het bedrag dat patiënten uit eigen zak moeten betalen na tussenkomst van de ziekteverzekering - voor een bezoek aan een geneesheer-specialist 12 euro. Patiënten die recht hebben op de verhoogde tegemoetkoming van de ziekteverzekering, zullen 3 euro moeten betalen. Door de maatregel zullen sommige remgelden verhogen, terwijl andere zullen dalen.

Werknemers die een bedrijfswagen ter beschikking krijgen en die ook privé mogen gebruiken, betalen vanaf begin volgend jaar meer belastingen. Die belastingverhoging is het gevolg van de jaarlijkse aanpassing van de standaard CO2-uitstoot voor het berekenen van het belastbare voordeel. Voor elektrische of hybride wagens, heeft de daling van de standaarduitstoot geen effect. Ook auto's met een zeer hoge CO2-uitstoot blijven buiten schot.

De sociale lasten voor de aanwerving van de eerste drie werknemers dalen vanaf 1 januari verder, met 50 euro per trimester. De ingreep geldt zowel voor werkgevers die nu al genieten van de doelgroepenvermindering als voor werkgevers die na nieuwjaar hun eerste aanwervingen doen.

Vanaf 1 januari treedt de verhoogde forfaitaire aftrek voor beroepskosten in werking. De federale regering trekt daarvoor in 2015 450 miljoen euro uit, in 2016 wordt dat verdubbeld. Concreet zullen werkende mensen vanaf januari maandelijks tot 12,5 euro extra op hun loonbriefje zien verschijnen. Het jaar daarop wordt dat zowat 25 euro.

Vanaf 1 januari worden de mogelijkheden voor tijdskrediet ingeperkt. De RVA geeft geen uitkering meer aan mensen die niet-gemotiveerd tijdskrediet willen opnemen. Wie tijdskrediet neemt om de zorg voor iemand op te nemen kan nu tot 48 kalendermaanden een uitkering krijgen in plaats van tot 36 maanden.

Landingsbanen worden pas mogelijk vanaf 60 jaar. Bij herstructurering en bij zware beroepen en lange loopbaan kan nog vanaf 55 jaar in het systeem gestapt worden. Dan moet wel een kader-cao worden afgesloten. De sectoren moeten deze cao door eigen cao's activeren, zo niet verhoogt de leeftijd geleidelijk naar 60 jaar.

Het federale regeerakkoord bevat een rist maatregelen over werkloosheid die op 1 januari 2015 ingaan. Het gaat meestal om beperkingen in de uitkering of de voorwaarden.

• Wie tijdelijk werkloos is, ziet zijn uitkering dalen tot 65 procent van het laatst verdiende (geplafoneerde) loon. Dat was 70 procent en in 2008 als anticrisismaatregel zelfs 75 procent.
• Ook de voorwaarden voor de inschakelingsuitkeringen wordt aangepast. Voortaan geldt een limietleeftijd van 25 jaar en vanaf 1 september worden er in overleg met de gemeenschappen ook diplomavereisten opgelegd.
• Uitkeringstrekkers met het MMPP-statuut (medische, mentale, psychische of psychiatrische problemen) kunnen nog twee jaar een inschakelingsuitkering krijgen indien ze op 1 maart 2015 in een traject zitten en voor zover dit hoogstens 10 procent van de doelgroep per gewest bedraagt.
• De vrijstelling wegens sociale of familiale redenen om aan de voorwaarden van de RVA te voldoen wordt geschrapt. Dat geldt ook voor de actieve of passieve beschikbaarheid voor oudere werklozen en mensen in het SWT (het vroegere brugpensioen), behalve voor wie op 31 december 2014 de leeftijd van 60 jaar bereikt heeft.
• Er komen tijdelijke werkloosheidsuitkeringen voor werkende 65-plussers. In de sociale wetgeving werd een 65-plusser beschouwd als een gepensioneerde. Dat betekende echter dat hij geen recht had op de sociale bescherming van actieve loontrekkenden.
• De Inkomensgarantie-uitkering (IGU) voor mensen die deeltijds het werk hervatten wordt verminderd omdat teruggegrepen werd naar de oude berekeningswijze.

Vanaf 1 januari kan een gepensioneerde 65-plusser onbeperkt bijverdienen. De regering-Michel heeft de maximumbedragen geschrapt voor het toegelaten beroepsinkomen dat gecumuleerd mag worden met het pensioen.

Minder goed nieuws is er voor wie op (vervroegd) pensioen kan gaan, maar blijft werken. Tot nu had hij of zij recht op een pensioenbonus. Elke gewerkte dag leverde een extraatje op. De bonus wordt op 1 januari afgeschaft voor iedereen die er voor die dag geen recht op had.

Vanaf 1 januari 2015 worden de leeftijdsgrenzen in het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT, het vroegere brugpensioen) opgetrokken. Het individueel SWT is voortaan pas mogelijk vanaf 60 jaar. SWT bij herstructureringen of in bedrijven in moeilijkheden kan vanaf 1 januari pas van 55 jaar en die leeftijd stijgt later geleidelijk naar 60 jaar. De leeftijd blijft echter op 55 zolang er een tweejaarlijkse kader-cao is waarop sectoren kunnen intekenen.

Het SWT voor zware beroepen (ploegenarbeid en onderbroken uren), 20 jaar nachtarbeid en arbeidsongeschiktheid in de bouw vereist voortaan een loopbaan van 33 jaar en een minimumleeftijd van 58 jaar. Die leeftijd stijgt naar 60 jaar na advies van de Nationale Arbeidsraad (NAR). De leeftijd blijft echter op 58 jaar mits een tweejaarlijkse kader-cao waarop de sectoren kunnen intekenen.

Om het pensioensparen verder aan te moedigen, verlaagt de federale regering de zogenaamde "anticipatieve heffing" van 10 procent naar 8 procent. Tot en met 2014 werd op de leeftijd van 60 jaar een eenmalige eindbelasting van 10 procent geheven. Die heffing wordt nu verlaagd tot 8 procent. In ruil wordt de volgende vijf jaar al 1 procent ingehouden op bestaande contracten. Wie pas in 2015 met pensioensparen begint, zal niet vervroegd worden belast. Die spaarders worden op 60-jarige leeftijd de volledige taks van 8 procent belast.

De regering-Michel besliste daarnaast ook om de fiscale aftrekbaarheid van het pensioensparen de komende vijf jaar te bevriezen op 940 euro per jaar. Die bevriezing geldt ook al vanaf het aanslagjaar 2015, dus voor de inkomsten en uitgaven van 2014.

Banken moeten de belastingsadministratie vanaf 1 januari op de hoogte brengen van tegoeden van Belgen die overleden zijn, ook als die in het buitenland woonden. Die verplichting gold tot eind 2014 enkel voor mensen die in België verblijven. De nieuwe wet moet zorgen voor een goede inning van de successierechten.

Vanaf 1 januari wordt het innen van registratie- en successierechten een Vlaamse bevoegdheid. Daarmee verandert ook de naam. De Vlaamse overheid heeft het voortaan over registratiebelasting en erfbelasting.

Op 1 januari 2015 stijgt de beurstaks voor aandelen en  beleggingsfondsen. Voor obligaties verandert er niets. Concreet stijgt de taks op de aankoop en de verkoop van aandelen licht van 0,25 naar 0,27 procent op het hele bedrag. De maximale taks stijgt van 740 naar 800 euro. Voor beleggingsfondsen gaat het om een stijging van 1 naar 1,32 procent, terwijl het maximum toeneemt van 1.500 tot 2.000 euro.

Betalen met Proton wordt onmogelijk vanaf 1 januari 2015. Het aantal punten waar gebruikers hun kaart kunnen opladen is vanaf 1 oktober geleidelijk verminderd. In de fase die op 1 januari start, en op 28 februari afloopt, worden de nog resterende Protonterminals uit de markt genomen. Wie na het uitdoven van Proton het opgeladen saldo toch niet opgebruikt zou hebben, kan die som via de bank nog recupereren.

Wie een reeks van tien of meer postzegels koopt voor gewone briefwisseling, betaalt 0,72 euro per postzegel. Dat is een stijging met 2 eurocent, zo meldt het postbedrijf Bpost. De prijs van een enkele postzegel verandert niet (0,77 euro). Ook een reeks andere postzegels verhoogt in prijs.

Op 1 januari treedt de lang aangekondigde brandweerhervorming in werking. De 249 brandweerkorpsen worden teruggebracht tot 34 brandweerzones, er komt een eengemaakt statuut voor beroepsbrandweerlui en vrijwilligers en de arbeidsduur wordt teruggebracht tot 38 uur per week. Ondanks de besparingen stijgt de federale dotatie met 46 miljoen euro. Over de eindeloopbaanregeling voor het brandweerpersoneel wordt nog onderhandeld.

De openbare diensten in Vlaanderen kunnen vanaf 1 januari 2015 in principe geen pesticiden meer gebruiken voor het onderhoud van parken, wegen en bermen. Enkel onder specifieke voorwaarden wordt het gebruik van de pesticiden nog mogelijk. Niet enkel de terreinen van de gemeenten, maar ook die van scholen, ziekenhuizen, kinderdagverblijven en zorginstellingen vallen onder het verbod. Daarnaast wordt het verbod ook van kracht op bermen, op alle terreinen die gelegen zijn in een drinkwaterbeschermingsgebied en in een zone van 6 meter langs oppervlaktewater zoals bijvoorbeeld grachten, waterlopen en vijvers. Ook burgers zullen vanaf januari hun trottoir niet langer met pesticiden mogen behandelen. De nieuwe regels gelden voor alle terreinen waar niet aan land- en tuinbouw gedaan wordt. Een particuliere tuin valt niet onder de regelgeving.