Een nieuw Tiananmen? - Veerle De Vos

17 is hij, Joshua Wong, een tengere jongen met een bril, nog niet oud genoeg om zelf te stemmen en toch de onbetwiste leider van dit studentenprotest. Tijdens recente manifestaties in Hongkong, zoals de herdenking van de Tiananmenopstand op 4 juni, trad hij voor het eerst op de voorgrond.
analyse
Analyse

Zijn beweegredenen om deel te nemen aan de "#occupycentral beweging" – een referentie naar het centrale financiële district in Hongkong – is duidelijk: "De campagne voor electorale hervormingen is niet alleen een zaak van politici of partijen, het is ook een zaak voor studenten, wij zijn de sleutel voor de toekomst. Power to the people wil zeggen dat elke burger in Hongkong, ongeacht zijn afkomst, fortuin of opleiding de mogelijkheid moet hebben om te participeren."

Wie de beelden ziet van de studenten in Hongkong kan niet anders dan terugdenken aan de beelden uit juni 1989. De eenzame man die zich met een paraplu probeert te beschermen tegen het traangas van de politie wordt in een cartoon naast de tankman op het Tiananmenplein gezet. De zingende bebrilde studenten in de straten van Hongkong lijken als twee druppels water op de studenten van die andere generatie, plus smartphones en Ipads. Beelden van de straatprotesten worden in China zelf intens gecensureerd, de gelijkenis is te treffend en zou ook inwoners van Chinese steden wel eens op "foute gedachten" kunnen brengen. Maar voor Joshua Wong is het evident: "Ik denk dat studenten van alle tijden de plicht hebben om de roep van hun tijd te beantwoorden en in de frontlijn te staan."

Niet de enige

Ook de leiders in Peking kunnen niet anders dan bezorgd kijken naar dat studentenprotest in het zuiden. Studenten staan in heel China nog altijd in hoog aanzien. Ze worden gezien als een symbool van onschuld, van zuiverheid. Toen de democratische droom in het hart van China in 1989 brutaal werd neergeslagen, kon de overheid de studenten paaien met meer economische openheid en meer welvaart. Maar die troef hebben de leiders nu niet achter de hand.

De toenemende influx van rijke Chinezen uit de rest van China heeft ertoe geleid dat de toch al torenhoge huizenprijzen in Hongkong nog verder gestegen zijn. Ook voor jonge mensen met een gemiddeld tot hoger inkomen is het moeilijk geworden om nog een betaalbare flat te vinden. Bovendien neemt ook de job onzekerheid toe, voor afgestudeerde studenten is het niet meer evident om meteen werk te vinden. Hongkong is al lang niet meer de enige welvarende stad in het zuiden van China, vlakbij liggen ook de Chinese steden Guangzhou en Shenzhen, en iets meer naar het noorden Shanghai.

Troepen?

Tegelijkertijd verstevigt Peking beetje bij beetje de greep op het beleid in Hongkong. Het wil "patriottische" tekstboeken introduceren in de scholen en probeert ook de pers aan haar kant te krijgen. Het Kantonees – de variant van het Chinees die vooral in het zuidoosten van China wordt gesproken – wordt meer en meer verdrongen door het Mandarijn uit Peking. Veel Hongkongers, niet alleen studenten, beseffen dat het nu of nooit is. Als ze nu het been niet stijf houden, dan wordt Hongkong binnen enkele jaren een "gewone" stad in China. Joshua Wong, de studentenleider ziet het zo: "Als het politiek conflict escaleert, als de regering de oorzaak van dit conflict niet aanpakt, dan zullen de onvrede in de maatschappij en de straatprotesten alleen maar escaleren. Mensen hebben dan geen andere keuze meer."

Hoe dit protest zal aflopen ligt – opnieuw - volledig in de handen van de communistische leiders in Peking. Kiezen ze voor de zachte aanpak en hopen ze dat de straatprotesten van zelf wel zullen doodbloeden? Komt er een compromis uit de bus waarbij een deel van de eisen van de studenten en andere betogers wordt ingewilligd? Of wordt er korte metten gemaakt met het protest, al dan niet met de inzet van troepen van het Volksbevrijdingsleger? Joshua Wong is alvast van plan om door te gaan met het verzet, ook al weet hij dat hij zelf gevaar loopt: "Als de studenten niet in de frontlijn staan, wie dan wel?"

Veerle De Vos is VRT-journaliste en kenner van China.

Meest gelezen