Show me the honey - Marc Leemans

Dat er met deze federale regering inleveringen zaten aan te komen voor de werknemers, dat realiseerden we ons. We moeten samen door de financiële crisis. En samen de toekomst voorbereiden. Naar draagkracht en vermogen. Dus op voorwaarde dat ook andere groepen hun deel doen. De sterkste schouders eerst en meest. Met ontzien van de zwaksten. Welnu, is recht gedaan aan rechtvaardigheid?
opinie
Opinie

Slimme index?

Wat de werknemers moeten bijdragen, dat wordt met de dag duidelijker. Die worden zwaar geraakt in ongeveer elke fase van hun levensloopbaan. Van kinds af aan als we de Vlaamse maatregelen meenemen. Met federaal een brede reeks inleveringen: de indexsprong, de loonblokkering, het kleinere budget voor welvaartsvastheid, hogere dieselaccijns, minder collectieve diensten,… En daar bovenop een reeks bijzonder pijnlijke selectieve maatregelen: 9% inkomensverlies voor tijdelijk werklozen; tot 23% voor onvrijwillig deeltijdsen met inkomensgarantie-uitkering; tot 29% voor oudere langdurig werklozen met anciënniteitstoeslag… En als toemaat de sluipende belastingverhoging voor de sociale uitkeringen doordat de belastingvermindering niet meer wordt geïndexeerd.

Maar, heet het dan, ten eerste: jullie wisten toch dat inspanningen moesten gebeuren? Ten tweede: we corrigeren ook. Neem die indexsprong -die jaarlijks 2,6 miljard koopkracht doet verdampen- dat wordt een “slimme index”. En drie, we vragen toch ook inspanningen van de andere groepen.
 

Wisseltruc

Dat van dat corrigeren, daar hebben we nog weinig van gezien. De ene keer zwaait men met de welvaartsvastheidsenveloppe voor de vervangingsinkomens. Een andere keer met een enveloppe van 127 miljoen voor de “sociale begeleiding van de index”. Nog een andere keer met de 900 miljoen voor de hogere forfaitaire belastingvermindering voor beroepskosten. We bekijken ze één voor één.

EĂ©n : die (tweejaarlijkse) welvaartsvastheidsenveloppe. Die enveloppe werd in 2005 door "Paars" in het leven geroepen om de door de jaren heen opgebouwde zware achterstand van uitkeringen op de welvaart in te halen. En om ze nadien gelijke tred te laten houden met de evolutie van de welvaart. Dat is geen geld waar mensen met een uitkering "rijker" van worden. Ze blijven er in het beste geval "even arm" door. Dat is evenmin geld dat er extra bij komt. Het is geld dat wettelijk voorzien was en waar mensen recht op hebben. De vorige regering roomde 40% af van die enveloppe. Deze regering roept nu dat ze socialer is want dat ze weer de volle 100% uitkeert. Dat zijn mooie praatjes. Want deze regering trekt van deze enveloppe eerst wel 190 miljoen af (wegens de geregionaliseerde kinderbijslag). En in 2018, nog eens een extra hap. Waardoor dat budget voor welvaartsvaste sociale uitkeringen circa 23% lager uitkomt.
.
Een eenvoudig rekensommetje om de "correctie" van de indexsprong door de welvaartsvastheid duidelijk te maken. Met ronde getallen, dat rekent makkelijker. Je kreeg voor de vier volgende jaren 1000 euro (twee indexeringen) toegezegd. Plus 500 euro (twee rondes welvaartsvastheid). Dus 1500 euro in je portefeuille. Ik neem je 500 af (één indexsprong). Maar weet je, ik zal dat wel “corrigeren”. Ik neem daar dan wel die 500 euro welvaartsvastheid voor (die men al had toegezegd) . Via mijn correcties krijg je die voorgeschoten 500 euro nadien terug. Het is te zeggen, maar 385 euro (want ik verminder die eerst met 23%). Hoeveel heb je nu einde rit in je portefeuille? 1500 min 500 min 500 plus 385 : 885 euro. Wat ben je dus kwijt? 615 euro (1500 min 885). Dat lijkt me geen correctie van een indexsprong van 500 euro. Dat lijkt meer op een slimme wisseltruc.

Twee : Helaba, ge vergeet die enveloppe van 127 miljoen die er nu bijkomt voor de “sociale begeleiding van de indexsprong”. Nee hoor, niet vergeten. Maar ik kan alleen maar vaststellen dat je daarmee niet eens de helft van de indexsprong voor de minimumuitkeringen in de sociale zekerheid en bijstand kan wegwerken. En dat je dan geen enkele euro over hebt voor al die andere uitkeringen die onder de Europese armoedenorm zitten. Het lijkt niet de beste manier om voortgang te maken met het bereiken tegen 2020 van de Europese armoededoelstellingen. En dan hebben we het niets eens over de “sociale begeleiding” van het loonverlies van de werknemers, door de indexsprong, versterkt door twee jaar of meer loonstop.

Drie : Maar werknemers krijgen toch ook een verhoging van de forfaitaire aftrek voor beroepskosten? 450 miljoen in 2015 en 900 miljoen euro vanaf 2016. Al kan de regering nog niet zeggen wat dat concreet betekent voor de laagste lonen. Wat wel vaststaat is dat die belastingvermindering moet dienen voor de compensatie van de verhogingen van accijnzen en btw, voor 889 miljoen euro. Want zo staat in het regeerakkoord. Nu zou die ook nog eens moeten dienen voor de compensatie van de indexsprong? Sorry, ik ben zo opgevoed dat een frank geen twee keer kan worden uitgegeven. Dat zal voor euro’s ook wel gelden, niet?

Dan blijft nog een tsunami over van eenzijdige inleveringen richting werknemers. Met onverwacht Ă©Ă©n lichtpuntje: een tweede maand loonwaarborg bij ziekte. Maar dat lichtje doofde na vier dagen snel uit, bij het eerste zuchtje patronale tegenwind. Men ziet nog maar eens hoe de verhoudingen zitten binnen de regering.

Effe checken

Moest daar nu een verhaal tegenover staan van brede inspanningen, door alle bevolkingsgroepen. Met bovenop ook fatsoenlijke inspanningen – naar billijkheid en rechtvaardigheid - van vermogenden, beleggers en bedrijfswereld. Het zou voor de werknemers nog altijd zwaar vallen. En nog tot bijsturingen dwingen. Maar minstens zou de verontwaardiging niet zo groot zijn. Mensen zijn niet dom. Ze beseffen zeer goed dat er iets moet gebeuren. Ze beseffen even goed dat de lasten nu niet eerlijk verdeeld zijn.

Ze slikken daarom niet dat alleen bij de werknemers “iets” moet gebeuren. Terwijl andere inkomensgroepen en de bedrijfs- en beleggerswereld de dans blijven ontspringen. Dat is een hard oordeel. Van het ACV bent u altijd nuance gewoon. En dus heb ik het toch maar even nagerekend, voor de zekerheid. Volgt u even mee…


Wat draagt de bedrijfswereld toe aan de saneringsinspanning? Niks, niente, nada. Ik ga niet meer oplijsten wat werkgevers en aandeelhouders wisten tegen te houden, van de herziening van de notionele intrestaftrek tot de tweede maand loonwaarborg bij ziekte , ... alles dus wat hen maar een beetje dreigde te raken. Meer nog, voor werkgevers en aandeelhouders is het feest. Er zijn de 1,35 miljard lastenverlagingen, beslist door de vorige regering. En bovenop krijgen de werkgevers jaarlijks 2,6 miljard in de schoot geworpen via de indexsprong. Plus al minstens twee jaar loonstop. Plus het engagement om nog meer lastenverlaging bij te steken om de patronale bijdrage voor de sociale zekerheid terug te brengen tot maximum 25%. Plus de mogelijkheid oudere werknemers goedkoper af te danken, zonder SWT-regeling, ten koste van die oudere werklozen (want verlies van aanvullende vergoeding) Ă©n ten koste van de overheid (want verlies van de zware patronale bijdragen op het SWT).

Wat brengen zelfstandigen en kmo’s in? Dat is ook bedrijfswereld – inmiddels ook veel vrije beroepen met fiscaal gedreven vennootschappen - maar ik zet ze toch even apart. Omdat ze er dikwijls boven uitsteken wanneer het werkgeversfront weer eens in koor klaagt en zaagt. Ze krijgen volledige genoegdoening voor de twee maatregelen die de vorige tripartite regering durfde nemen en die ze te vuur en te zwaard hebben bestreden.De verhoging van de taks op de liquidatieboni en de boetes voor bedrijfsleiders die privé uitgaven – feestjes inbegrepen – op de zaak zetten. Het waren die twee maatregelen die het scharniermoment waren om het botte verzet tegen de “marxistische belastingregering” te openen, om een andere regering op het schild te kunnen hijsen.

Toch even iets over de taks op de liquidatieboni, dat is wanneer aandeelhouders de zaak opdoeken en de boedel verdelen. De vorige tripartite regering had die van 10 op 25% gebracht. Niet meer (en ook niet hoger) dan normaal, ook om vervennootschappelijking tegen te gaan met het oog op ontwijking van bijdragen en belastingen. Dat vond zelfs Paul Soete, de vroegere topman van Agoria. Welnu, deze regering maakt die verhoging ongedaan voor de kmo’s. Op voorwaarde dat ze die verlaagde 10% nu al betalen. Dat is op korte termijn snelle winst voor de Schatkist: 500 miljoen. Maar op termijn 750 miljoen cadeau aan de kmo’s en dus bijkomend dicht te plamuren in de begroting. Door de werknemers, I presume, alle verhoudingen (binnen deze regering) in acht genomen.

En nog effe checken voor verhuurders. Geen (para)fiscale bijdrage op werkelijke huurinkomsten. En behoud van de indexering van de huurprijzen. Terwijl werknemers die huren wel een indexsprong moeten slikken. Niet zo dus voor wie verhuurt. En evenmin voor wie diensten levert (verzekeringen, nutsvoorzieningen, ...), die indexeren lustig door. De indexsprong is een horde die enkel op de baan van werknemers en van de sociale uitkeringen staat. Op de banen van bedrijven, beleggers en vermogens is er gewoon vrije loop.

Honingpot

Maar bon, eigenlijk heeft het ACV -omwille van rechtvaardige verdeling van lasten en lusten- vooral ingezet op een extra inspanning van inkomens uit vermogen. We koesterden lang de hoop dat deze regering het fatsoen zou hebben wat te doen op dat vlak. Zeker nu onze speerpunteis voor een voldragen meerwaardebelasting op almaar meer steun kon rekenen. Van OESO, over Nationale Bank en Planbureau, tot Hoge Raad voor Financiën en ja ... zelfs tot Europa. U kent het resultaat van al die goede raad van anderen en van al onze inspanningen voor een rechtvaardige vermogensfiscaliteit. Niks, niente, nada.

Die frustratie over de afwezige inspanningen van vermogenden klonk recent ook door in bijzonder kritische opiniestukken van experten als Wim Coumans en Frans Vanistendael. Al zou ik het scherper uitdrukken. Niet uit gewoonte, want u verwacht van het ACV nuance, maar wel na wat simpel rekenwerk op de begrotingstabel. Een simpele analyse van kosten en baten. Met veel goede wil, wil ik nog rekening houden met de 150 miljoen belastingverhoging voor de kredietinstellingen en de 80 miljoen meer uit beurstaks. Maar vraag me niet rekening te houden met de 120 miljoen zgn. Kaaimantaks, want die was al door de tripartite regering beslist. Daartegenover staat de 750 miljoen belastingverlaging voor de liquidatieboni. 150 plus 80 min 750, dat is 520 miljoen teruggave aan inkomens uit vermogen. Voor vermogens is het, macro bekeken, een honingpot. En dan hou ik nog geen rekening met de extra winsten voor aandeelhouders door bovenvermelde loonkostenverlagingen. Tenzij ze natuurlijk alle extra winst omzetten in werkgelegenheid. Helaas, daar is geen enkele garantie voor.

Dus, kom ons niet zeggen dat in dit regeringsbeleid een opstapje zit naar fiscale rechtvaardigheid. Al moet ik erkennen dat dit laatste al te scherp is geformuleerd. Want staat in het regeerakkoord ook niet dat deze regering het fiscaal systeem zal hervormen, onder meer met het oog op rechtvaardigheid. “De sterkste schouders de zwaarste lasten”, staat er zelfs. Ik kon mijn ogen niet geloven. En kijk er al naar uit. U ziet, ten langen laatste krijgt u van het ACV toch nog die nuance.

(Marc Leemans is voorzitter van het ACV )

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen