Het moment - Carl Devos

Die vaststelling doet oneer aan die paar boeiende inhoudelijke sessies, waarvan zelfs oppositieleden erkenden dat het regeringslid een relevante toelichting had gegeven. Maar het globale oordeel is niet positief. Blijkbaar waren zelfs parlementsleden, die met dit instrument in theorie hun controlearsenaal versterkt zien, niet overtuigd. Soms was er pijnlijk weinig volk, voor deze parlementaire première. Zelfs bij de beleidsvoorstelling van Peeters, achteraf alom gewaardeerd, was de opkomt pover. De sessie met de premier begon met een half uur vertraging omdat er onvoldoende parlementsleden van de meerderheid aanwezig waren. De vierde macht was wel in aantal.

De aandacht voor de hoorzittingen deze week had niet veel te maken met de intrinsieke inhoud ervan, maar alles met de timing. Sessies die het meest nieuws kregen waren die zittingen die raakten aan de actuele discussie over vermogenswinstbelasting en uiteraard die van Theo Francken. Die viel op, met een sterke presentatie en geniale non-verbale communicatie, in de keuze van zijn flankerende medewerker. Zo moesten tegenstanders wel heel ver op zoek naar bewijzen dat de staatssecretaris racistisch is: tot in onweerlegbare intentieprocessen.

Veel minder verging het de meerderheid in de pijnlijke verdeeldheid over vermogenswinstbelasting. Niet dat hiermee het einde van Michel I of nieuwe verkiezingen in het vooruitzicht komen, of dat het om zeer hoogoplopende spanningen van een hopeloos verdeelde ploeg zou gaan. Uitzonderlijk zijn deze groeipijnen geenszins. Maar daarom niet betekenisloos.

Michel I is zo verdeeld dat ze die moest ontkennen in de hoop ze onder controle te krijgen. Ze is ook niet bestand tegen de oppositie of pers. Want vorige week wilden de fractieleiders in "De zevende dag" niet publiek spreken over de vermogenswinstbelasting. Maar diezelfde dag draaide de mening ter zake van minister Van Overtveldt wel een paar keer zijn mening voor de camera’s. Geen wonder dus dat dit thema de hoorzittingen zou kapen, en zo de start van Michel I – na de incidentrijke beleidsverklaring – weer zou bezwaren.

In die setting is een eenvoudige verdeling te vinden: CD&V vs. de andere meerderheidspartijen. Michel kan dan wel beweren dat elke regeringspartij hetzelfde zegt, maar met andere woorden, er is niemand die hem daar oprecht in kan volgen. Zelfs binnen de meerderheid niet. Daar is bovendien kritiek te horen over de gebrekkige tussenkomst van de premier zelve.

Het duidelijkst was die heerlijk tegendraadse Eric Van Rompuy. Die niet aanvaardt dat men over dit onderwerp de ‘boeken toe’ doet. Van Rompuy had harde kritiek op N-VA-fractieleider Hendrik Vuye, die hem naar eigen zeggen wil doen zwijgen. Volgens Van Rompuy moet Vuye zijn eigen ministers het zwijgen moet opleggen. Volgens Van Rompuy had hij de steun van zijn partij. Dus ook toen hij de stortvloed van verklaringen, ook van Van Overtveldt, betreurde en duidelijkheid vroeg over de vermogenswinstbelasting in de bevoegde parlementaire commissie. Hij noemde het regeringsstandpunt ‘erg onduidelijk’ en speelde blijkbaar geen cavalier seul.

Toen Van Overtveldt de tax shift in 70 minuten amper één keer vermeldde, protesteert ook CD&V-Kamerlid Griet Smaers. Die vroeg wanneer Van Overtveldt in actie zal schieten, omdat hij ambitie mist. Wanneer Luc Van Biesen (Open VLD) ter verdediging van Van Overtveldt de vermogenswinstbelasting uitsloot, volgde er een stevig debat. Binnen de meerderheid.

De verklaring voor dit alles is bekend. Het debat gaat verder. Men leze vandaag de interviews met Koen Geens in De Morgen en De Standaard. Samengevat: de tax shift stond niet in het verkiezingsprogramma omdat dat verschrikkelijk moeilijk in een electorale context te brengen was. Ook niet in het regeerakkoord, omdat er geen draagvlak was tijdens de regeringsonderhandelingen.

Maar er is sindsdien een en ander gebeurd dat ‘ervoor gezorgd heeft dat het klimaat volledig is omgeslagen. Dingen die deze zomer helemaal niet relevant leken, zijn nu plots weer wel relevant. (…) De tax shift is dus heel sociaal (…) Ik hoop dus echt dat het toch nog lukt. (…) De rechterzijde weet ook wel dat er een stuk waarheid zit in de tax shift.’ (DM)

In "Villa politica" verwees Eric Van Rompuy plots naar het sociaal overleg, in zijn gesprek over de vermogenswinstbelasting. Terwijl dat sociaal overleg daarvoor uiteraard niet bevoegd is. En dat is geen toeval. Want, aldus Geens in De Standaard: ‘En er is ook nog de sociale dialoog van de komende maanden die er misschien toe zal bijdragen dat er op een bepaald moment toch ruimte voor zal zijn. Op een bepaald moment is het er het moment voor, dat is altijd zo.’

CD&V blijft op de nagel van de vermogenswinstbelasting kloppen. En verwijst daarvoor ook naar het sociaal overleg. Die misschien op een moment de vermogenswinstbelasting noodzakelijk zal maken. Dat overleg is zoals gezegd ter zake niet bevoegd, maar uit de koppeling door CD&V spreekt ook de onderliggende boodschap dat de vermogenswinstbelasting een signaal is aan de vakbonden dat er een meer billijke spreiding van inspanningen kan komen, in de hoop daarmee links wat goodwill te bouwen om die sociale dialoog te doen slagen. Kris Peeters is daar verantwoordelijk voor, maar krijgt niet altijd veel speelruimte van zijn coalitiepartners.

Als de vermogenswinstbelasting op tafel ligt, is er binnen die beperkte speelruimte misschien meer mogelijk dan als het beeld blijft dat de inspanningen heel oneerlijk verdeeld zijn. Maar dan moeten de anderen in de regering mee willen, zegt CD&V zonder het te zeggen.

Waar een hoorzitting al niet goed voor is.

(De auteur doceert politieke wetenschappen in Gent.)