Hongarije zet Europa voor schut - Lukas De Vos

Druppel die de emmer deed overlopen was enkele weken geleden het voornemen om een internettaks op te leggen. Zelfs het kleinste kind zag in dat het om een doorzichtig maneuver ging om de vrije meningsuiting helemaal in te binden. Want al jaren tracht premier Orbán alle kritische stemmen te smoren, zijn megalomanie verdraagt geen tegenspraak meer. De nieuwste tactiek (die ook op NGO’s en rechtshuizen wordt toegepast) bestaat niet in Moskouse processen, wel in stugge belastingcontroles. En omdat ook het hele juridische apparaat nu volgestouwd is met Fideszgetrouwen, zelfs het geamputeerde Grondwettelijk Hof waarin Orbán eigenhandig 11 van de 15 leden installeerde, vinden die steevast onregelmatigheden. De pers was al aan banden gelegd, de nationale zenders ingepalmd door partijgangers van Orbán.

Verontrustender, na zijn verkiezingsoverwinning van april, waarbij hij door hertekening van distrikten, wijziging van de kieswet, en aanpassing van de zetelverdeling een tweederde meerderheid haalde, is het propagandistisch-nationalistisch discours dat al die ingrepen moet rechtvaardigen. Het spook van de antidemocratie ruikt erg naar de jaren dertig.

Meest beangstigend is de eredienst aan de Groot-Hongaarse volksaard. Zo hebben Orbáns gedachten over de vergrijzing een erg bruin tintje gekregen. “Wie zich niet voortplant, verdient het niet om te leven”, zei hij letterlijk. Tegelijk stelt Fidesz een totale immigratiestop voor. Behalve voor “Untermenschen”. Voor het vuile werk dat niemand wil doen kunnen we best Romazigeuners inzetten. De aanslepende werkloosheid heeft Fidesz opgelost door verplichte gemeenschapsdienst, wil iemand zonder baan een habbekrats meer beuren dan zijn 90 euro uitkering.

Orbán gaat veel verder. Hij wil de roskam halen door het diplomatencorps. Drie vierde van de ambassadeurs zitten op de schopstoel. De buitenlandse warenhuizen zijn de wacht aangezegd. Er zijn bijzondere taksen opgelegd, er komt een vestigingsverbod in alle plekken die werelderfgoed zijn (en dus veel toeristen trekken, zoals vrijwel de hele stad Boedapest), bedrijven die na vier jaar nog verlies maken krijgen een handelsverbod.

Aldi, Delhaize, Spar dat al 23 jaar in Hongarije zit, ze beraden zich over de afbouw van hun investeringen. Wat Orbán beoogt, want zijn motivering is de bescherming van de familiebedrijfjes en de KMO’s. Van populisme gesproken. Opvallend zijn de egards voor Duitsland. Orbán bracht hulde aan en in Beieren, dat instaat voor 40 % van alle Duitse investeringen in Hongarije. Er zijn daar ruim 2.000 Duitse bedrijven actief, al heeft hij net de door Beieren gecontroleerde MKB-bank genationaliseerd. De bankwereld knijpt de billen dicht, want Orbán mikt op meer dan 50 % controle in een branche die nu vooral door Oostenrijkers en Italianen wordt beheerst.

Het meeste wantrouwen in Brussel en Washington lokt zijn openlijke toenadering tot Moskou uit. Sinds zijn pleidooi voor de “illiberale”, zeg maar sterke staat (en dus sterke man), legt hij geregeld alle richtlijnen van de Europese Unie naast zich neer. Zopas loofde hij bij de gasdeal met dictator Ilham Alijev van Azerbeidjan de “gelijkgestemde inzichten”, het eigenbelang, de nationale identiteit.

Dat hangt samen met zijn grootspraak om “de groeimotor van Midden-Europa” te worden. Hij zong de lof van Moskou op het jaarfeest van de uiterst rechtse Raad voor de Diaspora (expats hebben inmiddels volwaardig stemrecht gekregen), reden waarom de vroegere Duitse minister van buitenlandse zaken Joschka Fischer Orbán “de enige Poetinist die in de Unie regeert” noemde.

Gasleveringen aan Oekraine zijn stopgezet. Orbán zet de aanleg van de South Stream pijplijn door, volgend jaar al, ondanks Europese afwijzing. En hij heeft een gunning gegeven aan de Russen om kerncentrale Paks 2 te bouwen. Kritiek wuift hij weg: het zijn de Amerikanen die niet tegen hun verlies kunnen. Alleen ligt Boedapest nu voor 30 jaar gebonden aan Moskou, na een kredietverstrekking van 10 miljard euro. Terloops is ook een opslagplaats van aardgas (700 miljoen kubieke meter) aan Gazprom verpatst.

De VS hebben intussen een visaverbod opgelegd aan hoge medestanders van Orbán. Maar weer typisch: de vroegere neo-communistische premier Gyurcsány krijgt de schuld van de Amerikaans-Hongaarse rel. Desinformatie is een beproefde tactiek. De joden kunnen ervan meespreken. Het beloofde memoriaal op het Vrijheidsplein in Boedapest staat niet in het teken van de Nacht und Nebel slachtoffers, maar van de Engel Gabriël – zo turn je inkeer voor collaboratie om tot een heldendaad van verzet. Misschien is er hoop: tegen 2018 zullen alle grenzen verbonden zijn door snelwegen. Met Europees geld. Maar wie liet ook weer de eerste Autobahnen aanleggen in de jaren dertig enkele honderden werst westwaarts? Uit de faliekant bijgewerkte Hongaarse geschiedschrijving stijgt de weeë geur van schimmel op.

(Lukas De Vos was VRT-journalist.)