Leiden de politieke spanningen tot een val? - Johny Vansevenant

De binnengeglipte Le Vif-journalist op een bijeenkomst van de N-VA kon vorige week vrijdag ongenoegen bij voorzitter De Wever optekenen over CD&V. Het woordje "val" zat zelfs in het citaat. Hij gaf aan dat CD&V een afremmende factor is binnen de regering: "Als één van de vier regeringspartijen op de bagagedrager belandt en dan nog eens met zijn voet op de achterband duwt, dan geraken we niet meer vooruit. Als CD&V niet mee fietst, dan belanden de voeten op een gegeven moment in de spaken en dan gaan we vallen." Het Laatste Nieuws kreeg er nog een paar fijne zinnetjes bovenop van Bart De Wever: "Een draagvlak creëren voor onze maatregelen is moeilijk als één coalitiepartner constant de gelederen opent. Dat is echt een probleem. Ik wil geen ruzie’ stoken, maar een blinde ziet dat het zo is. Zo zit je constant in de shit."

De openlijke pleidooien voor vermogenswinstbelasting van CD&V-vicepremier Peeters veroorzaken wrevel. Het openlijkst bij Open VLD, maar ook bij N-VA. Doordat de vicepremiers Peeters en De Croo wel een heel erg verschillende boodschap brachten over de wenselijkheid van een vermogenswinstbelasting geeft de regering Michel allesbehalve een eensgezinde indruk. Zo sluit je inderdaad niet de rangen binnen een regering. N-VA is er niet mee opgezet dat de regeringspartijen tegen elkaar communiceren.

Je hoort ook de kritiek dat het niet aan vicepremier Peeters is om pleidooien te houden over vermogenswinstbelasting. Hij zou dat moeten overlaten aan zijn fractie, aan de parlementsleden van zijn partij dus. Dat zou veel minder negatief afstralen op het imago van de regering die nu de indruk geeft niet uit de startblokken te geraken. Die tak-tak-communicatie moet stoppen, vingen we op.

Open VLD is scherper dan N-VA over CD&V. Daar is te horen dat CD&V veel te weinig de regering verdedigt. "In plaats van uit te pakken met wat CD&V heeft binnengehaald, klaagt de partij over wat ze niet heeft voor mekaar gekregen, onder het motto ‘Wat we kunnen pakken, pakken we en dan beginnen we opnieuw.’" Het is ook een publiek geheim dat Open VLD vindt dat vicepremier Peeters zich veel te veel profileert met het sociaal overleg. De Vlaamse liberalen vinden dat hij ‘onder de waterlijn’ had moeten blijven. Ook hoor je bij Open VLD en N-VA dat het sociaal akkoord van vakbonden en werkgevers zo’n 200 miljoen kost, om het eenheidsstatuut arbeiders-bedienden te financieren voor de werkgevers en om de versoepeling voor de eindeloopbaanmaatregelen te betalen. De twee partijen zullen het akkoord maar knarsetandend goedkeuren. Afschieten zal moeilijk kunnen, want dan krijg je de sociale partners helemaal tegen. Een CD&V-bron zei me al lachend "dan is er ook geen regering meer."

CD&V is niet opgezet met de kritiek van N-VA en Open VLD. Dit zijn de argumenten: "De vraag om een vermogenswinstbelasting behoort toch tot een grondstroom in Vlaanderen, zeker na Lux-leaks. Ook in werkgeverskringen zijn er pleidooien te horen. Bovendien heeft N-VA-minister Van Overtveldt zich ervoor uitgesproken. Dat er kritiek is, toont aan dat we het verschil maken en dat we niet zomaar de rechtse lijn volgen. Wij remmen helemaal niet af. Wij willen het regeerakkoord uitvoeren." CD&V is dus niet onder de indruk van de kritiek van Open VLD en N-VA.

Bovendien beschikt CD&V over een bondgenoot binnen de regering. Premier Charles Michel liet in zijn interviews horen dat er in februari-maart werk moest gemaakt worden van een vermogenswinstbelasting. Minister van Financiën Van Overtveldt werkt daar nu een soort catalogus van maatregelen voor uit, met telkens objectief nagerekend wat de gevolgen zijn. Het is bekend dat Peeters en Michel goede contacten hebben met elkaar en dat ze ook in tandem werken voor het sociaal overleg.

Het bondgenootschap Michel-Peeters heeft alles te maken met de links-rechts tegenstelling die ingebakken zit in de federale regering. Het meest links is CD&V omdat die duidelijk een arbeidersvleugel heeft en ACV-voorzitter Leemans voert de druk wel heel erg hoog op. Hij gaat verder dan zijn voorgangers Cortebeeck, Peirens en Houthuys. Ook MR is minder rechts. Al was het maar door de andere politieke context in Wallonië, want daar is er volop concurrentie op links met vooral de PS en CDH. Michel wil daarom net als Peeters ‘het sociale gelaat van de regering’ zijn.

Rechtser in de regering zitten N-VA en Open VLD. Opvallend is dat de Vlaamse liberalen zich geregeld rechtser manifesteren dan N-VA die wil tonen dat ze een verantwoordelijke partij is en die daarom wat wil gunnen aan CD&V en zelfs begrip toont. N-VA staat daarom minder hard op de rem dan Open VLD rond vermogenswinstbelasting. Open VLD’ers spreken vooral over een ‘symbool’ of zelfs ‘een Monster van Lochness’. Al stelt N-VA ook dat het de middenklasse niet mag treffen en dat besparingen nog altijd nodig zullen blijven, maar er is toch iets meer openheid.

Reden voor de rechtsere houding van Open VLD is de strijd om de rechtsliberale kiezer. Voor de verkiezingen heeft N-VA een pak van die kiezers binnengehaald vooral door forse standpunten rond het in de tijd beperken van de werkloosheidsuitkeringen en de afschaffing van de index. Open VLD wil die kiezers terug die ze indertijd dikwijls via de omweg van de Lijst Dedecker aan N-VA was kwijtgespeeld. En gezien er geen sociaal-economisch rechtse oppositiepartij meer is, gebeurt de strijd voor die kiezer nu binnen de regering.

Met die inherente links-rechts-spanning moet de regering vanaf februari beginnen aan een loodzware begrotingscontrole. Door de tegenvallende economische groei moet nog zo’n miljard gevonden worden. Europa heeft aangekondigd streng te zullen toekijken. Die discussie zal de tegenstellingen nog oppoken. Vooral omdat CD&V en premier Michel verwachten dat tegelijk een compromis rond de vermogenswinstbelasting rond moet zijn.

Open VLD-stemmen laten horen dat dit toch heel erg snel is. En de vraag is uiteraard of het al of niet meer wordt dan een symbolische maatregel. Dat het geen taks-lift maar een shift moet zijn is duidelijk. Het geld dient om belastingen te verminderen, lijkt de consensus te worden.

De kans is zo goed als onbestaande dat die begrotingscontrole tot de val van de regering zal leiden. De vier regeringspartijen lijken het daar helemaal over eens te zijn. "De val van de regering is niet aan de orde", is het zinnetje dat we overal opvingen. En dan volgen de argumenten: ‘Wie stekkers uit een regering trekt, verliest de verkiezingen. In deze economisch moeilijke tijden zou het een budgettaire ramp veroorzaken en we zouden meteen op de Europese schopstoel terechtkomen. Er is geen alternatief. Er zijn zulke zware wonden geslagen tussen Charles Michel en Elio Di Rupo bij de regeringsvorming dat een nieuwe tripartite niet voor morgen is. Zie je CD&V aan de PS vragen om het weer aan te maken?’ Al vingen we wel volgend merkwaardig zinnetje op van een top-CD&V’er: ‘PS en CDH zijn de laatste tijd wel opvallend vriendelijk tegen ons. Ze hopen dat de regering alsnog springt en ze lijken bereid om zonder verkiezingen een centrum-linkse coalitie op te starten.’ Verder ging die top-CD&V’er niet, maar zo gaf hij wel omfloerst aan dat er in de politiek geen zekerheden zijn en dat wederzijde bedreigingen altijd wel in de lucht blijven hangen. Maar meestal blijft het beperkt tot wat verbaal spierballengerol.

(De auteur is Wetstraatwatcher voor de VRT-nieuws.)